Research Article
BibTex RIS Cite

COVİD-19 PANDEMİ SÜRECİNDE 4-13 YAŞ GRUBU ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK UZAKTAN ÇALGI ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ

Year 2021, Volume: 5 Issue: 1, 21 - 43, 22.03.2021

Abstract

Bu araştırmada, küresel korona salgını esnasında Türkiye’deki uzaktan eğitim bağlamında müzik eğitiminde çalgı derslerinin durumu incelenmiştir. Bu bağlamda; daha önceden uzaktan eğitim veren ya da hiç vermemiş olan Ankara merkezli 42 müzik öğretmeninin görüşlerine başvurulmuş ve hazırlanan anket, Google form ile internet üzerinden uygulanmıştır. Elde edilen veriler ışığında; öğretmenlerin teknoloji kullanım durumları, online derse karşı tutumları, pandemi dönemi öncesi ve sonrasındaki online çalgı eğitiminin durumu değerlendirilmiştir. Araştırma durum tespitine yönelik betimsel boyutta nitel bir çalışma olup; genel tarama modelinde yürütülmüştür. Veri toplamaya yönelik olarak; alan yazın tarama ve öğretmen görüşleri için anket soruları hazırlanmıştır. Elde edilen veriler ise betimsel istatistiklerle analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre öğretmenlerin Covid-19 pandemisi sürecinde ağırlıklı olarak online ders yaptığı görülmüştür. Online ders ile ilgili en çok problem yaratan konunun ise küçük yaştaki öğrencilerle ders yapılması olduğu; bu sorunun aşılması için de veli destekli dersin verimli olacağı sonucuna ulaşılmıştır.

References

  • Kaynakça Ağır, F. (2007). Özel okullarda ve devlet okullarında çalışan ilköğretim öğretmenlerinin uzaktan eğitime karşı tutumlarının belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
  • Aksoy, Y. (2015). Özengen Keman Eğitiminde Video Destekli Öğretimin Keman Performansına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi.
  • Artaç, A. (2018). Konservatuvar düzeyinde enstrüman eğitiminde uzaktan eğitim metodu. İçinde 1st International Symposium on Innovative Approaches in Scientific Studies, (s. 302-304). Antalya:Set Technology
  • Avcı, A. (2020). Dijital okuryazarlıkta müzik eğitimi. Akra Kültür Sanat Ve Edebiyat Dergisi, 8(20), 111-131. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/akrajournal/issue/51735/650884
  • Balaban, M. (2012). Dünyada ve Türkiye'de uzaktan eğitim ve bir proje önerisi. İstanbul: Işık Üniversitesi.
  • Bond, A. (2002). Learning music online: An accessible learning program for isolated student. Adelaide: Australian National Training Authority. Retrieved from https://www.nintione.com.au/resources/rao/learning-music-online-an-accessible-learning-programme-for-isolated-students/
  • Brändström, S., & Wiklund, C. (2010). Distance music education in northern europe. In European Association for Music in Schools Conference. Retrieved from http://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:1006381/FULLTEXT02
  • Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
  • Canbay, A., & Nacakcı, Z. (2011). Mektupla keman öğretim uygulamasına yönelik içerik analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (21), 134-152. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/181330
  • Dikmen, S., & Bahçeci, F. (2020). Covid-19 pandemisi sürecinde yükseköğretim kurumlarının uzaktan eğitime yönelik stratejileri: Fırat üniversitesi örneği. Turkish Journal of Educational Studies, 7(2), 17. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1108982
  • Dinçer, S. (2006). Bilgisayar destekli eğitim ve uzaktan eğitime genel bir bakış. İçinde VIII. Akademik Bilişim (s. 65-68). Denizli.
  • Erturgut, R. (2008). İnternet temelli uzaktan eğitimin örgütsel, sosyal,pedagojik ve teknolojik bileşenleri. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 1(2), 79-85. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/gazibtd/issue/6613/87877
  • Güzel, B. B., Çelen, Y., & Çakır, H. (2020). Youtube üzerinden video destekli keman öğretimine ilişkin öğrenci görüşleri. Bilim, eğitim, Sanat ve Teknoloji Dergisi, 4(1), 31-43. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/847822
  • Hebert, D. G. (2007). Five challenges and solutions in online music teacher education. Research and Issues in Music Education, 5(1), 1-10. Retrieved from https://commons.lib.jmu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1045&context=rime
  • Horspool, A., & Yang, S. S. (2010). A comparison of university student perceptions and success. Merlot Journal of Online Learning and Teaching, 15-29. Retrieved from https://jolt.merlot.org/vol6no1/horspool_0310.pdf
  • İşman, A. (2011). Uzaktan eğitim. Ankara: Pegem Akademi.
  • Kara, Y. (2020). Pandemi sürecindeki öğrenci deneyimleri:bakırköy ilçesi örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(7), 165-176. Erişim adresi http://www.dergipark.org.tr/en/pub/asead/issue/56000/757429
  • Kaya, A. B., Gülözer, A., Baysan, E., Ataş, İ., & Arpa, M. (tarih yok). Uzaktan eğitimin yararları ve sınırlılıkları. Erişim adresi http://www.uzaktan-egitim.net/?pnum=26&pt=1.6.Uzaktan+E%C4%9Fitimin+Yararlar%C4%B1+ve+S%C4%B1n%C4%B1rl%C4%B1l%C4%B1klar adresinden alındı.
  • Kesendere, Y., Sakin, A. Ş., & Acar, A. K. (2020). Educators’ views on online/distance violin education at Covid-19 outbreak term. Journal for the Interdisciplinary Art and Education, 1(1)(1-19). Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/jiae/issue/56029/745444
  • Köse, M., & Demir, E. (2014). Öğretmenlerin rol modelliği hakkında öğrenci görüşleri. Uluslarası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 8-18. Erişim adresi http://ijses.org/index.php/ijses/article/view/125
  • Ocak, G. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (1. basım). Ankara: Pegem Akademi
  • Okan, S. (2015). Keman öğretiminde teknolojik unsurlardan yararlanmanın gerekliliği. İçinde 1. Uluslararası Müzik ve Dans Kongresi.
  • Özbay, Ö. (2015). Dünyada ve Türkiye'de uzaktan eğitimin güncel durumu. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, (5), 376-394. Erişim adresi https://atif.sobiad.com/index.jsp?modul=makale-detay&Alan=sosyal&Id=AWqh9IQyfKVWzH81lh9b
  • Özen, N. (2004). Çalgı eğitiminde yararlanılan müzik eğitimi yöntemleri. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 57-63. Erişim adresi http://static.dergipark.org.tr/article-download/imported/5000078788/5000073007.pdf
  • Özer, B. (1990). Uzaktan eğitim sisteminin evrensel yapısı. Kurgu Dergisi, 569-594. Erişim adresi https://atif.sobiad.com/index.jsp?modul=makale-goruntule&id=AWYfbkYyHDbCZb_mQzQ_
  • Öztürk, M. (2014). Web tabanlı uzaktan eğitimde teknolojiye ilişkin yeni eğilimler. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 272-288. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/16762
  • Sağer, T., Eden, A., & Şallıel, O. (2014). Müzik eğitiminde uzaktan eğitim ve orkestrası uygulamaları. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 4(9), 69-79. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/92515
  • Şahin, A. G. (2018). Video destekli keman öğretiminin(7-15) yaş arası bireylerin bilişsel, duyuşsal ve psikomotor davranışlara etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adıyaman.
  • Şendurur, Y., & Barış, D. A. (2002). Müzik eğitimi ve çocuklarda bilişsel başarı. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 165-174. Doi: https://doi.org/10.17693/yunus.21364
  • Sever, G. (2014). Bireysel çalgı keman derslerinde çevrilmiş öğrenme modelinin uygulanması. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 2(2), 27-42. Erişim adresi https://enadonline.com/public/assets/catalogs/0557577001546262040.pdf
  • Sönmez, V., & Alacapınar, F. G. (2019). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri (7. basım). Ankara: Anı Yayıncılık.
  • Üstün, A. B., Karaoğlan-Yılmaz, F. G., & Yılmaz, R. (2020). Öğretmenler e-öğrenmeye hazır mı? öğretmenlerin e-öğrenmeye yönelik hazır bulunuşluklarının incelenmesi üzerine bir araştırma. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 54-69. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/akef/issue/55203/759099
  • Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. basım). Ankara: Seçkin.
  • Yıldız, Y. (2013). Model önerisi:Geleceğin müzik eğitimi kurumları için teknoloji destekli çalgı sınıfı. İçinde International Symposium on Changes and New Trends in Education (s. 137-144). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.
  • Yılmaz, N. A. (2020). Yükseköğretim kurumlarında covid-19 pandemisi sürecinde uygulanan uzaktan eğitim durumu hakkında öğrencilerin tutumalarının araştırılması:Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(1), 18-19. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/neufhsj/issue/55814/751395
Year 2021, Volume: 5 Issue: 1, 21 - 43, 22.03.2021

Abstract

References

  • Kaynakça Ağır, F. (2007). Özel okullarda ve devlet okullarında çalışan ilköğretim öğretmenlerinin uzaktan eğitime karşı tutumlarının belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
  • Aksoy, Y. (2015). Özengen Keman Eğitiminde Video Destekli Öğretimin Keman Performansına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi.
  • Artaç, A. (2018). Konservatuvar düzeyinde enstrüman eğitiminde uzaktan eğitim metodu. İçinde 1st International Symposium on Innovative Approaches in Scientific Studies, (s. 302-304). Antalya:Set Technology
  • Avcı, A. (2020). Dijital okuryazarlıkta müzik eğitimi. Akra Kültür Sanat Ve Edebiyat Dergisi, 8(20), 111-131. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/akrajournal/issue/51735/650884
  • Balaban, M. (2012). Dünyada ve Türkiye'de uzaktan eğitim ve bir proje önerisi. İstanbul: Işık Üniversitesi.
  • Bond, A. (2002). Learning music online: An accessible learning program for isolated student. Adelaide: Australian National Training Authority. Retrieved from https://www.nintione.com.au/resources/rao/learning-music-online-an-accessible-learning-programme-for-isolated-students/
  • Brändström, S., & Wiklund, C. (2010). Distance music education in northern europe. In European Association for Music in Schools Conference. Retrieved from http://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:1006381/FULLTEXT02
  • Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
  • Canbay, A., & Nacakcı, Z. (2011). Mektupla keman öğretim uygulamasına yönelik içerik analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (21), 134-152. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/181330
  • Dikmen, S., & Bahçeci, F. (2020). Covid-19 pandemisi sürecinde yükseköğretim kurumlarının uzaktan eğitime yönelik stratejileri: Fırat üniversitesi örneği. Turkish Journal of Educational Studies, 7(2), 17. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1108982
  • Dinçer, S. (2006). Bilgisayar destekli eğitim ve uzaktan eğitime genel bir bakış. İçinde VIII. Akademik Bilişim (s. 65-68). Denizli.
  • Erturgut, R. (2008). İnternet temelli uzaktan eğitimin örgütsel, sosyal,pedagojik ve teknolojik bileşenleri. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 1(2), 79-85. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/gazibtd/issue/6613/87877
  • Güzel, B. B., Çelen, Y., & Çakır, H. (2020). Youtube üzerinden video destekli keman öğretimine ilişkin öğrenci görüşleri. Bilim, eğitim, Sanat ve Teknoloji Dergisi, 4(1), 31-43. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/847822
  • Hebert, D. G. (2007). Five challenges and solutions in online music teacher education. Research and Issues in Music Education, 5(1), 1-10. Retrieved from https://commons.lib.jmu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1045&context=rime
  • Horspool, A., & Yang, S. S. (2010). A comparison of university student perceptions and success. Merlot Journal of Online Learning and Teaching, 15-29. Retrieved from https://jolt.merlot.org/vol6no1/horspool_0310.pdf
  • İşman, A. (2011). Uzaktan eğitim. Ankara: Pegem Akademi.
  • Kara, Y. (2020). Pandemi sürecindeki öğrenci deneyimleri:bakırköy ilçesi örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(7), 165-176. Erişim adresi http://www.dergipark.org.tr/en/pub/asead/issue/56000/757429
  • Kaya, A. B., Gülözer, A., Baysan, E., Ataş, İ., & Arpa, M. (tarih yok). Uzaktan eğitimin yararları ve sınırlılıkları. Erişim adresi http://www.uzaktan-egitim.net/?pnum=26&pt=1.6.Uzaktan+E%C4%9Fitimin+Yararlar%C4%B1+ve+S%C4%B1n%C4%B1rl%C4%B1l%C4%B1klar adresinden alındı.
  • Kesendere, Y., Sakin, A. Ş., & Acar, A. K. (2020). Educators’ views on online/distance violin education at Covid-19 outbreak term. Journal for the Interdisciplinary Art and Education, 1(1)(1-19). Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/jiae/issue/56029/745444
  • Köse, M., & Demir, E. (2014). Öğretmenlerin rol modelliği hakkında öğrenci görüşleri. Uluslarası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 8-18. Erişim adresi http://ijses.org/index.php/ijses/article/view/125
  • Ocak, G. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (1. basım). Ankara: Pegem Akademi
  • Okan, S. (2015). Keman öğretiminde teknolojik unsurlardan yararlanmanın gerekliliği. İçinde 1. Uluslararası Müzik ve Dans Kongresi.
  • Özbay, Ö. (2015). Dünyada ve Türkiye'de uzaktan eğitimin güncel durumu. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, (5), 376-394. Erişim adresi https://atif.sobiad.com/index.jsp?modul=makale-detay&Alan=sosyal&Id=AWqh9IQyfKVWzH81lh9b
  • Özen, N. (2004). Çalgı eğitiminde yararlanılan müzik eğitimi yöntemleri. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 57-63. Erişim adresi http://static.dergipark.org.tr/article-download/imported/5000078788/5000073007.pdf
  • Özer, B. (1990). Uzaktan eğitim sisteminin evrensel yapısı. Kurgu Dergisi, 569-594. Erişim adresi https://atif.sobiad.com/index.jsp?modul=makale-goruntule&id=AWYfbkYyHDbCZb_mQzQ_
  • Öztürk, M. (2014). Web tabanlı uzaktan eğitimde teknolojiye ilişkin yeni eğilimler. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 272-288. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/16762
  • Sağer, T., Eden, A., & Şallıel, O. (2014). Müzik eğitiminde uzaktan eğitim ve orkestrası uygulamaları. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 4(9), 69-79. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/92515
  • Şahin, A. G. (2018). Video destekli keman öğretiminin(7-15) yaş arası bireylerin bilişsel, duyuşsal ve psikomotor davranışlara etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adıyaman.
  • Şendurur, Y., & Barış, D. A. (2002). Müzik eğitimi ve çocuklarda bilişsel başarı. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 165-174. Doi: https://doi.org/10.17693/yunus.21364
  • Sever, G. (2014). Bireysel çalgı keman derslerinde çevrilmiş öğrenme modelinin uygulanması. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 2(2), 27-42. Erişim adresi https://enadonline.com/public/assets/catalogs/0557577001546262040.pdf
  • Sönmez, V., & Alacapınar, F. G. (2019). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri (7. basım). Ankara: Anı Yayıncılık.
  • Üstün, A. B., Karaoğlan-Yılmaz, F. G., & Yılmaz, R. (2020). Öğretmenler e-öğrenmeye hazır mı? öğretmenlerin e-öğrenmeye yönelik hazır bulunuşluklarının incelenmesi üzerine bir araştırma. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 54-69. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/akef/issue/55203/759099
  • Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. basım). Ankara: Seçkin.
  • Yıldız, Y. (2013). Model önerisi:Geleceğin müzik eğitimi kurumları için teknoloji destekli çalgı sınıfı. İçinde International Symposium on Changes and New Trends in Education (s. 137-144). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.
  • Yılmaz, N. A. (2020). Yükseköğretim kurumlarında covid-19 pandemisi sürecinde uygulanan uzaktan eğitim durumu hakkında öğrencilerin tutumalarının araştırılması:Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(1), 18-19. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/neufhsj/issue/55814/751395
There are 35 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Studies on Education
Journal Section Makaleler
Authors

Dilara Ayaz Töral

Publication Date March 22, 2021
Submission Date October 15, 2020
Published in Issue Year 2021 Volume: 5 Issue: 1

Cite

APA Ayaz Töral, D. (2021). COVİD-19 PANDEMİ SÜRECİNDE 4-13 YAŞ GRUBU ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK UZAKTAN ÇALGI ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(1), 21-43.
AMA Ayaz Töral D. COVİD-19 PANDEMİ SÜRECİNDE 4-13 YAŞ GRUBU ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK UZAKTAN ÇALGI ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ. debder. March 2021;5(1):21-43.
Chicago Ayaz Töral, Dilara. “COVİD-19 PANDEMİ SÜRECİNDE 4-13 YAŞ GRUBU ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK UZAKTAN ÇALGI ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ”. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi 5, no. 1 (March 2021): 21-43.
EndNote Ayaz Töral D (March 1, 2021) COVİD-19 PANDEMİ SÜRECİNDE 4-13 YAŞ GRUBU ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK UZAKTAN ÇALGI ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi 5 1 21–43.
IEEE D. Ayaz Töral, “COVİD-19 PANDEMİ SÜRECİNDE 4-13 YAŞ GRUBU ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK UZAKTAN ÇALGI ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ”, debder, vol. 5, no. 1, pp. 21–43, 2021.
ISNAD Ayaz Töral, Dilara. “COVİD-19 PANDEMİ SÜRECİNDE 4-13 YAŞ GRUBU ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK UZAKTAN ÇALGI ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ”. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi 5/1 (March 2021), 21-43.
JAMA Ayaz Töral D. COVİD-19 PANDEMİ SÜRECİNDE 4-13 YAŞ GRUBU ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK UZAKTAN ÇALGI ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ. debder. 2021;5:21–43.
MLA Ayaz Töral, Dilara. “COVİD-19 PANDEMİ SÜRECİNDE 4-13 YAŞ GRUBU ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK UZAKTAN ÇALGI ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ”. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, vol. 5, no. 1, 2021, pp. 21-43.
Vancouver Ayaz Töral D. COVİD-19 PANDEMİ SÜRECİNDE 4-13 YAŞ GRUBU ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK UZAKTAN ÇALGI ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ. debder. 2021;5(1):21-43.