Ahmed-i Dâ'î'nin Vasiyet-Nâme-i Nûşirevân'ındaki Eğitici Değerler

Year 2010, Volume: 8 Issue: 20, 171 - 199, 01.12.2010

Hasan Kavruk Hülya Sönmez

Abstract

Nasihat-Nâmeler, Türk ve dünya edebiyatının Önemli türlerindendir. Bunlar, özellikle çocuk gelişimini çok yönlü desteklemesi itibariyle çocuk edebiyatının da vazgeçilmez kaynakları arasında kabul edilir. Bu çalışmada 14-15. yüzyıl şairlerimizden Ahmed-i Dâ'î'nin 115 beyitlik Vasiyyet-i Nûşirevân adlı mesnevisi incelenmiş; tespit edilen değerler İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Klavuzu'nda (MEB, 2006) belirtilen değerlerle karşılaştırılmıştır. Programda bu değerlerle ilgili kazanımlar da tespit edilmiştir olup bu kazanımları destekleyen bölüm ve beyitler ilgili değerin başlığı altında toplanmıştır.Elde edilen bulgulardan hareketle mesnevide; çocuğun zihin, kişilik,sosyal gelişimine ne gibi katkılarda bulunduğu belirlenmiştir. Çalışmanın bir sonraki basamağıda ise mesnevide dinleme ve konuşma becerilerini destekleyen beyitler de ilgili becerinin başlığı altında toplanmıştır. Türkçe Öğretim Kılavuzu'nda dinleme ve konuşma becerileriyle ilgili kazanım ifadeleri ile mesnevide bu ifadeleri destekleyen beyitler ilişkilendirilmiştir. Yapılan analizlerde mesnevide işlenen değerler ile Türkçe Öğretimi Kılavuzu'nda hedeflenen kazanımların birçok yönden uyuştuğu görülmüş ve özellikle bu ortak unsurlar üzerinde yoğunlaşılmıştır. Eserin bu dersi desteklemesi ve çocukların gelişimlerini çoğu yönden olumlu etkilemesinden dolayı bulgular ve öneriler bölümünde de Vasiyyet-i Nûşirevân'ın dili günümüz Türkçesiyle yeniden uyarlanarak çocuklara okutulması önerilmiştir.

Keywords

Değerler Eğitimi, Mesnevi, Ahmed-î Dâ'î, Vasiyyet-i Nûşirevân

References

• Aksan, D. (2006). Şiir dili Türk şiir dili. Ankara: Engin.
• Aksan, D. (2007). Her yönü ile dil: Ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: TDK. Daşdelen, Ö. (2008). Ahmed-î Dâ‘î Tercüme-î Tefsîr-î Ebu’l-Leys-î Semerkandî
• Hicr, Nahl, İsra sureleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Emiroğlu, S. (2010). Türkçe manzum nasihat-nâmelerin eğitim değeri üzerine bir inceleme. Yayımlanmamış doktora tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Erdem, İ. (2007). Konuşma eğitimi. Ankara: Öncü Kitap.
• Ertaylan, İ.H. (1952). Türk edebiyatı örnekleri VII – Ahmed-i Dâ’î Hayatı ve Eserleri, İstanbul, 129-133, 299-308.
• Gökçe, B. (2008). Gülten Dayıoğlu’nun Çocuk Öykülerinde Değer Eğitimi ve Öykülerin Türkçeye Katkısı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hengirmen, M. (1983). Pend-nâme-i Güvâhi. Ankara: Kültür ve Tuizim Bakanlığı.
• Kaplan, M. (1993). Ahmed-i Dâî’nin Vasiyyet-i Nûşirevân tercümesi. Erciyes, 191, 23-25.
• Kaplan, M. (1993). Ahmed-i Dâ’î’nin Vasiyyet-i Nûşirevân tercümesi. İslamî Edebiyat Dergisi, 1, 19.
• Kaplan, M.(2005). Şiir tahlilleri I- Tanzimat’tan Cumhuriyete. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kavcar, C. (1998). İkinci meşrutiyet devrinde edebiyat ve eğitim. Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Kortantamer, T. (1977). Ahmed-î Dâ’î’nin “Mutâyebât” adıyla tanınan eseri üzerine. Türoloji Dergisi, 7, 139-147.
• Kut, G. (1989). Ahmed-i Dâî. TDV İslâm Ansiklopedisi.
• MEB. (2006). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (6, 7, 8. Sınıflar) . Ankara: MEB
• Özbay, M. (2007). Türkçe özel öğretim yöntemleri II. Ankara: Öncü Kitap. Özbay, M. (2009). Anlama teknikleri II. dinleme eğitimi. Ankara: Öncü Kitap. Özkan, A. (erişim tarihi: 05.05.2010). Ahmed-İ Dâî’nin Tefsîr Tercümesi’nin Manzum Mukaddimesi ve dil özellikleri. www.turkiyat.selcuk.edu.tr/ pdfdergi/s11/ozkan.pdf
• Özmen, M. (2001), Ahmed-i Dâ’î divanı. Ankara: TDK.
• Parlatır, İ. (2008). Atasözleri ve deyimler sözlüğü. Ankara: Yargı Yayınevi.
• Parlatır, İ. (2011). Osmanlı Türkçesi sözlüğü. Ankara: Yargı Yay.
• Senemoğlu, N. (2009). Gelişim, öğrenme ve öğretim kuramdan uygulamaya. Ankara: Pegem Akademi.
• Sever, S. (1994). Türkçe öğretiminde uygulanan tam öğrenme kuramı ilkelerinin, öğrencinin okuduğunu anlama ve yazılı anlatım becerilerindeki erişiye etkisi (www.education.ankara.edu.tr/ebfdergi/pdfler/1994-27-1/121-171. pdf erişim tarihi: 06.06.2010.
• Şahin, Şi.(2008). Mecmau’l-emsâl’de yer alan ef’al veznindeki hayvan konu- lu deyim ve atasözleri üzerine bir inceleme. Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 17(1), 177-191.
• Vursun, P. (2008). Ahmed-î Dâ‘î Tercüme-î Tefsîr-i Ebu’l-Leys-i Semerkandî [142/188b-195b] [143/01a-50a]. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İs- tanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Yavuz, H. (2010). Okuma biçimleri. İstanbul: Timaş Tayınları.
• Yeniterzi, E. (2006), Ahmed-i Dâ’î’nin Vasiyyet-i Nûşirevân adlı mesnevisi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştır- maları Dergisi, 19, 1–25.
• Yıldırım, K. (2009). Türk sınıf öğretmenlerinin değer eğitimine ilişkin dene- yimleri: Fenomonojik bir yaklaşım. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 35, 165-184.