KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞINDA İÇ DENETİM FAALİYETİNDE YAŞANAN DEĞİŞİMLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2024, , 97 - 111, 31.01.2024

Birgül Bozkurt Yazar

https://doi.org/10.58348/denetisim.1391796

Öz

Bu çalışmada küresel gelişmeler sonucunda iç denetim faaliyetinde yaşanan değişimler ele alınmıştır. Çalışmada teknolojik gelişmelerden büyük ölçüde etkilenen iç denetim faaliyetinin yapay zekâ uygulamaları, işletme yönetimi ile güçlü iletişim, sürekli mesleki gelişim, izleme ve eğitim, bağımsızlık, üçlü hat modeli, dış kaynak kullanımı, bütünleşik denetim vb. unsurlar çerçevesinde yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır. Bu doğrultuda teknolojik araç ve tekniklerin günümüz iç denetim faaliyetinin etkinliğini artırmada vazgeçilemez bir unsur olduğu, denetçilerin mesleki gelişmelere uyum sağlamaları ve mesleki değişimleri takip etmeleri gerektiği sonucuna varılmıştır. Çalışmanın iç denetim faaliyetini geçekleştiren iç denetçilerin ve bu hizmeti talep eden işletme yönetiminin dikkat etmesi gereken hususları sunması bakımından önem arz ettiği düşünülmektedir. Esasen iç denetim faaliyetini etkileyen her unsur ayrı ayrı çalışılabilecek konulardır. Bu bakımdan çalışmanın iç denetim konusunda çalışmak isteyen araştırmacıların dikkatini çekeceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İç Denetim, Uluslararası İç Denetim Enstitüsü, Teknolojik Gelişme

EVALUATION OF THE CHANGES IN THE ACTIVITY OF INTERNAL AUDIT IN THE LIGHT OF GLOBAL DEVELOPMENTS

Öz

In this study, the changes in internal audit activities as a result of global developments were discussed. In the study, it was concluded that the internal audit activity, which is greatly affected by technological developments, should be done within the framework of the elements such as artificial intelligence applications, strong communication with business management, continuous professional development, monitoring and training, independence, triple line model, outsourcing, integrated audit, etc. In this regard, it was concluded that technological tools and techniques were an indispensable factor in increasing the effectiveness of today's internal audit activity, and that auditors should adapt to professional developments and follow the professional changes. It is thought that the study was important in terms of presenting the issues that internal auditors performing internal auditing activities and business management requesting this service should pay attention to. Essentially, each factor affecting the internal audit activity is a subject that could be studied separately. In this respect, it is thought that the study would attract the attention of researchers who want to work on internal auditing.

Anahtar Kelimeler

Internal Audit, The Institute of Internal Auditors, Technological Development

Kaynakça

• Ağdeniz, Ş. (2020). İç denetçiler neden makine öğrenmesi zorunda?, H. Kıral (Editör), İç Denetim- Kuruma Değer Katmak içinde (ss:15-37). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Akmeşe, S. (2020). Geleceğin iç denetim stratejisinde sürekli denetim yaklaşımı, H. Kıral (Editör), İç Denetim- Kuruma Değer Katmak içinde (ss:119-132). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Beşli, E., (2020). Bütünleşik denetim ve bilgi teknolojileri genel kontrolleri, H. Kıral (Editör), İç Denetim- Kuruma Değer Katmak içinde (ss:365- 395). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Doğmuş Yurdakul, D. (2020). Avrupa Birliği’nde iç denetim: üye ülke uygulamaları, H. Kıral (Editör), İç Denetim- Kuruma Değer Katmak içinde (ss:469-512). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Gerekan, B., (2010). İç denetimde dış kaynak kullanımı (outsourcing): bist – 100 endeksinde işlem gören şirketler üzerinde bir araştırma (Doktora Tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Ghani, R., vd, (2017). Application of computer-assisted audit tools and techniques (CAATTs) in audit firms, Journal of Advanced Research in Business and Management Studies, 9(1), 67-74.
• Gülten, S. (2020). Bağımsız denetimde yapay zekâ kullanımı, G. Kurt ve M. Özbirecikli (Editör), Denetimde Seçme Konular 5 içinde (ss: 261-288), Ankara: Gazi Kitabevi.
• Gürol, B. (2021). Denetim faaliyetlerinde dijital dönüşüm teknolojilerinin kullanımı. R. Güneş, S. Karabınar, M. Saban (Editör), Denetimde Seçme Konular 7 içinde (ss: 111-131). Ankara: Gazi Kitabevi.
• İşgüden, B. (2012). Bilgi teknolojilerinin iç denetimde yarattığı değişimler ve iç denetim birimlerinin değişimleri değerlendirmesine yönelik İMKB–100 işletmelerinde bir uygulama, (Doktora Tezi), Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Karabacak, H., (2020). İç denetimde çatışma yönetimi ve müzakere, H. Kıral (Editör), İç Denetim- Kuruma Değer Katmak içinde (ss:295-316). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kaya, B. (2020). İç denetçilerin iç kontrole ilişkin rol ve sorumlulukları, H. Kıral (Editör), İç Denetim- Kuruma Değer Katmak içinde (ss:147-174). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Keskin, H. G., (2020). Üçüz güvence hattı modeli: üçlü savunma hattına alternatif bir model önerisi, H. Kıral (Editör), İç Denetim- Kuruma Değer Katmak içinde (ss:319- 335). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kıral, H., Satıcı. E., (2020). İç denetim birimlerinin denetim paydaşları ile ilişkilerini belirleyen faktörler: Türkiye kamu sektörü örneği, H. Kıral (Editör), İç Denetim- Kuruma Değer Katmak içinde (ss:215-235). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kızıl, C. Yılmaz, E. Aslan T. (2018). Denetim faaliyetlerinde güncel yaklaşım: Denetim ve bilgi teknolojilerinin entegrasyonu, International Symposium On Innovative Approaches İn Scientific Studies (ISAS Winter - 2018), SETSCI Conference Indexing System, Vol. 3, November 30-December 2 2018, Samsun, Turkey, 412-415.
• Kurt, G., Bozkuş Kahyaoğlu, S. (2023). Değişime etki eden faktörler çerçevesinde iç denetim standartlarında yeni eğilimler. G. Kurt, S. Bozkuş Kahyaoğlu (Editör), Küresel İç Denetim Standartları: Yenilenen Kavramlar ve Değişim Alanları içinde (ss:1-6). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Kükrer, E., Kavak, S. (2020). Kamu sektöründe iç denetimin etkinliğini olumsuz etkileyen faktörler, H. Kıral (Editör), İç Denetim- Kuruma Değer Katmak içinde (ss:79-118). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Memiş, M. Ü. “Etkin ve başarılı bir iç denetim için gerekli koşullar” Mali Çözüm Dergisi, Sayı. 85 (Ocak-Şubat 2008), 75-91.
• Özbilger, H.İ. (2021). İç denetime yeni bir bakış: üçlü hat modelinin değerlendirilmesi, Denetişim Dergisi, 0(22), 40-54.
• Özçelik, H., Öztürk, M.S. (2021). Bilgisayar destekli iç denetim teknikleri: turizm sektörü uygulaması. R. Güneş, S. Karabınar, M. Saban (Editör), Denetimde Seçme Konular 7 içinde (ss: 233-252). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Sağlar, J., Tuan, K. (2009). İşletmelerde iç denetim fonksiyonunun bağımsız dış denetim maliyeti üzerindeki etkileri, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 343–358.
• Selimoğlu, S. ve Özbek, C. Y. (2018). İç denetim Uluslararası İç Denetim Standartları ile uyumlu. Ankara: Nobel Yayınları.
• Tanç, A. ve Çardak, D. (2021). Kritik bir risk faktörü olarak tedarik zinciri kesintilerinin iç denetim bakış açısı ile değerlendirilmesi. R. Güneş, S. Karabınar, M. Saban (Editör), Denetimde Seçme Konular 7 içinde (ss: 329-354). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Temelli, F., Teraman Ö. (2021). İç kontrolde etkinliği sağlamada yapay zekânın önemi. R. Güneş, S. Karabınar, M. Saban (Editör), Denetimde Seçme Konular 7 içinde (ss: 253-289). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Tüm, K. (2013). Kurumsal yönetim, iç denetim ve iç denetimin kalitesi: kalite güvence ve geliştirme programı, Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17 (2),93-112.
• Uzay, Ş., (1998). İç denetim fonksiyonun bağımsız dış denetime etkisi, Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 12(1), 161-176.
• Yalçın, S. (2020). İç denetimin gelecekteki rolü: iç denetçilerin sahip olması gereken yetkinlikler, H. Kıral (Editör), İç Denetim- Kuruma Değer Katmak içinde (ss:65-77). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılancı, M. (2006). İç denetim - Türkiye’nin 500 büyük sanayi işletmesi üzerine bir araştırma, Ankara: Nobel Yayınları.
• Yıldız, B., (2018). Sürekli denetim teknolojisi, Uluslararası Akademik Forum 2018, Gerçek Zamanlı Güvence Modeli Olarak Sürekli Denetim ve Sürekli İzleme. Eskişehir, 97-134.
• Yılmaz, G., Çelik, M., Gündoğar, M. (2020). Suiistimal risklerinin yönetiminde iç denetimin rolü, H. Kıral (Editör), İç Denetim- Kuruma Değer Katmak içinde (ss:193-211). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• İnternet Kaynakları
• IIA (t.y.). Fundamentals of Risk-based Auditing, https://www.theiia.org/en/products/learning-solutions/course/fundamentals-of-risk-based-auditing/, (Erişim Tarihi: 13.10.2023)
• Önder, T., (2001). Amerika’da yatırımcılar nasıl korunmaktadır? bağımsız denetimde bağımsızlık ilkesinin sec ve spk açısından incelenmesi, V. Muhasebe Denetimi Sempozyumu, 2 – 6 Mayıs 2001, http://archive.ismmmo. org.tr/docs/Sempozyum/05.SEMPOZYUM/22.%20TURKAN%20ONDER.doc, (Erişim Tarihi 12.10.2023).
• De Koning, R. (2008). Public Internal Financial Control (PIFC), https://www.pempal.org/sites/pempal/files/attachments/43rdkpifcreserve.pdf, (Erişim Tarihi: 12.10.2023).
• Deloitte (2018). Yapay Zekâ: Melek mi, Şeytan mı? https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/tr/Documents/the-deloitte-times/TDT_Subat%202018_yapay%20zeka.pdf, 44-47, (Erişim Tarihi: 12.10.2023).
• IIA, (2012). Integrated Auditing, https://www.theiia.org/globalassets/documents/content/articles/guidance/practice-guides/integrated-auditing/pg-integrated-auditing.pdf, (Erişim Tarihi: 12.10.2023).
• IIA (2020a). Developing a Risk-Based Internal Audit Plan, https://www.theiia.org/globalassets/documents/content/articles/guidance/practice-guides/developing-a-risk-based-internal-audit-plan/pg-developing-a-risk-based-internal-audit-plan.pdf, (Erişim Tarihi: 12.10.2023).
• IIA, (2021). Future Ready: Upskilling Today For The Profession Of Tomorrow https://www.theiia.org/en/content/research/foundation/2021/future-ready-upskilling-today-for-the-profession-of-tomorrow/ (Erişim Tarihi:12.10.2023).
• PCAOB, (2007). Auditing Standard No. 5- An Audit of Internal Control Over Financial Reporting That Is Integrated with An Audit of Financial Statements, https://pcaobus.org/oversight/standards/archived-standards/pre-reorganized-auditing-standards-interpretations/details/Auditing_Standard_5, (Erişim Tarihi: 12.10.2023).
• SEC, (2000). Revision of the Commission's Auditor Independence Requirements, https://www.sec.gov/rules/2000/11/revision-commissions-auditor-independence-requirements#33-7919, (Erişim Tarihi: 12.10.2023).
• SOX, (2002). Sarbanes- Oxley Act Of 2002, https://www.govinfo.gov/content/pkg/COMPS-1883/pdf/COMPS-1883.pdf, (Erişim Tarihi: 12.10.2023).
• TİDE, (2020). Küresel Bakış Açıları ve Anlayışlar Üçlü Hat Modeli – Her Kurumun Başarısı için Önemli Bir Araç, https://www.tide.org.tr/file/documents/pdf/GPAI_Three_Lines_Model_Turkish.pdf, (Erişim Tarihi: 12.10.2023).
• TİDE, (2017c). Küresel Bakış Açıları ve Anlayışlar -Yapay Zekâ – İç Denetim Mesleğine İlişkin Dikkate Alınması Gerekenler, https://www.tide.org.tr/file/documents/pdf/GPAI-Artificial-Intelligence-Part-I-Revised.pdf, (Erişim Tarihi: 11.10.2023).
• TİDE, (2017d). Küresel Bakış Açıları ve Anlayışlar- IIA’nın Yapay Zekâ Denetim Çerçevesi, Pratik Uygulamalar, Bölüm A https://www.tide.org.tr/file/documents/pdf/GPAI-Artificial-Intelligence-Part-II%20Revised.PDF, (Erişim Tarihi:11.10.2023).
• IIA (2020b). IIA’nın Üçlü Hat Modeli - Üçlü Savunma Hattı ile İlgili Güncelleme, https://www.theiia.org/globalassets/documents/resources/the-iias-three-lines-model-an-update-of-the-three-lines-of-defense-july-2020/three-lines-model-updated-turkish.pdf (Erişim Tarihi: 06.10.2023).
• TİDE, (2017a). Mesleki Uygulama Çerçevesi Kapsamında Uluslararası İç Denetim Standartları https://www.tide.org.tr/file/documents/pdf/UMUC-2017-updated.pdf (Erişim Tarihi: 06.10.2023).