KAMU İÇ DENETÇİLERİ MESLEK AHLAK KURALLARININ TOPLUMSAL DEĞERLERE VE MER’İ MEVZUATA UYUMUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Sayı: 23, 5 - 26, 31.07.2021

Mustafa Akçıl Bülent Saraç

Öz

Türkiye’de etikle ilgili genel ilkeler mevzuatta dağınık bir şekilde yer almakta iken, 2004 yılında 5176 sayılı Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un kabulü ile bu durum ortadan kalkmış ve 2006 yılında “Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri”nin yayımlanması sonrasında kamu kurum ve kuruluşları kendi etik ilkelerini belirleme sürecine girmiştir. Kamu kurumlarında 5018 sayılı Kanunla birlikte 2006 yılından itibaren oluşturulmaya başlayan iç denetim sisteminde, uluslararası standartlarla uyumlu bir denetim yaklaşımı benimsenmesi perspektifiyle kamu iç denetim uygulamalarının meslek ahlak kuralları çerçevesinde yürütülmesi öngörülmektedir. Bu amaçla, İç Denetim Koordinasyon Kurulu (İDKK) tarafından Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsünün (IIA) Meslek Ahlak Kuralları esas alınarak ve diğer uluslararası mesleki kuruluşların metinlerinden de yararlanılarak “Kamu İç Denetçileri Meslek Ahlak Kuralları” oluşturulmuştur. Bu çalışmada, söz konusu kuralların tercüme düzeyinde kaldığı, gerek Türkiye’deki toplumsal değerlerle gerekse mer’i mevzuattaki etikle ilgili düzenlemelerle uyum sorunsalının bulunduğu ileri sürülmekte ve bu kuralların toplumsal değerlerin belirleyici kodlarından ne kadar beslendiği yanı sıra kadim devlet geleneği ile mer’i mevzuatla ne derece uyumlu olduğu hususu belli parametreler çerçevesinde karşılaştırma yöntemiyle değerlendirilmektedir. Çalışma sonucunda, meslek ahlak kurallarının etkili şekilde benimsenmesi ve iç denetçiler tarafından daha kolay uygulanması bakımından özgünlüğünün artırılması suretiyle yeniden belirlenmesinin önemi ortaya konularak bu yönde önerilerde bulunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Etik, Kamu Etiği, Meslek Ahlak Kuralları, Özgün Etik Değerler, İç Denetim

THE EVALUATİON OF PUBLİC INTERNAL AUDİTORS' PROFESSİONAL CODE OF ETHİCS İN TERMS OF COMPLİANCE WİTH SOCİAL VALUES AND CURRENT LEGİSLATİON

Öz

The legislative disorganized structure in the context of ethics in Turkey has disappeared the adoption of the Law No. 5176 on the Establishment of the Ethics Board of Public Officers and the Amendment of Some Laws in 2004. After the publication of the “Ethical Behavior Principles of Public Officers” in 2006, public institutions and organizations entered the process of determining their own ethical principles. In public institutions, with the Law No. 5018, is envisaged that the internal audit system, which has been established since 2006, will be carried out within the framework of professional ethics in order to adopt an audit approach in line with international standards. For this purpose, “Code of Ethics for Public Internal Auditors” has been established by the Internal Audit Coordination Board (IDKK) based on the Professional Ethics Rules of the International Institute of Internal Auditors (IIA) and also by making use of the texts of other international professional organizations. In this study, it is argued that the rules in question remain at the level of translation, and that there is a problem of compliance with both social values in Turkey and ethical regulations in the current legislation. The extent to which these rules are fed by the determinative codes of social values and how compatible they are with the state tradition and the current legislation are evaluated by using the comparison method within the framework of certain parameters. As a result of the study, the importance of re-determining the originality of the code of ethics in terms of effective adoption and easier implementation by internal auditors is revealed and suggestions are made in this direction

Anahtar Kelimeler

Ethics, Public Ethics, Professional Ethics Rules, Original Ethical Values, Internal Audit

Kaynakça

• Akpınar, B. (2020). https://www.webtekno.com/tum-detaylariyla-otomotiv-tarihinin-en-kara-lekesi-volkswagen-emisyon-skandali-h61117.html adresinden alındı. (Erişim Tarihi, 05 Mayıs 2021).
• Arap İ. & Yılmaz L. (2006). Yeni kamu yönetimi anlayışının "yeni" kurumu: Kamu Görevlileri Etik Kurulu. Amme İdaresi Dergisi, 39(2).
• Arat R. R. (1998). Kutudgu Bilig. Ankara; Türk Tarih Kurumu.
• Baskıcı, Ç. (2015). Kurumsal yönetim uygulamalarında iç kontrol sisteminin önemi: Borsa İstanbul şirketleri üzerine bir araştırma. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(25), 163-180.
• Beşer F. (2015, 04 Ekim). Ahlaksız adam. Yenişafak. http://www.yenisafak.com adresinden alındı.
• Cankurt B. (2015, 14 Aralık). Evleneceği kişi kadın değil erkek. Sabah. http://www.sabah.com.tr adresinden alındı.
• Ceylan K. (2012). Ahilik. Ankara: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kültür Yayınları.
• Demirel D. (2014). Kutadgu Bilig’te devlet yönetimi. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6(1).
• Ersöz, E. & Uslu, D. (2012). Doğu-Batı karşılaşmasında çatışma, karmaşa ve muhtemel bir uzlaşma. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, https://dergipark.org.tr/tr/ (Erişim Tarihi, 18.06.2021).
• Eryılmaz, B. (2008). Etik kültürü geliştirmek. Türk İdare Dergisi. http://etik.gov.tr/wp-content/uploads/2019/03/bilaleryilmaz-etik_kulturu_gelistirmek.pdf adresinden alındı.
• Eryılmaz. B & Biricikoğlu H. (2011). Kamu yönetiminde hesap verebilirlik ve etik. İş Ahlakı Dergisi, 4(7).
• Görgün, T. (1999). İbn Haldûn. TDV İslam Ansiklopedisi (Cilt 19, s.. 543). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Gözüm S. (2020). Etik liderlik ve örgütsel etik değerlerin algılanan örgütsel destek ve özdeşleşmeye etkisi: Karşılaştırmalı bir çalışma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Türk Hava Kurumu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kahraman, L. (2020). Kamu yönetiminde etik kültür ve etik liderlik: Kamu görevlileri etik kurulu üzerinden bir inceleme (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman. .
• Kamu Görevlileri Etik Kurulu. (2017). Kamu Görevlileri Etik Rehberi. Ankara: Kamu Görevlileri Etik Kurulu Yayınları.
• Meriç C. (2015). Işık doğudan gelir. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özdemir, M. (2008). Kamu yönetiminde etik. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 2008, 179-195.
• Samuel P. Huntington. (2006). Medeniyetler çatışması ve dünya düzeninin yeniden kurulması (5. baskı). İstanbul: Okuyan Us Yayınevi.
• Torun, Y. (2016). Siyaset felsefesi tarihinde devlet. (2. baskı). Ankara: Orion Kitabevi.
• Turgut, E. & Sökmen, A. (2018). Örgütsel etik değer algısının yenilikçi çalışma davranışına etkisinde öz yeterliliğin düzenleyici ve arabulucu rolü. İş Ahlakı Dergisi, 11(1), 43-67.
• Usta S. & Arslan Ş. (2020). Türkiye’de etik yönetim, anlayışına yönelik çerçeve arayışı: Kamu görevlileri etik kurulu üzerinden bir inceleme. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 11(2).
• Yasan, B. (2019). Etik liderlik ve etik iklimin iç denetçilerin performansına etkisi ve bir araştırma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yüksel C. (2006). Kamu yönetiminde etik ve Türk kamu yönetiminde etik hakkında yeni yasal düzenlemeler. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası (İÜHFM), LXIV(2), ss. 167-212.
• Yüksel C. (2005). Devlette etikten etik devlete: Kamu yönetiminde etik yasal altyapı, saydamlık ve ayrıcalıklar tespit ve öneriler. (Cilt 1-2). Ankara: TÜSİAD Yayınları.
• Etimolojitürkçe (2021, 20 Mayıs). http://www.etimolojiturkce.com adresinden alındı.
• Langenscheid (2021, 20 Mayıs). http://de.langenscheidt.com adresinden alındı.
• İç Denetim Koordinasyon Kurulu. (2008). Kamu İç Denetçileri Meslek Ahlak Kuralları. https://www.hmb.gov.tr/idkk-mevzuat adresinden alındı. (Erişim Tarihi, 30.06.2021). Türk Dil Kurumu (TDK). (2021, 20 Mayıs). http://www.tdk.gov.tr adresinden alındı.
• Zargan (2021, 30 Nisan). http://www.zargan.com adresinden alındı.