Modern Aile Biçimi: Ailedeki İmgesel Dönüşüm Üzerine Bir Değerlendirme

Year 2024, , 131 - 149, 31.05.2024

Süleyman Gümüş

https://doi.org/10.33931/dergiabant.1411651

Abstract

Aile, din eğitimi faaliyetlerinin ve din eğitimi biliminin en önemli sorunsallarından birisidir. Bunda ailenin eğitim sürecindeki rolünün yanı sıra dinin aileye verdiği anlam da önemli bir paya sahiptir. Aile ile ilgili tartışmalar, ailedeki bozulma ve geleneksel aile yapısından aşina olunan işlevleri yerine getiremediği dile getirilmeye çalışmakta fakat bununla ilgili analizleri ya geleneksel ailenin normlarıyla karşılaştırarak ya da sosyolojik kavram ve ilkelerle yapmaktadır. Bu bakımdan çalışmanın amacı, söz konusu sorunların sosyolojik dönüşümler veya bireysel tercihlerden ziyade, toplum biçimlerini ve bireyi önceleyerek onlarda sadece görünür olan imgelerin özelliklerini belirlemek ve böylelikle özellikle din eğitimi araştırmaları için daha istikrarlı bir zemin bulmaktadır. Çalışmanın temel savı, her belirli anormalliğin belirli bir normallik rejiminden türemesi sebebiyle aileyle ilgili kapsamlı bir analiz için söz konusu dönemdeki normallik rejiminin bileşenlerinin özelliklerinin belirlenmesi gerektiğidir. Modern aile, modern batı toplumunun kurucu sınıfı olan burjuvanın temsil ettiği ailedir. Toplumumuzun mevcut aile yapısındaki roller ve ailenin işlevi, burjuva ailesi fertlerinin imgesel özelliklerini yansıtmaktadır ve bütün bir normallik rejimi ile anormallikler düzeni burjuva ailesinde içerilmektedir. Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde toplumumuzdaki ailenin kendisine benzediği örneği olan modern batılı ailedeki imgesel yeniden yapılanma analiz edilmiş; ikinci bölümde ise toplumumuzun klasik ailesinden modern aileye geçişteki imgesel dönüşüme odaklanılmıştır.

Keywords

Din Eğitimi, Aile, Anne İmgesi, Baba İmgesi, Çocuk İmgesi

Ethical Statement

Çalışma etik kurul izni gerektiren bir çalışma değildir. Dokümna analiziyle yürütülmüştür.

The Modern Family Figuration: An Evaluation on the Imaginary Transformation in the Family

Abstract

The family poses one of the most crucial problematics in religious education activities and the field of religious education. Aside from its role in the educational process, the significance that religion attributes to the family also plays a pivotal role. The debates on the family have focused on the deterioration of the family and its inability to fulfill the functions familiar from the traditional family structure, but the analysis of this is done either by comparing it with the norms of the traditional family or by using sociological concepts and principles. The aim of the study is to identify the characteristics of images that prioritize forms of society and the individual which individuals and all forms of society can be visible through them, rather than focusing on sociological transformations or individual preferences and thus to find a more stable ground especially for religious education research. The main argument of the study is that, as each abnormality originates from a specific normality regime, a thorough analysis of the family necessitates characterizing the components of the normality regime during the relevant period. Modern family is represented by the bourgeoisie, the founding class of modern Western society. The roles in our current family structure and the function of the family reflect the imaginary characteristics of bourgeois family members, and the entire regime of normality, along with the order of abnormalities, is encompassed within the bourgeois family. The study consists of two parts. In the first part the imaginative reconfiguration of the modern western family, the model that the family in our society replicates has been analyzed and the second part focuses on the imaginative transformation from our society's classical family to the modern family.

Keywords

Religious Education, Family, Mother Image, Father Image, Child Image

References

• Ağçoban, Sıddık. “Modern Toplumda Aile Olmak (Kent, Politika ve Din Bağlamında Bir Değerlendirme)”. Modern Dünyada Çocukluk ve Çocuk Eğitimi: Temalar, Tartışmalar. ed. Süleyman Gümüş - Z. Şeyma Altın. 19-64. Ankara: Nobel Akademi Yayınları, 2022.
• Akın Zorba, Hatice. “Muhadderât ve Etfâle Mahsus Bir Osmanlı Dergisi: Âyine”. Folklor/Edebiyat 24/95 (2018), 155-170.
• Akyüz, Yahya. Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2013.
• Ariès, Philippe. Centuries of Chıldhood: A Social History of Family Life. çev. Robert Baldick. New York: Alfred A. Knopf, 1962.
• Ay, Mehmet Emin. “Aile Ortamında Yerine Getirilen İbadetlerin Çocuk Üzerindeki Etkileri”. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 1 (1994), 163-170.
• Ay, Mehmet Emin. “Ailede verilecek Din Eğitiminde Genel Prensipler”. İslam’da Aile ve Çocuk Terbiyesi (II). ed. İbrahim Canan. 361-374. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2005.
• Aybey, Salih. “Dünden Bugüne Modernleşme Bağlamında Ailenin Değişim ve Dönüşümü”. Aile ve Modernite. ed. Salih Aybey vd. Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi Yayınları, 2017.
• Aydın, Mehmet Âkif. Osmanlı Aile Hukuku. İstanbul: Klasik Yayınları, 2018.
• Aydın, Mehmet Zeki. “Ailede Ahlâk Eğitimi”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/2 (2003), 125-158.
• Aydın, Mehmet Zeki. “Günümüz Ailesinde Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirmedeki Zorlukları Yeni Neslin Yetişmesinde Ailede Ahlak Eğitimi”. Kadın ve Aile Sorunları Sempozyumu Bildiriler Kitabı. ed. Şemsettin Kırış. 78-92. Hakkari: Hakkâri Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2015.
• Barclay, Katie. “Love and Other Emonions”. The Routledge History Of Women In Early Modern Europe. ed. Amanda L. Capern. New York: Routledge, 2020.
• Başboğa, Sevcan. Erken Cumhuriyet Dönemi Çocuk Dergilerinde Bedeni Ahlaki ve Terbiyevi Özellikleriyle İnşa Edilen Çocuk. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi SBE, Doktora Tezi, 2018.
• Bayartan, Mehmet. “Osmanlı Şehirlerinde Vakıflar ve Vakıf Sisteminin Şehre Kattığı Değerler”. Osmanlı Bilimi Araştırmaları 10/1 (2008), 158-175.
• Bayraktar, M. Faruk. “Ailenin Eğitim Görevi”. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 2 (1995), 117-141.
• Beauvoir, Simone de. İkinci Cinsiyet I: Olgular ve Efsaneler. çev. Gülnur Savran. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2019.
• Bloch, Marc. Feodal Toplum. çev. Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: Savaş Yayınları, 1983.
• Bock, Gisela. Avrupa Tarihinde Kadınlar. çev. Zehra Aksu Yılmazer. İstanbul: Literatürk Yayınları, 2004.
• Bozkurt, Ayşe. The Issue of Education ın Ottoman Women’s Periodicals (1869-1895). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi SBE, 2006.
• Braiddotti, Rosi. İnsan Sonrası Bilgi. çev. Seyran Sam - Eda Çaça. İstanbul: Kolektif Kitap, 2019.
• Briggs, Charles F. “Literacy, Reading, and Writing in the Medieval West”. Journal of Medieval History 26/4 (2000), 397-420.
• Butler, Judith. Cinsiyet Belası: Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi. çev. Başak Ertür. İstanbul: Metis Yayınları, 2014.
• Cunnigham, Hugh. Children and Childhood in Western Society Since 1500. London and New York: Routledge, 2021.
• Çeker, Orhan. “Özellikleri ve Muhtevası”. Osmanlı Hukûk-ı Aile Kararnâmesi. Konya: Mehir Vakfı Yayınları, 2022.
• Çın, Ahmet. “İlk Çocukluk Döneminde Çocuğun Din Eğitimi ve Ailenin Din Eğitimine Etkisi”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 19/74 (2020), 692-709.
• Dagenais, Daniel. The (Un)Making of the Modern Family. çev. Jane Brierley. Toronto: UBC Press, 2008.
• Demirel, Ömer vd. “Osmanlılarda Ailenin Demografik Yapısı”. Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Aile Yapısı. Ankara: Ülke Yayın Haber Tic. Ltd. Şti., 1992.
• Doğan, İsmail. Dünden Bugüne Türk Ailesi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 2009.
• Doğan, İsmail. “Tanzimat Sonrası Sosyo-Kültürel Değişmeler ve Türk Ailesi”. Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu, 1992.
• Donovan, Josephine. Feminist Teori: Entelektüel Gelenekler. çev. Aksu Bora vd. İstanbul: İletişim Yayınları, 2014.
• Donzelot, Jacques. Aile Polisi. çev. P. Burcu Yalım. Ankara: Nika Yayınevi, 2022.
• Erdem, Yasemin Tümer - Yiğit, Halime. Bacıyân-ı Rûm’dan Günümüze Türk Kadının İktisadî Hayattaki Yeri. İstanbul: İTO Yayınları, 2010.
• Erikson, Erik H. Childhood and Society. London: Paladin Grafton Books, 1987.
• Eskelson, Tyrel C. “States, Institutions, and Literacy Rates in Early-Modern Western Europe”. Journal of Education and Learning 10/2 (2021), 109-123.
• Feng, Yang. Feminizm ve Marksist Hümanizmin Diyalektiği. çev. Deniz Kızılçeç. İstanbul: Canut Yayınevi, 2013.
• Foucault, Michel. Güvenlik, Toprak, Nüfus. çev. Ferhat Taylan. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2013.
• Foucault, Michel. Hapishanenin Doğuşu. çev. Mehmet Ali Kılıçbay. İstanbul: İmge Kitabevi, 1992.
• Foucault, Michel. Kliniğin Doğuşu: Tıbbî Algının Arkeolojisi. çev. Şule Ünsaldı. Ankara: Epos Yayınları, 2016.
• Foucault, Michel. Toplumu Savunmak Gerekir. çev. Şehsuvar Aktaş. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2002.
• Gies, Frances - Gies, Joseph. Marriage and the Family in the Middle Ages. New York: Harper Row, 1987.
• Gittins, Diana. Aile Sorgulanıyor. çev. Tuna ERdem. İstanbul: Pencere Yayınları, 2011.
• Goode, William Josiah. World Revolution and Family Patterns. London: The Free Press of Glencoe, 1963.
• Goody, Jack. Avrupa’da Aile. çev. Serpil Arısoy. İstanbul: Literatür Yayınları, 2004.
• Gümüş, Süleyman. “Din Pedagojisinin Doğuşu”. Modern Dünyada Çocukluk ve Çocuk Eğitimi: Temalar, Tartışmalar, Kuramlar. Ankara: Nobel Akademi Yayınları, 2022.
• Gümüş, Süleyman. “Posthümanist Evrende Din Eğitimi”. Din Eğitiminde Ana Konular. ed. Mehmet Bahçekapılı - Ahmet Ali Çanakçı. Ankara: Eski Yeni Yayınları, 2021.
• Güngör, Nurullah. “İslam Hukuku’nda Özel Hayat Kavramı ve Günümüz Uygulamaları”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4 (2016), 69-94.
• Hallaq, Wael b. İslam Hukukuna Giriş. çev. Necmettin Kızılkaya. İstanbul: Pınar Yayınları, 2017.
• Hallaq, Wael b. Sharī’a: Theory, Practice, Transformations. Cambridge: Cambridge University Press, 2009.
• Hayat, Samuel. “Working-Class Socialism in 1848 in France”. The 1848 Revolutions and European Political Thought. ed. Douglas Moggach - Gareth Stedman Jones. Cambridge: Cambridge University Press, 2018.
• Houston, Robert Allan. Literacy in Early Modern Europe: Culture and Education (1500-1800). New York: Routledge, 2013.
• İpşirli, Mehmet. Osmanlı İlmiyesi. İstanbul: Kronik Kitap, 2021.
• Kazıcı, Ziya. Osmanlı Vakıf Medeniyeti. İstanbul: Bilge Yayıncılık, 2003.
• Kılıç Denman, Fatma. İkinci Meşrutiyet Döneminde Bir Jön Türk Dergisi: Kadın. İstanbul: Libra Kitap, 2009.
• Kınalızâde Ali Çelebi. Ahlâk-ı Alâ’î. ed. Mustafa Koç. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Yayınları, 2014.
• Koç, Ahmet. “‘Okul Çağı’ Çocuklarının Ailede Din Eğitimi”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17 (2008), 145-176.
• Köse, Begüm. “Geçmişten Günümüze Aile”. ed. Nurşen Adak. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2022.
• Köylü, Mustafa. “Ailede Din Eğitimi”. Din Eğitimi. ed. Mustafa Köylü - Nurullah Altaş. 309-348. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2020.
• Köylü, Mustafa - Oruç, Cemil. Çocukluk Dönemi Din Eğitimi. Ankara: Nobel Yayınları, 2020.
• Kurt, Abdurrahman. “Osmanlı Aile Yapısı”. Muhafazakâr Düşünce 31 (2012), 119-136.
• Küçüktiryaki, Ahmet Yasin. Osmanlı Aile Hukuku: Gelenek ve Modern Arasında Hukûk-ı Âile Kararnâmesi ve Sadreddin Efendi’nin Eleştirileri. İstanbul: İz Yayıncılık, 2017.
• Küre, Gülbeyaz. Çocuklara Mahsus Gazete’de Çocuk Hayatı. İstanbul: Libra Kitap, 2020.
• Laguerre, Odette. Feminizm Âlem-i Nisvân. ed. Kemal Bakır - Ali Utku. çev. Baha Tevfik. Konya: Çizgi Kitabevi, 2015.
• Laslett, Peter. “Characteristics of the Western Family Considered Over Time”. Journal of Family History 2/2 (1977), 89-115.
• Le Goff, Jacques. Avrupa’nın Doğuşu. çev. Timuçin Binder. İstanbul: Literatür Yayınları, 2017.
• Le Goff, Jacques. Medieval Civilization. çev. Julia Barrow. Cambridge: Blackwell, 1992.
• Lemke, Thomas. Politik Aklın Eleştirisi: Foucault’nun Modern Yönetimsellik Çözümlemesi. çev. Özge Karlık. Ankara: Phoneix Yayınevi, 2016.
• Marx, Karl. Kapital. çev. Mehmet Selik - Nail Satlıgan. İstanbul: Yordam Kitap, 2015.
• Maslow, Abraham H. Motivation and Personality. New York: Harper Row, 1970.
• Mayowa, Ilori Oladapo. “Family Institution and Modernization: A Sociological Perspective”. Research on Humanities and Social Sciences 9/8 (2019), 99-105.
• Meinecke, Friedrich. Devlet Aklı: Modern Çağda Devlet Aklı Düşüncesi. çev. M. Sami Türk. İstanbul: Albaraka Yayınları, 2021.
• Nasîruddin Tûsî. Ahlâk-ı Nâsırî. çev. Anar Gafarov - Zaur Şükürov. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2016.
• Norman, Bancroft-Hunt. Living in the Middle Ages. New York: Chelsea House Publishers, 2009.
• Okay, Cüneyd. “Eski Harfli Çocuk Dergileri”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 4/7 (2006), 511-518.
• Ortaylı, İlber. Osmanlı Toplumunda Aile. İstanbul: Timaş Yayınları, 2017.
• Osmanağaoğlu, Hülya (ed.). “Hukuk-ı Nisvân”. Feminizm Kitabı: Osmanlı’dan 21. Yüzyıla Seçme Metinler. Ankara: Dipnot Yayınları, 2015.
• Örsten Esirgen, Seda. “Osmanlı Hukukunda Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçu”. Ankara Üni. Hukuk Fakültesi Dergisi 65/4 (2016), 2306-2329.
• Özbek, Abdullah. “Bir Eğitim Kurumu Olarak Ailenin Önemi”. İslam’da Aile ve Çocuk Terbiyesi (II). ed. İbrahim Canan. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2005.
• Özdemir, Ömer. “Ebeveynlere Göre Ailede Çocuğun Din Eğitimi”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 47 (2019), 313-344.
• Özdemir, Şuayip. “Çocuğun Din Eğitiminde Ailenin Rolü”. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 9 (2002), 113-131.
• Özkiraz, Ahmet - İşçi Baş, Gül. “Osmanlıdan Günümüze Türk Toplumunda Aile Yapısı ve Boşanma”. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 18/30 (2016), 87-95.
• Paras, Eric. Foucault: Öznenin Yitiminden Yeniden Doğuşuna. çev. Yunus Çetin. İstanbul: Kolektif Yayınları, 2016.
• Parsons, Talcott. “The American Family: Its Relations to Personality and to the Social Structure”. Family, Socialization and Interaction Process. ed. Talcott Parsons - Robert F. Bales. Illionis: The Free Press, 1955.
• Poster, Mark. Critical Theory of the Family. New York: The Continuum Publishing Co., 1988.
• Rothbard, Murray N. Free & Compulsory Education. Alabama: The Ludwig von Mises Institute, 1999.
• Sade, Marquis de. Juliette: Erdemsizliğe Övgü. çev. Münire Yılmaer - N. Berna Serveryan. İstanbul: Chiviyazıları, 2013.
• Sennett, Richard. Gözün Vicdanı: Kentin Tasarımı ve Toplumsal Yaşam. çev. Süha Sertabiboğlu - Can Kurultay. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1999.
• Sombart, Werner. Burjuva: Modern Ekonomi Dönemine Ait İnsanın Ahlâki ve Entelektüel Tarihine Katkı. çev. Oğuz Adanır. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2017.
• Sperber, Jonathan. The European Revolutions, 1848–1851. Cambridge: Cambridge University Press, 2005.
• Stinert, Heinz. “The Development of ‘Discipline’ according to Michel Foucault: Discourse Analysis vs. Social History”. Crime and Social Justice 20 (1983), 83-98.
• Şaşman Kaylı, Derya. Kaın Bedeni ve Özgürleşme. İzmir: İlya Yayınevi, 2013.
• Şimşek, Hüseyin. Tanzimat ve Mutlakiyet Dönemi Çocuk Dergilerinin Eğitim Açısından İncelenmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi SBE, Doktora Tezi, 2022.
• Taşköprîzâde. Mevzuatu’l-ulûm. Dersaadet: İkdâm Matbaası, 1313.
• Taşköprîzâde. Şerhu’l-Ahlâki’l-Adudiyye. çev. Müstakim Arıcı. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Yayınları, 2014.
• Taylor, Charles. “Western Secularity”. ed. Mark Calhoun - Jonathan VanAntwerpen. 31-53. Oxford: Oxford University Press, 2011.
• Toprak, Zafer. Türkiye’de Kadın Özgürlüğü ve Feminizm (1908-1935). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2016.
• Turan, İbrahim. “Ahlâk-ı Alâî’de Aile Ahlâkı”. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 8/2 (2015), 433-453.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilâtı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014.
• Yılmaz, Hüseyin. “Aile İçi Şiddet ve Huzur/Din Eğitimi”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/1 (2010), 93-124.