Physical characteristics of some wheat genotypes cultivated in Lake District of Turkey

Year 2012, Volume: 29 Issue: 2, 21 - 32, 01.06.2012

Hülya Gül , Sultan Acun Sinem Türk Ayşe Öztürk Burhan Kara

Abstract

This study was carried out to determine the physical characteristics of wheat genotypes cultivated in lakes district of Turkey. The genotypes were collected from the center of Isparta and Burdur province, districts and selected five different villages in this district at harvest in 2011. Totaly 19 genotypes named as; Hard Wheat, Red Kazmalı Wheat, Lavanta, Red Wheat, Burgaz, Osmaniye and Yunak (Landraces), Kızıltan-91, İzmir 85, Bezostoya, Ankara 98, Sönmez 2001, Çeşit-1252, Hatay 86, Mirzabey, Kunduru-1149, Gerek-79, Gediz-75 and Cumhuriyet-75 (Wheat registered cultivars) were collected from these districts.
Physical characteristics of the wheat samples brought to laboratory were analyzed as completely randomized design with three replications. Foreign matters of wheats were determined according to TS 2974 standards. 4 genotypes were found at second degree, 5 genotypes were at third degree and remaining 10 genotypes were found out of these rating. Highest thousand kernel weight and hectoliter weight were determined on Mirzabey and Sönmez 2001 respectively in bread wheat varieties while highest thousand kernel weight and hectoliter weight were determeined on Kunduru 1149 and Burgaz respectively in durum wheat varieties.

Keywords

Wheat; Lakes District; Landraces; Physical characteristics

Göller Bölgesi’nde yetiştirilen bazı buğday çeşitlerinin fiziksel özellikleri

Abstract

Bu çalışma, Türkiye’nin Göller Bölgesinde yetiştirilen bazı buğday çeşitlerinin fiziksel özelliklerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Çeşitler Isparta ve Burdur ili il merkezi, ilçeleri ve bu ilçelerden seçilen 5 farklı köyden 2011 yılı hasat döneminde toplanmıştır. Bu alanlardan; Sert Buğday (Bağıllı), Kırmızı Kazmalı Buğday, Lavanta, Kırmızı Buğday, Burgaz, Osmaniye ve Yunak (yerel genotipler), Kızıltan-91, İzmir 85, Bezostoya, Ankara 98, Sönmez 2001, Çeşit-1252, Hatay 86, Mirzabey, Kunduru-1149, Gerek-79, Gediz-75 ve Cumhuriyet-75 (tescilli ticari çeşitler) olmak üzere 19 adet buğday çeşidi toplanmıştır.
Laboratuvara getirilen buğday örneklerinde fiziksel özellikler tesadüf parselleri deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yapılmıştır. TS 2974 buğday standardına göre toplanan buğdayların sağlam tane ve yabancı madde içerikleri bakımından 4 çeşit 2. derece, 5 çeşit 3. derece ve 10 çeşit derece dışı sınıfına girmiştir. Bin tane ağırlıkları bakımından ekmeklik çeşitlerinde Mirzabey, makarnalıklarda Kunduru 1149, hektolitre ağırlıkları bakımından ekmeklik çeşitlerinde Sönmez 2001, makarnalıklarda Burgaz çeşitleri en yüksek değerlere sahip çeşitlerdir. İrilik ve homojenlik değerleri bakımından genellikle iri-homojen, tane sertliği, camsılık ve dönme bakımından ise düşük camsılık ve yüksek dönme oranına sahip oldukları tespit edilmiştir.

Keywords

Ekmeklik buğday; Makarnalık buğday; Göller Bölgesi; Fiziksel özellikler

References

• Akçura, M., 2011. The Relationships of Some Traits in Turkish Winter Bread Wheat Landraces. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 35 (2011) 115-125.
• Akman, Z., Yılmaz, F., Karadoğan, T., Çarkçı, K. 1999. Isparta Ekolojik Koşullarına Uygun Yüksek Verimli Buğday Çeşit ve Hatlarının Belirlenmesi. Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım 1999, Adana.
• Akman, Z., Kara, B. 2007. Isparta Yöresinde Yetiştirilen Arpa Köy Çeşitlerinin Verim ve Verim Öğelerinin Belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(2), 163-169, Antalya
• Alp, A., Kün, E., 1999. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Yerel Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Tarımsal ve Kalite Karakterleri Üzerine Araştırmalar. Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım 1999, Adana, 103-108.
• Anonim, 2010. Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov.tr. Erişim tarihi: 10.01.2012
• Anonim, 2011. Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov.tr. Erişim tarihi: 29.06.2012
• Arslan, N., Yılmaz G., Karadağ Y. 1996. Tarla Ürünlerinde Standardizasyon ve Depolama. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: No:13, Ders Notları Serisi No:7, , 157 s., Tokat.
• Cook, R.J., Veseth, R.J., 1991. Wheat Health Management. The American Phytopathological Society, St. Paul, Minnesota 55121, 152 p., USA.
• Dizlek, H., Kara, B., Gül, H., 2009. Buğdayda Geç Dönemde Azot Uygulamasının Tanelerin Fiziksel Özelliklerine Etkisi. Türkiye 8. Tarla Bitkileri Kongresi. 19-21 Ekim 2009, Hatay
• Ekingen, H.R. 1987. Türkiye’de Başlıca Bitki Mikro-Gen Merkezleri ve Önemleri. Türkiye Tahıl Simpozyumu. 6-9 Ekim 1987, Bursa, 353-358.
• Erkul, A. 2006. Sulamalı Koşullarda İleri Ekmeklik Buğday ( L.) Hatlarının Tane Verimi ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi, ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(1):27-32.
• Eser, D., Geçit, H.H. Emekliler, H.Y. 1987. Türkiye’nin Tahıl Gen Kaynakları Bakımından Önemi. Türkiye Tahıl Simpozyumu. 6-9 Ekim 1987, Bursa, 347-352.
• Kara B., Akman, Z. 2008. Comparison of Yield and Some Quality Components of Wheat Cultivars and Landraces. Turkish Journal of Field Crops, 13 (1):12-23.
• Orhan, H., Efe, E., Şahin, M. 2004. SAS Yazılımı ile İstatistiksel Analizler. ISBN : 975-270-435-2., Tuğra Ofset, Isparta.
• Özkaya H., Kahveci, B. 2005. Tahıl ve Ürünleri Analiz Yöntemleri. Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları, No: 31, 157 s., Ankara.
• Peterson, C. J., Graybosch, R. A., Boenziger, P. S., Grambacher, A. W. 1992. Genotype and Environment Effects on Quality Characteristics of Hard Red Winter Wheat. Crop Science, 32: 98-103.
• Sencar, Ö., Vurur, H. Gökmen, S. 1990. Tokat Yöresinde 1988 Kışında Ekilen 40 Buğday Hat ve Çeşidinde Verim ve Verim Öğeleri Üzerine Araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 6:25-36.
• Taş, B., Doğan, R ., Yürür, N. 2002. Bursa Koşullarında Bazı Yerli ve Yabancı Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Bazı Agronomik ve Kalite Özelliklerinin Karşılaştırılması. Anadolu, Journal of the Aegean Agricultural Research Institute, 12 (1) : 96-104.
• Tayşi, V., Demir, İ. Yüce, S. 1969. Yerli ve Meksika Buğday Varyeteleri Üzerine Yapılan Çalışmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 6:41-55.
• TSE., 2009. Buğday. TS 2974, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.