Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Eğitim Felsefelerinin ve Epistemolojik İnançlarının İncelenmesi

Year 2022, Issue: 53, 263 - 286, 30.06.2022

İrfan Metin Çoşkunoğlu , Cezmi Ünal

https://doi.org/10.53444/deubefd.1030915

Cited By: 1

Abstract

Bu araştırmanın amacı, fen bilimleri öğretmenlerinin benimsedikleri eğitim felsefelerini ve epistemolojik inançlarını, çeşitli değişkenler açısından belirlemek ve aralarındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmanın örneklemini, 2020/2021 eğitim ve öğretim yılında Tokat ili ve ilçelerindeki devlet ortaokullarında görev yapan 149 fen bilimleri öğretmeni oluşturmaktır. Nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeline göre gerçekleşen çalışmada verilerin toplanmasında Eğitim İnançları Ölçeği ve Epistemolojik İnançlar Ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen veriler cinsiyet ve mesleki kıdem değişkenlerine göre incelenmiş, epistemolojik inançlar ile eğitim felsefeleri arasındaki ilişkiye bakılmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistikler, t-testi, ANOVA ve Pearson korelasyon analizinden yararlanılmıştır. Araştırmadaki bulgulara göre fen bilimleri öğretmenlerinin en çok varoluşçuluk ve en az esasicilik eğitim felsefelerini benimsedikleri görülmüştür. Fen bilimleri öğretmenleri epistemolojik inançlardan “bilginin kaynağı uzmandır ve öğrenme yetenek işidir” alt boyutu ve ölçek genelinde gelişmiş inançlara sahipken, “öğrenme çabaya bağlı değildir” ve “bilgi tek ve kesindir” alt boyutlarında orta düzey inançlara sahip oldukları yani güçlü bir inanca sahip olmadıkları tespit edilmiştir. Öğretmenlerin benimsedikleri eğitim felsefeleri ve epistemolojik inanç alt boyutlarında cinsiyet ve mesleki kıdem bakımından anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Ayrıca eğitim felsefeleri ile epistemolojik inanç alt boyutları arasında anlamlı farkların olduğu görülmüştür. Çağdaş eğitim felsefelerine yönelen fen bilimleri öğretmenlerinin, öğrenmenin yeteneğe bağlı olduğuna ve bilginin bilimsel yollarla elde edilebileceğine dair inançları artmakta iken geleneksel eğitim felsefelerine yönelen fen bilimleri öğretmenlerinin ise, öğrenmenin çabaya bağlı olmadığına ve bilginin değişmez olduğuna dair inançları artmaktır.

Keywords

Eğitim felsefesi, epistemolojik inanç, fen bilimleri, öğretmen

Thanks

İlgi ve alakanız için teşekkür ederiz. İyi çalışmalar

References

• Altınkurt, Y., Yılmaz, K. ve Oğuz, A. (2012). İlköğretim ve ortaöğretim okulu öğretmenlerinin eğitim inançları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 1-19.
• Aksan, N. (2006). Üniversite öğrencilerinin epistemolojik inanışları ile problem çözme becerileri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, 18 Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Akyıldız, S. (2014). Lise öğretmenlerin epistemolojik inançları ile öğretme-öğrenme anlayışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Arslan, A. (2017). Felsefeye giriş (24. Baskı). Ankara: BB101 Yayınları.
• Aslan, S. (2017). Sınıf öğretmenlerinin eğitim inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(4), 1453-1468.
• Ata, B. (2007). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi yapılandırmacı bir yaklaşım, C.Öztürk (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi içinde, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Aybek, B. ve Aslan, S. (2017). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ile benimsedikleri eğitim felsefelerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 373-385.
• Aydın, A. (2000). Düşünce tarihi ve insan doğası. İstanbul: Alfa Yayıncılık.
• Aytaç, A. (2020). Öğretmen adaylarının epistemolojik inançlarının ve eğitim felsefesi eğilimlerinin öğretme ve öğrenme anlayışları üzerindeki etkisi. Yayınlanmamış Doktora tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Bacanlı-Kurt, C. (2010). Öğretmenlerin epistemolojik inançları ve değişime direnme tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bakioğlu, A. (1996). Öğretmenlerin kariyer evreleri. II. Ulusal Eğitim Sempozyumu, İstanbul.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ:Prentice-Hall.
• Baydar, C. ve Bulut, S. (2002). Öğretmenlerin matematiğin doğası ve öğretimi ile ilgili inançlarının matematik eğitimindeki önemi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 23(23) 62-66.
• Biçer, B. (2014). Eğitim felsefesi, H. S. Erdem ve A. Akdemir (Ed.), Felsefe içinde (s. 317-352). İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Biçer, B., Er, H. ve Özel, A. (2013). Öğretmen adaylarının epistemolojik inançları ve benimsedikleri eğitim felsefeleri arasındaki ilişki. Eğitimde Kuram ve Uygulama 9(3), 229-242.
• Brownlee, J., Purdie, N. ve Boulton-Lewis, G. (2001). Changing epistemological beliefs in pre-service teacher education students. Teaching in HigherEducation, 6(2), 247-268
• Büyükdüvenci̇, S. (2019a). Eğitimin temelleri olarak bilim ve felsefe ilişkisi. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 15(1), 141-144.
• Büyükdüvenci̇, S. (2019b). Epistemoloji ve eğitim. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 18(1), 129-138.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara Pegema Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E. , Karadeniz, Ş. ve Demirel, F., (2019). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Campbell, L. P. (1990). Philosophy = Methodology = Motivation = Learning. The Clearing House, 64(1), 21-22.
• Chan, K.W., ve Elliott, R.G. (2004). Relational Analysis of Personal Epistemology and Conceptions about Teaching and Learning. Teaching and Teacher Education, 20(8), 817–831.
• Cevizci, A. (2010). Felsefe tarihi. İstanbul: Say Yayınları.
• Cevizci, A. (2015). Bilgi felsefesi (3. Baskı). İstanbul: Say Yayınları.
• Cohen, J.W. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences. (2nd Ed.). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Çelik, M. (2020). Okul öncesi öğretmen ve öğretmen adaylarının eğitim felsefesi yönelimlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Çoban, A. (2002). Sınıf öğretmenliği öğretmen adaylarının eğitim sürecine ilişkin felsefi tercihlerinin değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(2), 311-318.
• Çüçen, K. A. (2018). Felsefeye giriş (5. Baskı). Ankara: Sentez Yayıncılık.
• Demi̇r, S. ve Akınoğlu, O. (2010). Epistemolojik inanışlar ve öğretme öğrenme süreçleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 32(32), 75-93
• Denessen, E. (2000). Opvattingen over onderwijs (Beliefs about education). Apeldoorn, The Netherlands: Garant.
• Deryakulu, D. (2004). Üniversite öğrencilerinin öğrenme ve ders çalışma stratejileri ile epistemolojik inançları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 38(10), 230-249.
• Deryakulu, D. (2017). Epistemolojik inançlar, Y. Kuzgun ve D. Deryakulu (Ed.), Eğitimde bireysel farklılıklar içinde (s. 253-281). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Doğanay, A. ve Sarı, M. (2003). İlköğretim öğretmenlerinin sahip oldukları eğitim felsefelerine ilişkin algıların değerlendirilmesi-öğretmenlerin eğitim felsefeleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(3), 321-337.
• Duman, B. (2008). Öğrencilerin benimsedikleri eğitim felsefeleriyle kullandıkları öğrenme strateji ve öğrenme stillerinin karşılaştırılması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 203-224.
• Enochs, L. G., ve Riggs, I. M. (1990). Further development of an elementary science teaching efficacy belief instrument: A preservice elementary scale. School Science and Mathematics, 90(8), 694-706.
• Ergün, M. (2009). Eğitim felsefesi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Ergün, M. (2011). Eğitimin Felsefi Temellleri, Ö. Demirel (Ed.), Eğitim Bilimine Giriş içinde (ss. 67-94). Ankara: Pegem Akademi.
• Fullan, M. (2001). The New Meaning of Educational Change. Routledge: London Cassel Educational Limited.
• George, D., ve Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 Update (10a ed.). Boston: Pearson.
• Güçlü, M. (2020). Eğitim felsefesi (4.Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Güner, S. (2018). İlkokul öğretmenlerinin eğitim felsefelerine ilişkin algıları ile eğitim programı, öğretmen öğretim uygulamaları öğrenci rolleri ve ona ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Hofer, B. K. (2001). Personal epistemology research: Implications for learning and teaching. Educational Psychology Review, 13(4), 353-383.
• Hofer, B. K. ve Pintrich, P. R. (1997). The development of epistemological theories: Beliefs about knowledge and knowing and their relation to learning. Review of Educational Research, 67(1), 88-140.
• Howard, B. C., McGee, S., Schwartz, N. ve Purcell, S. (2000). The experience of constructivism: Transforming teacher epistemology. Journal of Research on Computing in Education, 32(4), 455-465
• İçen, M. (2012). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin epistemolojik inançlarının sınıf içi uyguladıkları öğretim stratejileri ile ilişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
• İlengiz, F. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin eğitim felsefesine dair inançları ile uygulamalarına yönelik görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• İzalan, Z. (2017). Sınıf öğretmenlerinin eğitim inançları ile eğitim programına ilişkin metaforik algılarının karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
• Jones, E.S. (1993). Teaching as a career. The Black Collegian, 23(4), 157-165.
• Kahramanoğlu, R. ve Özbakış, G. (2018). Sınıf öğretmenlerinin eğitim inançlarının ve epistemolojik inançlarının belirlenmesi ve aralarındaki ilişkinin incelenmesi. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 8-27.
• Kale, N. (2009). Felsefiyat. Ankara: Pegem Akademi.
• Kanatlı, F. ve Schreglman, S. (2014). İlköğretim öğretmenlerinin sahip oldukları eğitim felsefelerine ilişkin algılarının değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 5(9), 127-138.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel yayın Dağıtım.
• Karhan, İ. (2007). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin epistemolojik inançlarının demografik özelliklerine ve bilgi teknolojilerini kullanma durumlarına göre incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kaya, S. (2007). İlk ve ortaöğretim okulu yöneticilerinin eğitim felsefesi akımlarına karşı eğilimlerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kayri, M. (2009). Araştırmalarda gruplar arası farkın belirlenmesine yönelik çoklu karşılaştırma (Post Hoc) teknikleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(19), 51-64.
• Koç, O. (2019) Öğretmenlerin eğitim inançları ve öğretim stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
• Küken, A.G. (1996). Felsefe açısından eğitim. İstanbul: Alfa Basın Yayım.
• Mertoğlu, H. (2011). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin öğretim stillerinin ve yapılandırmacı öğrenme ortamına ilişkin algılarının öğretim uygulamalarına ilişkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Morgan, G. A., Leech, N. L., Gloeckner, G. W., ve Barrett, K. C. (2004). SPSS for introductory statistics: Use and interpretation (2nd ed.). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Murat, A. ve Erten, H. (2018). Fen bilgisi öğretmenlerinin epistemolojik inançlarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. Turkish Journal of Educational Studies, 5(2), 38-63.
• Okut, L. (2009). İlköğretim okulu öğretmenlerinin eğitime ilişkin inançlarına göre etkili öğretmen özellik ve davranışlarına sahip olma dereceleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Önden, R. (2019). Öğretmenlerin eğitim inançları ile meslek algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mehmet Akif Erdoğan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
• Önen, A. S. (2011). The effect of candidate teachers’ educational and epistemological beliefs on professional attitudes. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(41), 293-301.
• Özbaş, N. (2013). Sınıf öğretmenlerinin düşünme stillerinin kullandıkları yöntemler ve epistemolojik inançları açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Amasya.
• Özden, Y. (2002). Öğretmenlik mesleğine giriş (9. Baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Özen, Y. ve Gül, A. (2007). Sosyal ve eğitim bilimleri araştırmalarında evren-örneklem sorunu. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(15), 394-422.
• Özkan, B. (2005). Eğitimin felsefi temelleri, M. Erden (Ed.), Öğretmenlik mesleğine giriş içinde, İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Pallant, J. (2015). SPSS survıval manual: A step by step guıde to data analysis using SPSS for wındows. Australia: Australian Copyright.
• Perry, W.G. (1968). Patterns of development in thought and values of students in a liberal arts college: A validation of a scheme (Final Report Project No. 5-0825, Contract No. SAE—9973). Cambridge, MA: Bureau of Study Counsel, Harvard University. (ERIC Document Reproduction Service No. ED 024315).
• Schommer, M. (1993). Epistemological development and academic Performance among secondary students. Journal of Educational Psychology, 85(3), 406-411.
• Schommer, M. (1994). Synthesizing epistemological belief research: Tentative understandings and provocative confusions. Educational Psychology Review, 6(4), 293-319.
• Schommer, M. (1998). The influence of age and schooling on epistemological beliefs. The British Journal of Educational Psychology. 68(4), 551-562.
• Schommer-Aikins, M. (2004). Explaining the epistemological belief system: ıntroducing the embedded systemic model and coordinated research approach. Educational Psychologist, 39(1), 19-29.
• Sönmez, V. (2020). Eğitimin felsefesi (16. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şaşmaz, H. (2019). Öğretmenlerin epistemolojik inançları ile öz-yeterlik algılarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Taşkın, T. (2020). Fizik, kimya ve biyoloji öğretmenlerinin eğitim felsefesi tercihlerinin ve bilimsel epistemolojik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 16(1), 1-19.
• Tekin, H. (1993). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Yargı Yayınları.
• Terzi, A.R. (2010). Eğitim bilimlerine giriş (2. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Tozlu, N. (2003). Eğitim felsefesi, (2.Baskı). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Uslu, F. (2011). Bilgi ve inanç kavramlarının analizi, H. Y. Başdemir (Ed.), Epistemoloji: Temel metinler içinde (s. 15-48). Çorum: Hitit Kitap Yayınevi.
• Usta, İ. (2019). Sınıf öğretmenlerinin epistemolojik inançları ve öğretme-öğrenme anlayışlarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
• Varış, F. (1998). Eğitim bilimine giriş. İstanbul: Alkım Yayınları.
• Yılmaz, K., Altınkurt, Y. ve Çokluk, Ö. (2011). Eğitim inançları ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(1), 343- 350.
• Yılmaz, K. ve Tosun, M. F. (2013). Öğretmenlerin eğitim inançları ile öğretmen öğrenci ilişkilerine yönelik görüşleri arasındaki ilişki. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(4), 203-218.