Psikolojik Yaklaşımlarla Nef’î’nin Şiiri

Year 2022, Issue: 53, 361 - 368, 30.06.2022

Mehmet Akkaya

https://doi.org/10.53444/deubefd.1058801

Cited By: 1

Abstract

Altmışı aşkın kasidesiyle Türk Edebiyatının yegâne kaside ustası olan Nef'î'nin psikolojisini gazellerinde hareketle anlamaya çalışacağız. Şair ister başkasını ister kendisini övsün bir iktidar şiiri olan kaside, sonuçta övgüye dayalı bir şiirdir. Bu itibarla kasideye meyli şiddetli olan mizaçların övgü ve yergide aşırılığa kaçmaları olasıdır. Oysa zevk, eğlence şiiri kabul edilen gazel, iç huzurun, iç ve dış tezahürüdür. Bu itibarla bu çalışmadaki değerlendirmeler şairin gazelleri dikkate alınarak yapılmıştır. Şair, redif kelimeyi şiirin bütün beyitlerinde redife bağlı kalır ya da kalmaz. Redife bağlı kalmak hayal zenginliğidir. Redife bağlı kalmamak ise kelime zenginliğidir. Divan şiirinde şairlerin seçtiği redif kelimelerin yapısı, anlam ve fonksiyonu, şairin kişiliğini yansıtmada önemli bir kapıdır. Tercih edilen kelimelerin yabancı kökenli veya millî oluşu, kelimelerin isim ya da fiil soylu olması ve kelimelerde olumsuzluk eklerinin varlığı bize birtakım işaretler verecektir. Bunun yanında meselâ, bir gazelin mahlas beyiti dışındaki beyitlerde muhatab genellikle şairin dışındakiler ( gönül, sevgili, rakib, dünya, saç, göz, yanak vb.) iken mahlas beyitinde muhatab genellikle şairin kendisidir. Redif kelimeyi ve mahlas beyiti bu bağlamda değerlendirdiğimizde şâirin iç dünyası hakkında bize bazı ipuçları verecektir. Günümüzde metne dayalı psikolojik çözümlemelerin yapılması önem kazanmıştır. Günümüz edebiyat çalışmalarında psikolojinin yeri ve önemi, birçok uzmana göre açıktır. Bu yaklaşımda Türk şiirinin en büyük ustalarından Nef'î'yi tanımaya çalışacağız.

Keywords

Nef’î, Şiir, Psikoloji, Kafiye, Şair

References

• Akkaya, M. (1996). Dîvân şâirlerinin gazellerinde harf tercihleri ve redif hususu. İlmî Araştırmalar .İstanbul.
• Akkuş, M. (1993). Nef'î divânı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Aktaş, H. (2012). Nef’î’de benlik algılamasının şiirine ve hayatına yansımaları necip fazıl örneği ile karşılaştırma . Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi , 0 (46) , 39-60 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunitaed/issue/2885/39862
• Cebeci,O. (2009). Psikanalitik edebiyat kuramı, İthaki Yayınları, İstanbul.
• Güngör, B. (2020). Söylem yaklaşımı üzerine bir kavram çalışması ve eleştirel söylem analizi . Kritik İletişim Çalışmaları Dergisi , 2 (2) , 1-11 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/kritik/issue/57533/751198
• Karabulut, M. (2016). Şiir ve bilinçaltı: Edip Cansever örneği . Mecmua , (1) , 1-16 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/mecmua/issue/26449/278493,
• Korkut Naykı,N..(2012). Edebiyat Çalışmaları ve Psikoloji. Pivolka. Ankara.
• Kurnaz,C. (2003). Eski Türk edebiyatı. Ankara: Bizim Büro Basım-Yayın.
• Saraç Durgun, S.(2020). Söylemsel psikoloji ve zihinsel üslup: öykü çözümlemesi.Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. Konya. https://doi.org/10.21497/sefad.845409
• Selçuk, B. (2006). Nef-i’de söz ve savaş ilgisi, Ekev Akademi Dergisi, Sayı: 28, 233-246
• Timurtaş, F. K. ( 1968 ). Şeyhî hayatı ve eserleri. İstanbul: İstanbul Ünv.Yay.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.