Examining Teachers' Perceptions of Organizational Flattery and Nepotism

Year 2023, Issue: 55, 272 - 294, 31.03.2023

Oya Ayal , Gökhan Kahveci

https://doi.org/10.53444/deubefd.1229993

Abstract

Keywords

Örgütsel dalkavukluk, Kayırmacılık, Okul yöneticisi, Öğretmen

Öğretmenlerin Örgütsel Dalkavukluk ve Kayırmacılık Algılarının İncelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, örgütsel dalkavukluk ile kayırmacılık arasındaki ilişkinin öğretmen algılarına göre belirlenmesidir. İlişkisel tarama modeli esas alınarak hazırlanan bu araştırmanın evrenini Trabzon il merkezi ve ilçelerinde bulunan ilkokul ve ortaokullarda görev yapmakta olan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklem grubu ise bu evrenden rastgele seçilen 318 öğretmenden meydana gelmektedir. Araştırma verileri toplanırken “Kişisel Bilgi Formu” Kıral’ın (2017), geliştirmiş olduğu “Dalkavukluk Ölçeği” ve Erdem ve Meriç’in (2012) geliştirdikleri “Okul Yönetiminde Kayırmacılık Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, yönetici odaklı dalkavukla kayırmacılığın örgütleme boyutu ve genel kayırmacılık arasında pozitif düşük düzeyde anlamlı ilişkinin olduğu; kayırmacılığın planlama, koordinasyon, değerlendirme boyutlarıyla anlamlı ilişkilerinin olmadığı tespit edilmiştir. Öğretmenlerin görüşlerine göre iş arkadaşı odaklı dalkavukluk ile kayırmacılığın planlama, örgütleme, koordinasyon, değerlendirme boyutlarıyla, genel kayırmacılık arasında anlamlı ilişki olmadığı görülmektedir. Öğretmenlerin görüşlerine göre genel dalkavuklukla kayırmacılığın örgütleme boyutu arasında pozitif düşük düzeyde anlamlı ilişki bulunduğu, kayırmacılığın planlama, koordinasyon, değerlendirme boyutlarıyla, genel kayırmacılık arasında anlamlı ilişkilerinin olmadığı bulunmuştur.

Keywords

Örgütsel dalkavukluk, Kayırmacılık, Okul yöneticisi, Öğretmen

References

• Acar, O. K. ve Ertek, M. Y. (2021). Türk toplumunda kayırmacılık kültürü. C. A. Coşkun ve A. K. Osman (Ed.), Kamu yönetiminde kayırmacılık içinde (s. 32-62). İzmir: SOBİAD Hukuk ve İktisat Araştırmaları Yayınları.
• Aicher, T. J. (2010). How sexism leads to intentions to leave an organization among coaches of women's teams in division ı intercollegiate athletics (Yayaınlanmamış doktora tezi). A & M University, Texas.
• Akbulut, M. (2018, 02, 25). Yalakalık nedir, niçin yapılır?. Erişim adresi: https://www.kocaeligazetesi.com.tr/makale/1507414/mesut-akbulut/yalakalik-nedir-nicin-yapilir
• Akçadağ, T. (2017). Örgütlerde dalkavukluk. 8. Uluslararası Eğitim Yönetimi Forumu Bildiri Kitabı, 152-153.
• Araslı, H., Bavik, A. ve Ekiz, E. H. (2006). The effects of nepotism on human resource management: the case of three, fourand five star hotels in Northern Cyprus. International Journal of Sociology and Social Policy, 26 (7/8), 295-308.
• Argon, T. (2015). Öğretmen görüşlerine göre ilkokullarda yöneticilerin kayırmacılık davranışları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(1), 233-250.
• Asunakutlu, T. ve Avcı, U. (2010). Aile işletmelerinde nepotizm algısı ve iş tatmini ilişkisi üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 93-109.
• Aydın, Y. (2016). Örgütsel sessizliğin okul yönetiminde kayırmacılık ve öğretmenlerin özyeterlik algısı ile ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 22(2), 165-192.
• Aydoğan, İ. (2009). Nepotism in the Turkish educational system: Nepotism, cronyism and patronage. Educational Policy Analysis and Strategic Research, 4(1), 19-35.
• Aytaç, Ö. (2010). Kayırmacılık/Ayrımcılık. R. Erdem (Ed.). Yönetim ve örgüt açısından kayırmacılık İçinde (s. 1-2). İstanbul: Beta Yayınları.
• Bramoullé, Y. ve Goyal, S. (2016). Favoritism. Journal of Development Economics, 122, 16-27.
• Budak, Ç. B. (2019). Kurum içi kayırmacılık ve kayırmacılığın işe devamsızlığa etkisi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(97). 432-444
• Business NLP Academy (2019). Organizational flattery -What is organizational flattery? Business NLP Blog. Erişim adresi: http://www.businessnlpacademy.co.uk /blog / view/organizational_flattery/.
• Büte, M. (2011a). Nepotizm ve iş tatmini ilişkisinde iş stresinin aracı rolü var mıdır? Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29, 175-184.
• Büte, M. (2011b). Algılanan örgüt ikliminin etik olmayan davranışlar üzerinde etkilerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(2), 103-122.
• Büte, M. (2011c). Nepotizmin iş stresi iş tatmini olumsuz söz söyleme ve işten ayrılma niyeti üzerine etkileri: Aile işletmeleri üzerinde bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 177-194.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Cambridge Dictionary (2021). Sycophancy. Erişim adresi: https://dictionary.cambridge.org/ dictio- nary /english/sycophancy.
• Cool, J. ve Wall, T. (1980). New work attitude measures of trust, organisation commitment and personal need nonfulfillment. Journal of Occupational Psychology, 53(1), 39-52.
• Çetinkaya, A., Ş. ve Sanioğlu Tanış, Z. (2017). Örgütlerde kayırmacılığın iş yükü algısına etkisi: konya kamu kurumları araştırması. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi (16. UİK Özel Sayısı), 607-618.
• Çoraklı, S. (2019, 01 02). Devrin en geçerli işi: Dalkavukluk. Habererk. Erişim adresi: https://www.habererk.com/devrin-en-gecerli-isi-dalkavukluk
• DeConinck, J. B. (2015). Outcomes of ethical leadership among salespeople. Journal of business research, 68(5), 1086-1093.
• Demaj, E. (2012). Nepotism, nepotismand cronyismand their effects on organizational trustand commitment: the case of the service sector in Albania (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Epoka University, Albania.
• Demirbilek, N. (2018). Okul müdürlerinin kayırmacı davranışlarının öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile müdüre güvene etkisi. (Yayınlanmamış Doktora tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Demirtaş, H. ve Demirbilek, N. (2019). Okul müdürlerinin kayırmacı davranışlarının öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile müdüre güvene etkisi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 111-142.
• Dilmaç, D., E. (2018). Okul yöneticileri ve öğretmenlerin dalkavukluk davranışına ilişkin görüşleri (Tezsiz Yüksek Lisans Projesi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Drane, K., J. (2006). What is the relationship among sycophantic behavior, supervisor-subordinate communication, co-worker relationships and trust. The Murray State University Journal of Undergraduate Research, 6(3), 11-18.
• Elbaz, A. M., Haddoud, M. Y. ve Shehawy, Y. M. (2018). Nepotism, employees’ competencies and firm performance in the tourism sector: A dual multivariate and qualitative comparative analysis approach. Tourism Management, 67, 3-16
• Erdem, B., Ceylan, U. ve Saylan, U. (2013). Aile işletmelerinde nepotizm ve örgütsel bağlılık ilişkisi: Kütahya’da faaliyet gösteren otel işletmelerinde bir araştırma. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(2), 171-197.
• Erdem, M. ve Meriç, E. (2012). Okul yönetiminde kayırmacılığa ilişkin ölçek geliştirme çalışması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Uluslararası E-Dergi, 2(2), 141-149.
• Erdem, R. (Ed.). (2010). Yönetim ve örgüt açısından kayırmacılık (1.baskı). İstanbul: Beta Yayınları.
• Esmer, Y. (2013). Banka işletmelerinde etik liderlik ve örgütsel bağlılık ilişkisi: Ziraat bankası örneği. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 41-61.
• Esmer, Y. ve Yüksel M. (2019). Örgütsel dalkavukluk. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(67), 895-900.
• Ekong C., N. ve Essien E., B. (2012). The economics of gangsterism and sycophancy in nigerian politics. Current Research Journal of Social Sciences 4(4), 277-284.
• Geçer, A. (2015). Liselerde çalışan öğretmenlerin kayırmacılık ve örgütsel destek algısı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• Gönülaçar, Ş. (2014). İnsan kaynakları yönetiminde kayırmacılık kuşatması ve liyakatsizlik çıkmazı. Erişim adresi: https: // www. academia.edu / 9687458 / İnsan _ Kaynakları_ Yönetiminde _ Kayırmacılık _ Kuşatması _ ve _ Liyakatsizlik _ Çıkmazı.
• Gül, H. (2006). Etik dışı davranışlar ve ussallaştırılması: devlet hastanelerinde bir uygulama. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(10), 65-79.
• Johnson, B. ve Christensen, L. (2008). Educational research: Quantitative, qualitative, and mixed approaches. Sage.
• Judge, T. ve Bretz, R. (1994). Political influence behaviour and career success. Journal of Management, 20(1), 43-65.
• Kahraman, Ü. (2020). Okul müdürlerinin kayırmacılık davranışları, Uşak Universitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(3), 90-106.
• Kara, Y. (2006). Okullardaki örgütsel kültürün okul yöneticilerinin etik davranışları üzerindeki etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kıral, E. (2017). Dalkavukluk ölçeği geliştirme çalışması: Bir karma yöntem araştırması, I. Uluslararası Eğitim Araştırmaları ve Öğretmen Eğitimi Kongre Kitabı içinde, Sözlü Bildiri, 271.
• Koçu, R., E. (1996). İstanbul ansiklopedisi, Koçu Yayınları: İstanbul.
• Konay, D. (2019). Ortaöğretim öğretmenlerinin politik beceri ve dalkavukluk hakkındaki görüşleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Kwon, I. (2006). Endogenous nepotism in organizations. Topics in The Oretical Economics, 6(1), 1-24.
• Meriç, E. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin algılarına göre okul yönetiminde kayırmacılık (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). Yüzüncüyıl Üniversitesi, Van.
• Meriç, E. ve Erdem, M. (2013). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin algılarına göre okul yönetiminde kayırmacılık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 3(3), 467-498.
• Merriam-Webster, (2021). Sycophancy. Erişim adresi: https:// www.merriam – webster. com/ Dictionary/ sycophancy.
• Nadeem, M., Ahmad, R., Ahmad, N., Batool, S. R. ve Shafique, N. (2015). Nepotism, nepotismand cronyism as predictors of job satisfaction: Evidences from Pakistan. Journal of Business and Management Research, 8, 224-228.
• Oğuz, Ş. (2019). Kurumsal dalkavukluk envanterinizi çıkardınız mı? Dünyabizim. Erşim adresi: https://www.dunyabizim.com/polemik/kurumsal-dalkavukluk-envanterinizi-cikardiniz-mi-h34678.html
• Okçu, V. ve Uçar, A. (2016). Effect of school principals’ fvouritism behaviors and attitudes on teachers’ organizational commitment, based on the perceptions of primaryand secondary school teachers. Journal of Human Sciences, 13(3), 5901-5914.
• Okutan, E. (2005). Dalkavukluk. İstanbul: Mephist yayınları.
• Oxford Dictionary (2021). Sycophancy. Erişim adresi: https://www.lexico.com/en/definition/ sycophancy
• Öntürk, Y., Şahin, İ., Yıldız, M. ve Yağmur, R. (2021). Sporda kayırmacılık; Dövüş sporcuları üzerine bir inceleme. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 155-166.
• Ören, K. (2007). Sosyal sermayede güven unsuru ve işgücü performansına etkisi. Kamu-İş, 9(1), 71-90.
• Özdemir, E. (2015). Tarama yöntemi. M. Metin (Ed), Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri içinde (s. 78-97). Ankara: Pegem Akademi.
• Özdemir, M. (2008). Kamu yönetiminde etik. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 179-195.
• Özer, N. ve Çağlayan, Z. A. (2016). Öğretmenlerin müdürlerine duydukları güven ve kronizm algıları arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(5), 18-27.
• Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2018). Örgütsel davranış. Bursa: Ekin Yayınevi
• Özkanan, A. ve Erdem, R. (2014). Yönetimde kayırmacı uygulamalar: kavramsal bir çerçeve. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(20), 179-206.
• Özkanan, A. ve Erdem, R. (2015). Yönetimde kayırmacı uygulamalar üzerine nitel bir çalışma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(4), 7-28.
• Özsemerci, K. (2003). Türk kamu yönetiminde yolsuzluklar, nedenleri, zararları ve çözüm önerileri. Ankara Sayıştay Araştırma Dizisi. Erişim adresi: https:// www. sayistay. gov.tr /tr/Upload/95906369/files/ yayinlar/Turk Kamu Yonetiminde Yolsuzluklar. pdf.
• Öztürk, H. (2010). Yönetici hemşirelerin etik davranışı ve bir araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Polat, S. ve Kazak, E. (2014). Okul yöneticilerinin kayırmacı tutum ve davranışları ile öğretmenlerin örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 1(1), 71-92.
• Saylı, H. ve Kızıldağ, D. (2007). yönetsel etik ve yönetsel etiğin oluşmasında insan kaynakları yönetiminin rolünü belirleme yönelik bir analiz. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 231-251
• Stead, E. W., Worrell, D. L. ve Stead, J. G. (1990). An integrative model for understanding and managing ethical behavior in business organizations. Journal of Business Ethics, 9(3), 233-242.
• Şimşek, Ö.F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve lisrel uygulamaları. Ankara: Ekinoks. Tabancalı, E. (2018). Nepotism in primary schools. International Online Journal of Educational Sciences,10(2), 162-175
• Turan, S. (2020). Okul yöneticilerinin kayırmacılık davranışları ile öğretmenlerin örgütsel sinizm davranışları arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Turhan, R. (2016). Nepotizm, kronizm ve patronaj eğilimlerinin kurumsallaşma algısı bağlamında analizi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• Umeogu B. ve Ojiakor I. (2012). Sycophancy and objective journalism. Advances and Applied Sociology 2(3), 159-166.
• Urrabazo, C. K. (2006). Management's role in shaping organizational culture. Journal of Nursing Management, 14(3), 188-194.
• Yazıcı, M. ve Can, S. (2020). Etik problem olarak kurumlarda örgütsel kayırmacılık, Academic Review Of Humanities and Social, 3(2), 212-244
• Yener, D. (2019, 04 30). Dalkavuklar gecesi sürüyor. Hedef: Erişim adresi: https://www.canakkalehedef.com/dalkavuklar-gecesi-suruyor-30-04-2019-makale,338.html
• Yıldırım, A. ve Tokgöz A. (2020). Kayırmacılık algısının örgütsel muhalefet davranışı üzerindeki etkisi. Alanya Akademik Bakış Dergisi, 4(3), 541-560
• Yıldırım, M. (2013). Kamu yönetiminin kadim paradoksu: nepotizm ve meritokrasi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 35-380
• Yılmaz, A. ve Kılavuz, R. (2002). Türk kamu bürokrasisinin işlemsel sorunları üzerine notlar. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(2), 17-31.
• Yücel, D. ve Yücel, R. (2020). Denetçi girişimciliğinin denetim sorumluluğu kayırmacılık ve denetçi bağımsızlığı üzerindeki etkileri. Akademik MATBUAT, 4(2), 81-100.