Teachers' Metaphorical Perceptions of the Concept of Inclusive Education

Year 2024, Issue: 61, 2118 - 2138, 27.09.2024

Süleyman Temur , Salih Uslu

https://doi.org/10.53444/deubefd.1434166

Abstract

Recently, there have been many debates about who education should include and how to integrate all students into the education system. These discussions are based on the concept of "inclusive education". As a matter of fact, inclusive education is defined as all the measures to be taken to ensure that all individuals have access to education and to provide a fair and equal education to individuals in line with individual differences.Teachers play a very important role in inclusive education. Because the attitude of the teacher in the classroom is very important in terms of including all students in the process. As a matter of fact, teachers are the ones who design the learning and teaching process in line with the curriculum. Moreover, for inclusive education practices to be successful, it is a prerequisite for teachers to make some adaptations according to the interests, needs and requirements of all individuals.In this context, the aim of the study was determined as examining "teachers' metaphorical perceptions of the concept of inclusive education". The study was conducted with phenomenology design, one of the qualitative research methods. The research data were collected through a semi-structured interview form. The study group of the research consisted of 50 teachers from 10 different branches working in primary education institutions affiliated to the Ministry of National Education [MoNE]. The data were analyzed by content analysis.As a result of the research, it was seen that teachers produced 39 different metaphors related to the concept of "inclusive education".These metaphors were thematized under 7 main categories: "unity and togetherness", "diversity", "adaptation", "equality", "protection", "process" and "transparency".In the light of this information, it can be said that the metaphors produced by teachers about the concept of inclusive education overlap with the principles and practices of inclusive education. In this context, it is recommended to conduct other studies examining the opinions of teacher candidates and academics.

Keywords

Inclusive education, teacher, metaphor.

Öğretmenlerin Kapsayıcı Eğitim Kavramına İlişkin Metaforik Algıları

Abstract

Son zamanlarda eğitimin kimleri kapsaması gerektiği konusu ile tüm öğrencileri eğitim sistemine entegre etme noktasında birçok tartışma yaşanmaktadır. Bu tartışmalar “kapsayıcı eğitim” kavramı üzerinden yürütülmektedir. Nitekim kapsayıcı eğitim, tüm bireylerin eğitime ulaşmasını sağlamak ve bireysel farklılıklar doğrultusunda bireylere adil ve eşit bir eğitim sunulması için alınması gereken önlemlerin tümü şeklinde tanımlanmaktadır. Kapsayıcı eğitimde öğretmenlerin rolü ise kritik bir öneme sahiptir. Çünkü öğretmenin sınıf içindeki tutumu, tüm öğrencilerin sürece dahil edilmesi noktasında çok önemlidir. Nitekim öğretmenler, öğretim programı doğrultusunda öğrenme ve öğretme sürecini tasarlayan kişilerdir. Dahası, kapsayıcı eğitim uygulamalarının başarılı olabilmesi için öğretmenlerin, tüm bireylerin ilgi, ihtiyaç ve gereksinimlerine göre birtakım uyarlamalar yapması bir ön koşul olarak göze çarpmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın amacı “öğretmenlerin kapsayıcı eğitim kavramına ilişkin metaforik algıları”nın incelenmesi olarak belirlenmiştir. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim (fenomenoloji) deseni ile yürütülmüştür. Araştırma verileri, yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Milli Eğitim Bakanlığına [MEB] bağlı ilköğretim kurumlarda görev yapan 10 farklı branştan 50 öğretmen oluşturmaktadır. Veriler içerik analizi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda öğretmenlerin “kapsayıcı eğitim” kavramına ilişkin 39 farklı metafor ürettikleri görülmüştür. Üretilen bu metaforlar, “birlik ve beraberlik, “çeşitlilik”, “uyarlama”, “eşitlik”, “koruma”, “süreç” ve “şeffaflık” olmak üzere 7 ana kategoride temalandırılmıştır. Bu bilgiler ışığında öğretmenlerin kapsayıcı eğitim kavramına ilişkin ürettikleri metaforların kapsayıcı eğitimin ilke ve uygulamaları ile örtüştüğü söylenebilir. Bu bağlamda öğretmen adayları ve akademisyenlerin görüşlerinin örtüşüp örtüşmediğini görmek amacıyla başka çalışmaların yapılması önerilmektedir.

Keywords

Kapsayıcı eğitim, öğretmen, metafor.

References

• Akbulut, F., Yılmaz, N., Karakoç, A., Erciyas, İ. M., & Akşin Yavuz, E. (2021). Öğretmen adayları kapsayıcı eğitim hakkında ne düşünüyor?. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 6(1), 33-52. DOI: 10.37754/ 756554.2021.613
• Akın, K., Yılmaz, İ., & Sakız, H. (2024). Okul müdürlerinin kapsayıcı eğitim ilke ve uygulamlarına ilişkin görüşleri. 4. Uluslararası Lisansüstü Çalışmalar Kongresi (ss. 933-935). Uşak Üniversitesi. Uşak.
• Alhleel, A. (2021). Sınıfında Suriyeli öğrenci bulunan öğretmenlerin kapsayıcılık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Harran Üniversitesi.
• Alkaya, S. (2023). Sınıf öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik tutum ve öz yeterliklerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Amaç, Z. (2021). Kapsayıcı eğitim ve ilkokul öğretmenleri: Sistematik bir inceleme. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(19), 74-97.
• Anderson, L. S., & Devine M. E. (2018). Including Youth of All Abilities. In Peter A. Witt & Linda L. Caldwell (Eds., 2. Edition), Youth Development Principles and Practices in Out of School Time Settings. Urbana: Sagamore Venture.
• Armstrong, D., Armstrong, A. C., & Spandagou, I. (2011). Inclusion: by choice or by chance?.International Journal of Inclusive Education, 15(1), 29-39.
• Arslan, P. (2020). Okul kavramına ilişkin metaforlar. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 3(1), 1-14.
• Aydın, İ. S. (2011). Türkçe kavramının metaforik algılanma biçimleri. Folklor/Edebiyat, 17(66), 173-187.
• Baglieri, S. (2020). Disability studies in education and inclusive education. Oxford Research Encyclopedia of Education, 1-25. https://doi.org/10.1093/acrefore/9780190264093.013.1245
• Baka, B. (2023). Öğretmenlerin kapsayıcı eğitime yönelik özyeterlilik algı düzeyleri, tutumları ve görüşlerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi.
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.
• Bayram, B. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik algı ve uygulamaları. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Bayram, B., & Öztürk, M. (2021). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik düşünce ve uygulamaları. Eğitim ve Bilim, 46(206), 355-377. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2020.9179
• Bertaux, D. (1981). From the life-history approach to the transformation of sociological practice. Biography and society: The life history approach in the social sciences. California: SAGE Publications.
• Bülbül, N. T., & Sakız, H. (2020). Almanca öğretim programının kapsayıcı eğitim İlkeleri etrafında yeniden düzenlenmesi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 9(27), 879-909.
• Çalık, C. (2007). Okul-çevre ilişkisinin okul geliştirmedeki rolü: kavramsal bir çözümleme. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(3), 123-139. https://doi.org/10.33437/ksusbd.1096805
• Çelik, Ç. (2022). Tanıma ve yanlış tanıma: Kapsayıcı eğitim, okullar ve etnisite. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 25(2), 146-168. https://doi.org/10.18490/sosars.1111340
• Çelik, R. (2017). "Adalet, kapsayıcılık ve eğitimde hakkaniyetli fırsat eşitliği". Fe Dergi,9(2), 16-29. https://doi.org/10.1501/Fe0001_0000000185
• Chatterjee, S. (2021). Inclusive education: A reality today. In S. K. Roy & J. Mete (Eds.), Inclusive education: Need of the hour (15-22). Red’Shine Publication.
• Chowdhury, A. (2021). Challenges & possibilities of implementing inclusive education in India. In S. K. Roy & J. Mete (Eds.), Inclusive education: Need of the hour (90-103). Red’Shine Publication.
• Collins, K. M. T., Onwuegbuzie, A. J., & Jiao, Q. G. (2006). Prevalence of mixed-methods sampling designs in social science research. Evaluation & Research in Education, 19(2), 83-101. https://doi.org/10.2167/eri421.0
• Creswell, J. W. (1998). Qualitative inquiry and research design: choosing among five traditions. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Creswell, J. W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri-Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (Çev.: M. Bütün ve S. B. Demir). Siyasal Kitabevi.
• Demir, C., & Karakaş Yıldırım, Ö. (2019). Türkçede metaforlar ve metaforik anlatımlar. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(4), 1085-1096. https://doi.org/10.32709/akusosbil.599335
• Dilekçi, Ü. (2-4 Mayıs 2019). Okul yöneticilerinin “kapsayıcı eğitim” kavramına ilişkin algıları: Bir metafor analizi çalışması.14. Uluslararası Eğitim Yönetimi Kongresi. İzmir, Türkiye.
• Doğan, A., & Avcıoğlu, A. (2022). Kapsayıcı eğitimin yadsınamaz gerçeği: Göçmen çocukların eğitim sorunlarının incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 987-1015. https://doi.org/10.33711/yyuefd.1083492
• Doğan, A., & Telli, E. Y. (2022). Öğretmenlerin kapsayıcı eğitime yönelik görüşlerinin incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(3), 1146-1162. https://doi.org/10.33437/ksusbd.1096805
• Duman, M. (2019). Aristoteles ve Coenen merkezli analoji teorisi kapsamında Sait Faik'in ilk dönem hikayelerine genel bir bakış. Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 2, 49-94. https://doi.org/10.38004/sobad.524586
• Dworkin, S. L. (2012). Sample size policy for qualitative studies using in-depth interviews. Arch Sex Behav, 41, 1319-1320. https://doi.org/10.1007/s10508-012-0016-6
• Dyson, A. (2004). Inclusive education: A global agenda?.Japanese Journal of Special Education, 41(6), 613-625. https://doi.org/10.6033/tokkyou.41.613
• Edmonds, W. A., & Kennedy, T.D. (2017). Phenomenological perspective. In an applied guide to research design: Quantitative, qualitative, and mixed method. Sage. https://dx.doi.org/10.4135/9781071802779
• Eğitimde Birlikteyiz (2020). Aile eğitimi rehberi: Kapsayıcı eğitim. aile_rehberi_2.pdf (Erişim Tarihi: 10.10.2023)
• Engelliler Hakkında Kanun (2005). Eğitim ve öğretim (Madde 15- (Değişik:6/2/2014-6518/73 md.). 1.5.5378_3.pdf(Erişim Tarihi: 10.10.2023)
• Erçiçek, B. (2023). Okul öncesi öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trabzon Üniversitesi.
• Erol Sahillioğlu, D. (2020). Okulöncesi öğretmenlerinin “kapsayıcı eğitim” kavramına İlişkin algıları: bir metafor analizi çalışması. Journal of Inclusive Education in Research and Practice, 1(1), 24-41.
• European Agency for the Development of Special Needs Education. (2003). Inclusive education and classroom practice. inclusive-education-and-classroom-practices_iecp-en.pdf(Erişim Tarihi: 10.10.2023)
• Finkelstein, S., Sharma, U., & Furlonger, B. (2021). The inclusive practices of classroom teachers: a scoping review and thematic analysis. International Journal of Inclusive Education, 25(6), 735-762. https://doi.org/10.1080/13603116.2019.1572232
• Fırat, E. (2021). Sosyal bilgiler dersinde kapsayıcı eğitim: Fenomenolojik bir araştırma. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Florian, L. (2017). The heart of inclusive education is collaboration. Pedagogika/Pedagogy, 126(2), 248-253. DOI: 10.15823/p.2017.32
• Forlin, C., & Chambers, D. (2003). Bullying and the inclusive school environment. Australian Journal of Teacher Education, 28(2), 1-13. https://doi.org/10.14221/ajte.2003v28n2.2
• Gallagher, D. J. (2001). Neutrality as a moral standpoint, conceptual confusion and the full inclusion debate. Disability & Society, 16(5), 637–654. DOI: 10.1080/09687590120070042
• Glaser, B. G. (1965). The constant comparative method of qualitative analysis. Social Problems, 12(4), 436-445. https://doi.org/10.2307/798843
• Gökden Kaya, N. (2021). Kapsayıcı eğitim bağlamında “hıçkırık” filminin analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(80), 1818-1831. https://doi.org/10.17755/esosder.845336
• Green, J., & Thorogood, N. (2018). Qualitative methods for health research(4th Ed.). London: SAGE. Güler, E. (2023). Öğretmenlerin kapsayıcı eğitime yönelik farkındalıkları ile tutumları arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Gültekin Talayhan, Ö., & Sakız, H. (2022). Beşinci sınıf ingilizce dersi öğretim programının kapsayıcı eğitim ilkeleri etrafında incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 12(2), 574-590. https://doi.org/10.24315/tred.881080
• Gürz, A., Denktaş, Z., Yusufoğlu, C., & Sakız, H. (5-8 Haziran, 2024). İş birliği kapsayıcılığı güçlendirir mi? Öğretmenler arasında iş birliğine yönelik tutumların kapsayıcı eğitime yönelik tutumlara etkisi. 4. Uluslararası Lisansüstü Çalışmalar Kongresi (ss. 805-806). Uşak Üniversitesi. Uşak.
• Hadayat, H., Assistant, A., Bashir, R., Ali Raza, A., Scholar, R., Ejaz, H., Scholar, M., Shabbir, R., Muhammad, J., & Aftab, M. (2024). Role of inclusive education in promoting equity in education: Teacher's perspectives. Qualitative Research,24, 133-151.
• Harman, G., & Çökelez, A. (2017). Analojilerin fen eğitimindeki yeri ve önemi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 11(1), 340-363. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.356303
• Husserl, E. (2012). Ideas: general introduction to pure phenomenology. New York:Routledge.
• Ketenoğlu-Kayabaşı, E. (2022). Öğretmen adaylarının gözünden kapsayıcı eğitim. (Sözlü Bildiri). IX. Uluslararası Avrasya Eğitim Araştırmaları Kongresi (s.1527-1535), İzmir, Türkiye.
• Kırılmaz, C.M. (2019). Sınıf öğretmenlerinin sığınmacılara yönelik kapsayıcı eğitimi gerçekleştirme durumunun incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi.
• Lakoff, G., & Johnson, M. (2005). Metaforlar: hayat, anlam ve dil. Paradigma Yayıncılık.
• Mag, A.G., Sinfield, S., & Burns, T. (2017). The benefits of inclusive education: New challenges for university teachers. 8th International Conference on Manufacturing Science and Education. MATEC Web of Conferences, 121, 12011. DOI:10.1051/matecconf/201712112011
• McLeod, J. (2011). The phenomenological approach. In qualitative research in counselling and psychoterapy. Sage Publications. https://dx.doi.org/10.4135/9781849209663.
• Miles, S., & Singal, N. (2010). The Education for All and Inclusive Education debate: Conflict, contradiction or opportunity?.International Journal of Inclusive Education, 14(1), 1-15. https://doi.org/10.1080/13603110802265125
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018).Kapsayıcı eğitim öğretmen eğitimi modülü projesi:“okul yöneticilerinin eğitimi” modülü. 28084808_OKUL_YYNETYCYLERYNYN_EYYTYMY-YEREL_1_2.pdf (Erişim Tarihi: 14.10.2023)
• Milli Eğitim Temel Kanunu (1973). Türk milli eğitiminin temel ilkeleri-Fırsat ve imkan eşitliği. 1.5.1739.pdf (Erişim Tarihi: 10.10.2023)
• Miyauchi, H. (2020). A systematic review on inclusive education of students with visual impairment. Education Sciences, 10(11), 346/1-15. DOI: 10.3390/educsci10110346
• Monsen, J. J., & Frederickson, N. (2004). Teachers’ attitudes towards mainstreaming and their pupils’ perceptions of their classroom learning environment. Learning Environments Research, 7(2), 129-142.
• Öner, G. (2022). Kapsayıcı eğitim yaklaşımıyla sosyal bilgiler öğretimi: Bir eylem araştırması. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Onwuegbuzie, A. J., & Leech, N. L. (2007). A Call for qualitative power analyses. Quality & Quantity, 41, 105-121. https://doi.org/10.1007/s11135-005-1098-1
• Ouane, A. (2008). Creating education systems which offer opportunities for lifelong learning. International Conference on Education Inclusive education ‘The way of the future’: Contributions to the workshop discussions.
• Özel, D., & Çetinkaya Yıldız, E. (2020). Kapsayıcı eğitim ve ekolojik model. Journal of Inclusive Education in Research and Practice, 1(2), 16-28.
• Padillo, G. G., Manguilimotan, R. P., Capuno, R. G., & Espina, R. C. (2021). Professional development activities and teacher performance. International Journal of Education and Practice, 9(3), 497–506. DOI: 10.18488/journal.61.2021.93.497.506
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün, & S. Demir, Çev.) Pegem Akademi. Rahaman, Q., & Yunus, T. (2021). Prospects of inclusive education: Its issues and challenges in children. In S. K. Roy & J. Mete (Eds.), Inclusive education: Need of the hour (1-14). Red’Shine Publication.
• Roberts, C. W. (2020). Text analysis fort eh social siciences. London: Raodledge.
• Runswick‐ Cole, K. (2011). Time to end the bias towards inclusive education?.British Journal of Special Education, 38(3), 112-119. https://doi.org/10.1111/j.1467-8578.2011.00514.x
• Şahin, F. (2013). Çeşitlilik gösteren bir dünyada erken çocukluk gelişiminin öğrenilmesi, erken çocukluk döneminde gelişim: Çok kültürlü bir bakış açısı (Çev. Berrin Akman). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Sakız, H. (2022). Kapsayıcı eğitimin psikolojisi: güncel eğilimler, güncellenen uygulamalar. Turkish Journal of Special Education Research and Practice, 4(1), 1-26. https://doi.org/10.37233/TRSPED.2022.0120
• Sakız, H., Ekinci, A., & Baş, G. (2020). Inclusive education for religious minorities: The Syriacs in Turkey. Social Inclusion, 8(3), 296-306. https://doi.org/10.17645/si.v8i3.3073
• Şeker, B. D., & Aslan, Z. (2015). Eğitim sürecinde mülteci çocuklar: Sosyal psikolojik bir değerlendirme. Kuramsal Eğitim Bilim Dergisi,8(1), 86-105.
• Silverman, D. (2016). Qualitative research. Sage.
• Şimşek, Ü. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik tutum ve özyeterlikleri ile sınıf içi uygulamalara ilişkin görüşlerinin karşılaştırılması. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Strnadova, F. P.,& Arthur-Kelly, M. (2017). Inclusion in action (6th Edition). Cengage Australia.
• Stubbs, S. (2008). Inclusive education: Where there are few resources. Oslo: The Atlas Alliance, sf.27.
• Sungur, N. (1997). Yaratıcı düşünce. Evrim Yayınevi.
• T.C. Anayasası (1982). Genel esaslar-kanun önünde eşitlik. anayasa_2018.pdf (Erişim Tarihi: 10.10.2023)
• T.C. Anayasası (1982). Sosyal ve ekonomik haklar ve ödevler- Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi. anayasa_2018.pdf (Erişim Tarihi: 10.10.2023)
• Tagiyeva, S. (2023). Kapsayıcı eğitimde toplum, okul ve aile işbirliği fırsatları. BENGİ Dünya Yörük-Türkmen Araştırmaları Dergisi, 2023(1), 82-92. https://doi.org/10.58646/bengi.1199940
• Taylor, S., & Sidhu, R. K. (2012). Supporting refugee students in schools: what constitutes inclusive education?.International Journal of Inclusive Education, 16(1), 39-56. DOI: 10.1080/13603110903560085
• Temur, S. (2024a). Sosyal bilgiler dersi öğretim programının kapsayıcı eğitim bağlamında incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 14(1), 165-191.https://doi.org/10.24315/tred.1336439
• Temur, S. (2024b). 6.sınıf sosyal bilgiler ders kitabının kapsayıcı eğitim bağlamında incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 70, 87-114. https://doi.org/10.21764/maeuefd.1390447
• Temur, S. (2024c). 4.sınıf sosyal bilgiler ders kitabının kapsayıcı eğitim bağlamında incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 13(2), 710-734. https://doi.org/10.7884/teke.1412362
• Temur, S., & Çakmak, M. (2023). Ortaokul öğrencilerinin özgürlük kavramına ilişkin algılarının sinektik tekniğiyle incelenmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(1), 39-59. https://doi.org/10.53506/egitim.1226780
• Terzi, L. (2014). “Reframing Inclusive Education: Educational Equality as Capability Equality.” Cambridge Journal of Education, 44(4), 479-493.DOI: 10.1080/0305764X.2014.960911
• Tuzcuoğlu, N., & Aydın, D. (2023). Okul öncesi öğretmenlerinin kapsayıcı eğitim ile İlgili görüşleri, problemleri ve çözüm önerileri. Temel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 27-40. https://doi.org/10.55008/te-ad.1284572
• UNESCO. (2009). Policy guidelines on inclusion in education. France: United Nations Educational, Scientifi c and Cultural Organization.
• UNESCO. (2015). Education for all global monitoring report 2015 - Education for all 2000-2015: Achievements and challenges. Paris: UNESCO.
• UNESCO. (2017). A guide for ensuring inclusion and equity in education. Paris: UNESCO. 248254eng.pdf (Erişim Tarihi: 10.10.2023)
• UNICEF. (2017). Kapsayıcı eğitim. https://www.unicefturk.org/yazi/kapsayiciegitim (Erişim Tarihi: 09.07.2023). United Nations [UN]. (2016). Birleşmiş milletler engelli kişilerin haklarına dair uluslararası sözleşmesi. Erişim adresi: https://treaties.un.org/Pages/Home.aspx (Erişim Tarihi: 10.10.2023)
• Uruk, Ö. (2023). Sınıf öğretmenlerinin kapsayıcı eğitiminin uygulanmasına ilişkin öz yeterlilik algıları ve tutumları. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi.
• Vitello, S. J., & Mithaug, D. E. (Eds.). (1998). Inclusive schooling: National and international perspectives. London: Routledge.
• Winter, E., Costello, A., O’Brien, M., & Hickey, G. (2021). Teachers’ use of technology and the impact of Covid-19. Irish Educational Studies, 40(2), 235–246. DOI: 10.1080/03323315.2021.1916559
• Yağar, F. (2023). Nitel araştırmalarda örneklem büyüklüğünün belirlenmesi: veri doygunluğu. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,7(2), 138-152. https://doi.org/10.38122/ased.1030365
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12 Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, E. (2020). Sosyal bilgiler dersinde sığınmacılara yönelik kapsayıcı eğitimin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 49(225), 283-317.
• Yob, I. M. (2003). Thinking constructively with metaphors. Studies in Philosophy and Education.22, 127-138.
• Yüksel, A., Mil, B., & Bilim, Y. (2007). Nitel araştırma: Neden, nasıl, niçin? (3 baskı). Detay Yayıncılık.