6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremlerinden Etkilenen Çocukların Yaşam Doyumları ve Umut Düzeylerinin İncelenmesi Üzerine Nicel Bir Araştırma

Year 2025, Issue: 63, 685 - 705, 27.03.2025

Berra Özçakal , Özgür Danışman , Yağmur Soylu

https://doi.org/10.53444/deubefd.1559745

Abstract

6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli iki adet yıkıcı deprem meydana gelmiş ve 11 il söz konusu depremlerden etkilenmiştir. Bu çalışmada, deprem bölgelerinde yaşayan ve depremden etkilenen çocukların yaşam doyumları ile umut düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Çalışma grubunu 7-18 yaş arası 103 çocuk oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında Çok Boyutlu Öğrenci Yaşam Doyumu Ölçeği Kısa Formu ve Çocuklarda Umut Ölçeği kullanılmıştır. Deprem bölgesinde bulunan çocukların ebeveyn onayı sonrasında yüz yüze yapılan bireysel görüşmeler ile veriler elde edilmiştir. Çocukların yaşam doyumları ve umut düzeylerinin, yaş, cinsiyet, kayıp durumu ve deprem sonrası konaklanılan yer gibi değişkenlere göre değişimleri Mann-Whitney U testi ve Kruskal-Wallis tek yönlü varyans analizi ile test edilmiştir. Yaşam doyumu ve umut arasındaki ilişkiyi belirlemek için Spearman korelasyon katsayısı kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, deprem yaşamış çocuk katılımcıların yaşam doyumu ve umut düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Çocukların yaşam doyumu yaşa, yaşanılan şehre ve deprem sonrasındaki kayıp durumlarına göre anlamlı bir farklılık göstermemekle birlikte; cinsiyete, deprem sırasında bulunulan şehre ve deprem sonrası konaklanan yere göre anlamlı bir farklılık göstermektedir. Bununla birlikte umut düzeyleri deprem sırasında bulunulan şehre göre anlamlı bir farklılık göstermekte; yaşa, cinsiyete, yaşanılan şehre, deprem sonrası konaklanan yere ve depremler sonrasındaki kayıp durumlarına göre anlamlı bir farklılık göstermemektedir.

Keywords

deprem, yaşam doyumu, umut, çocuk

Ethical Statement

Araştırmanın etik açıdan uygunluğu için Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma ve Yayın Etik Kurulundan etik onay alınmıştır.

A Quantitative Research on Investigating the Life Satisfaction and Hope Levels of Children Affected by the February 6, 2023 Kahramanmaraş Earthquakes

Abstract

On February 6, 2023, two devastating earthquakes centered in Kahramanmaraş occurred and 11 provinces were affected by these earthquakes. In this study, it is aimed to examine the relationship between life satisfaction and hope levels of children living in earthquake zones and affected by earthquakes. The study group consisted of 103 children between the ages of 7-18. Multidimensional Student Life Satisfaction Scale Short Form and Hope in Children Scale were used to collect the data. Data were obtained through face-to-face individual interviews after parental consent of the children in the earthquake zone. Changes in children's life satisfaction and hope levels according to variables such as age, gender, loss status and place of accommodation after the earthquake were tested with Mann-Whitney U test and Kruskal-Wallis one-way analysis of variance. Spearman correlation coefficient was used to determine the relationship between life satisfaction and hope. As a result of the study, a statistically significant relationship was found between life satisfaction and hope levels of child participants who had experienced an earthquake. Although life satisfaction of children did not show a significant difference according to age, city of residence and loss status after the earthquake, it showed a significant difference according to gender, city of residence during the earthquake and place of accommodation after the earthquake. On the other hand, hope levels show a significant difference according to the city where the children lived during the earthquake, age, gender, city of residence, and accommodation after the earthquake.

Keywords

earthquake, life satisfaction, hope, child

References

• Afandi, L. H., Husniati & H., Sapura H. H. (2021). Exploring the source of well-being for high achiever students. Premiere Educandum: Jurnal Pendidikan Dasar dan Pembelajaran. 11(1), 104-119. https://doi.org/10.25273/pe.v11i1.8767
• Aka, M. (2024). Zorlu yaşam olaylarını anlamlandırmada dünyaya ilişkin varsayımlar ve din. Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10(1), 181-207.
• Akgül Gök, F. & Arslan Özdemir, E. (2020). Sosyal hizmet uygulamalarında “umut”. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 31(2), 604-617. https://doi.org/10.33417/tsh.685832
• Aksungur, İ., & Çakır Aksungur, F. (2023). Deprem ve deprem sonrası çocuğun gelişimi: sosyal duygusal gelişim. 2. Uluslararası Avrasya Sağlık Bilimleri Kongresi. Bildiri Özet Metin Kitabı (ss. 209-218).
• Andersen, S. L., & Teicher, M. H. (2008). Stress, sensitive periods and maturational events in adolescent depression. Trends in Neurosciences, 31, 183-191. https://doi.org/10.1016/j.tins.2008.01.004
• Arslan, M. (2003). Popüler dindarlık ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 3(4), 97-116.
• Atik, G., & Kemer, G. (2009). Çocuklarda Umut Ölçeği'nin psikometrik özellikleri: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 8(2), 379-390.
• Bekil, F. (2021). Üniversite öğrencilerinde aile işlevselliği ile uyumsuz mükemmeliyetçilik ilişkisinde ayrışma-bireyleşmenin aracı rolü, [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Boddy, J., O’Leary, P., Tsui, M. S., Pak, C. M., & Wang, D. C. (2018). Inspiring hope through social work practice. International Social Work, 61(4), 587-599.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cengiz, S., & Peker, A. (2023). Deprem sonrası yetişkin bireylerin depresyon düzeylerinin incelenmesi. TRT Akademi Dergisi, 8(18), 652-668. https://doi.org/10.37679/trta.1277689
• Cihangir Çankaya, Z., & Meydan, B. (2018). Ergenlik döneminde mutluluk ve umut. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(65), 207-222. https://doi.org/10.17755/esosder.316977
• Cihangir Çankaya, Z., & Canbulat, N. (2017). Orta çocukluk döneminde umut ve ebeveynlere güvenli bağlanma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 1-20. https://doi.org/10.21764/maeuefd.317054
• Cihanyurdu, İ., İlbasmış, Ç., Aksoy, A. T., Ünver, H., & Arman, A. R. (2021). COVID-19 salgınında ergenlerin geleceğe yönelik kaygı ve umut düzeyleri. Turkish Journal of Child & Adolescent Mental Health, 28(1), 19-26. https://doi.org/10.4274/tjcamh.galenos.2020.68552
• Collins, P. H. (2015). Intersectionality’s definitional dilemmas. Annual Review of Sociology, 41, 1-20. https://doi.org/10.1146/annurev-soc-073014-112142
• Costa, P. J. C., Inman, R. A., & Moreira, P. A. S. (2022). The brief multidimensional students’ life satisfaction scale (bmslss): Further evidence of factorial structure, reliability, and relations with other indicators of subjective wellbeing. Applied Research Quality Life, 17, 3541-3558. https://doi.org/10.1007/s11482-022-10078-4
• Cotton Bronk, K., Hill, P. L., Lapsley, D. K., Talib, T. L., & Finch, H. (2009). Purpose, hope, and life satisfaction in three age groups. The Journal of Positive Psychology, 4(6), 500–510. https://doi.org/10.1080/17439760903271439 Creswell, J. (2008). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. New Jersey, Pearson: Merrill Prentice Hall.
• Cronbach, L. J. (1951). Coefficient alpha and the internal structure of tests. Psychometrika, 16(3), 297-334. https://doi.org/10.1007/BF02310555
• Çağatay, A. (2024). Deprem sonrası travma, tükenmişlik ve yaşam doyumu üzerine bir araştırma. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 15(1), 724-745. https://doi.org/10.54688/ayd.1412823
• Çam, Z., & Artar, M. (2014). Ergenlikte yaşam doyumu: Okul türleri bağlamında bir inceleme. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 23-46.
• Çetiner, T., & Çelikkaleli, Ö. (2023). Üniversite öğrencilerinde uyumsuz mükemmeliyetçilik ile tükenmişlik arasındaki ilişkide öz-düzenleme ve öz-şefkatin aracılık rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (57), 1622-1645.
• Çivitçi, A. (2009). İlköğretim öğrencilerinde yaşam doyumu: Bazı kişisel ve ailesel özelliklerin rolü. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 29-52.
• Çoban, G. S. (2021). Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi kendini gerçekleştirme basamağında gizil yetenekler. European Journal of Educational and Social Sciences, 6(1), 111-118.
• Davey, C. G., Yücel, M., & Allen, N. B. (2008). The emergence of depression in adolescence: Development of the prefrontal cortex and the representation of reward. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 32(1), 1-19. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2007.04.016
• Demirci, İ. (2020). School engagement and well-being in adolescents: mediating roles of hope and social competence. Child Indicators Research, 13, 1573–1595. https://doi.org/10.1007/s12187-020-09722-y
• Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95(3), 542-575. https://doi.org/10.1037/0033-2909.95.3.542
• Erci, B., Yılmaz, D., & Budak, F. (2017). Yaşlı bireylerde özbakım gücü ve yaşam doyumunun umut düzeylerine etkisi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 8(2), 72-76. https://doi.org./10.14744/phd.2017.52714
• Erkan, S. (2010). Deprem yaşayan ve yaşamayan okul öncesi çocukların davranışsal/duygusal sorunlarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 55-66.
• Etikan, I., Musa, S. A., & Alkassim, R. S. (2016). Comparison of convenience sampling and purposive sampling. American Journal of Theoretical and Applied Statistics, 5(1), 1-4. https://doi.org/10.11648/j.ajtas.20160501.11
• Güngör, A., & Avcı, M. (2017). Examining the relationship between hope and life satisfaction among middle school students. Journal of Pedagogical Research, 1(1), 54-63.
• Gümüş, B. & Çakır, E. (2023). Deprem yaşayan genç bireylerin fiziksel aktiviteye katılım motivasyonu ve sağlıklı beslenme düzeyinin incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Kafkas Üniversitesi.
• Haugan, G., Hanssen, B., & Moksnes, U. (2013). Self-transcendence, nurse–patient interaction and the outcome of multidimensional well-being in cognitive intact nursing home patients. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 27(4), 882-893. https://doi.org/10.1111/scs.12000
• Huebner, E. S., Drane, J. W., & Valois, R. F. (2000). Levels of demographic correlates of adolescent life satisfaction reports. School Psychology International, 21, 281–292.
• Huebner, E. D. (2004). Research on assessment of life satisfaction of children and adolescents. Social Indicators Research, 66, 3-33.
• İnce, Y. (2018). Hemşirelik öğrencilerinin yaşam doyumu ile umut düzeyi ilişkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Okan Üniversitesi.
• İşgör, İ. Y., Akan, İ., & Akan, M. (2023). Mülteci çocukların aleksitimi ile yaşam doyumu arasındaki ilişkide psikolojik sağlamlığın aracı rolü. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (32), 174-197.
• Karaarslan, İ., Yavuz, B., Özdemir, S., Çakar, S., & Tatlı, M. (2023). 6 Şubat Kahramanmaraş depremleri sonrası ilkokul öğretmenlerinin durumluk kaygı düzeylerinin incelenmesi. International Journal of Social and Humanities Sciences Research, 10(97). 1560–1564. https://doi.org/10.5281/zenodo.8200759
• Karababa, A. (2020). The moderating role of hope in the relationship between maladaptive perfectionism and anxiety among early adolescents. The Journal of Genetic Psychology, 181(2-3), 159-170. https://doi.org/10.1080/00221325.2020.1745745
• Karabacak Çelik, A. (2023). Deprem sonrası travma belirtileri, umut ve iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi. TRT Akademi, 8(18), 574-591. https://doi.org/10.37679/trta.1275268
• Kırman, F. (2023). Deprem sonrası travmatik stres tepkileri ve sosyal medyada yansımaları. Antakiyat, 6(1), 15-30.
• Kurt, E., & Gülbahçe, A. (2019). Van depremini yaşayan öğrencilerin travma sonrası stres bozukluğu düzeylerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(3), 957-972.
• Köse. A., Kartal, İ., & Uzun, M. (2023). Öğretmenlerin psikolojik sağlamlıkları ve yaşam doyumları: 6 Şubat 2023 depremi sonrası bir araştırma. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 94-115.
• Marques, S. C., Lopez, S. J., & Mitchell, J. (2013). The role of hope, spirituality and religious practice in adolescents’ life satisfaction: Longitudinal findings. Journal of Happiness Studies, 14(1), 251-261. https://doi.org/10.1007/s10902-012-9329-3
• Massey Jr., F.J. (1951). The Kolmogorov-Smirnov test for goodness of fit. Journal of the American Statistical Association, 46(253), 68-78. https://doi.org/10.1080/01621459.1951.10500769
• Mutlu, H., Vardarcı, G., & Girli, A. (2021). Otizmli çocuğu olan anne babaların yaşam doyumu, sosyal destek ve umut düzeyleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 52, 153-167. https://doi.org/10.53444/deubefd.870973
• Pargament, K. I. (2007). Spiritually integrated psychotherapy: Understanding and addressing the sacred. New York, Guilford.
• Park, N., Peterson, C., & Seligman, M. E. P. (2004). Strengths of character and well-being. Journal of Social and Clinical Psychology, 23, 603-619. https://doi.org/10.1521/jscp.23.5.603.50748
• Pivarc, J. (2023). Preconceptions of happiness and satisfaction: the perspective of children from czech primary schools. Journal on Efficiency and Responsibility in Education and Science, 16(2), 128-139. http://dx.doi.org/10.7160/eriesj.2023.160204
• Schrank, B., Stanghellini, G., & Slade, M. (2008). Hope in psychiatry: a review of the literature. Acta psychiatrica scandinavica, 118(6), 421-433. https://doi.org/10.1111/j.1600-0447.2008.01271
• Seligson, J. L., Huebner, E. S., & Valois, R. (2003). Preliminary validation of the brief multidimensional students' life satisfaction scale (BMSLSS). Social Indicators Research, 61(2), 121-145. https://doi.org/10.1023/A:1021326822957
• Shapiro, S. S., & Wilk, M. B. (1965). An analysis of variance test for normality (complete samples). Biometrika, 52(3–4), 591–611. https://doi.org/10.2307/2333709
• Siyez, D. M., & Kaya, A. (2008). Validity and reliability of the brief multidimensional students' life satisfaction scale with Turkish children. Journal of Psychoeducational Assessment, 26(2), 139-147. https://doi.org/10.1177/0734282907307802
• Siyez, D. M. (2021). Çocuk ve ergen gelişimi: Çok boyutlu bir bakış. Ankara: Pegem Akademi.
• Snyder, C. R., Hoza, B., Pelham, W. E., Rapoff, M., Ware, L., Danovsky, M., Highberger, L., Rubinstein, H., & Stahl, K. J. (1997). The development and validation of the children's hope scale. Journal of Pediatric Psychology, 22(3), 399-421. https://doi.org/10.1093/jpepsy/22.3.399
• Suldo, S., & Huebner, S. (2006). Is extremely high life satisfaction during adolescence advantageous?. Social Indicators Research, 78(2), 179-203. http://dx.doi.org/10.1007/s11205-005-8208-2
• Şan, İ. (2023, Ağustos). Ortaokul öğrencilerinin yaşam doyumları. D. N. Bilgili (Başkan), Avrupa 2. Uluslararası İnsan ve Toplum Bilimleri Konferansı, Belgrad.
• Tuzgöl Dost, M. (2007). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumunun bazı değişkenlere göre incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(22), 132-143.
• Uğur, M., Kartal, F., Mete, B., Tamam, L., & Demirkol, M. E. (2021). Deprem sonrası akut stres bozukluğu olanlarda travma esnasındaki çözülmenin, anksiyete düzeyi, algılanan stres, anksiyete duyarlılığı ve deprem stresiyle baş etme ile ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 32(4), 253-260. https://doi.org/10.5080/u25892
• United Nations International Children's Emergency Fund (UNICEF). (2023). Humanitarian situation report no. 1. https://www.unicef.org/turkiye/media/15136/file/UNICEF%20Türkiye%20Humanitarion%20Situation%20Report%20No.%201%20(Earthquake)%2016%20February%202023.pdf#page=4.56
• Usta, E., & Yükseler, M. (2021). Afetlerde sosyal medya kullanımı ve etik ikilemler: İzmir Seferihisar depremi örneği. Afet ve Risk Dergisi, 4(2), 249-269. https://doi.org/10.35341/afet.981246
• Uz Baş, A., & Yurdabakan, İ. (2017). Psikolojik sağlamlık ve okul ikliminin ortaokul öğrencilerinin yaşam doyumunu yordama gücü. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 41, 202-214. https://doi.org/10.21764/efd.32175
• Ünlü, H., Balanlı, O. F., Yücenant, M., & Karahan, M. (2022). Spor bilimleri fakültesinde öğrenim gören öğrencilerin pozitif ve negatif duygu, sürekli umut ve yaşam doyum düzeylerinin incelenmesi: Tanımlayıcı araştırma. Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi, 14(1), 1-10. https://dx.doi.org/10.5336/sportsci.2021-85008
• Valle, M. F., Huebner, E. S., & Suldo, S. M. (2006). An analysis of hope as a psychological strength. Journal of school psychology, 44(5), 393-406. https://doi.org/10.1016/j.jsp.2006.03.005
• Varela, J. J., Alfaro, J., Melipillan, R., Gomez D. O., & Carrasco, M. G. (2020). Perceptions of safety, satisfaction with neighborhood and life satisfaction among chilean adolescents. Child Indicators Research. 13, 1489–1502. https://doi.org/10.1007/s12187-019-09649-z
• Yağar, F., & Dökme, S. (2018). Niteliksel araştırmaların planlanması: Araştırma soruları, örneklem seçimi, geçerlik ve güvenirlik. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 1-9.
• Yam, F. C., & Kumcağız, H. (2020). Ortaokul öğrencilerinin okul doyumu ile yaşam doyumları arasındaki ilişki: umudun aracı rolünün incelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(4), 2113-2130. https://doi.org/10.33206/mjss.720592
• Yavaş, H. (2021). Ortaokul öğrencilerinde akran zorbalığı davranışları ile yaşam doyumu arasındaki ilişkide psikolojik sağlamlık ve benlik saygısının aracı rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Yeasting, K. and Jung, S. (2010). Hope in motion. Journal of Creativity in Mental Health, 5(3), 305–319.
• Yıldız, B., & Akkoyun, A. Z. (2023). Deprem sonrası psikiyatrik destek. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(2), 817-820.
• Young, P., Hong, P., Hodge, D.R. and Choi, S. (2015). Spirituality, hope, and self-sufficiency among low-income job seekers. Social Work, 60(2): 155–64
• Zhou, X., Zhen, R. & Wu, X. (2019). Trajectories of academic burnout in adolescents after the Wenchuan earthquake: a latent growth mixture model analysis. School Psychology International, 40(2), 183-199.
• Qi, D., & Wu, Y. (2020). Family income and children’s emotional wellbeing: The mediational role of parents’ life satisfaction and emotional wellbeing in China. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(20), 7573. https://doi.org/10.3390/ijerph17207573