Geleceğe Doğru Yeni Bir Eğitim Paradigması: Sürdürülebilirlik Eğitimi

Year 2025, Issue: 64, 2525 - 2540, 30.06.2025

Oğuz Özdemir

https://doi.org/10.53444/deubefd.1644800

Abstract

Yeryüzünde yaşamı sürdürülebilir kılacak dönüşümün önüne açabilmek, her şeyden önce eğitimi sürdürülebilirlik perspektifi doğrultusunda yeniden düşünmeyi ve hayata geçirmeyi kaçınılmaz hale getirmektedir. Ancak, Dünya’da olduğu gibi ülkemizde de sürdürülebilirlik eğitimi konusunda yaygın bir kavram kargaşası ve belirsizlik göze çarpmaktadır. Çalışmada, buradan hareketle yeni bir eğitim alanı olarak öne çıkmakta olan sürdürülebilirlik eğitimini geniş bir açıdan açıklanmakta ve uygulamaya yönelik öneriler getirilmektedir. Bu açıdan, çalışmanın gelecekte eğitim politikalarının sürdürülebilirlik eğitimi yönünde oluşturulmasına, buna uygun programların geliştirilmesine ve eğitim pratiklerinin etkili şekilde hayata geçirilmesine; nihayetinde ilgili alan yazının bu yönde gelişmesine katkı getirmesi beklenmektedir.

Keywords

Sürdürülebilirlik , çevre eğitimi , sürdürülebilirlik eğitimi

Ethical Statement

Etik beyana ihtiyaç duyulmamıştır.

A New Education Paradigm Toward Sustainable Future: Sustainability Education

Abstract

Ensuring the transformation that will make life on earth sustainable makes it inevitable to rethink and realise education in line with the sustainability perspective. However, it is noticeable that there is a widespread confusion and uncertainty about sustainability education in our country as in the world. In this study, sustainability education, which is emerging as a new field of education, is explained from a broad perspective and suggestions are made for implementation. In this respect, it is expected that this study will contribute to the development of educational policies in the direction of sustainability education, the development of appropriate programmes and the effective implementation of educational practices, and the development of the related literature in this direction.

Keywords

sustainability , environmental education , sustainability education

References

• Capra, F., & Jakobsen, O.D. (2017). A conceptual framework for ecological economics based on systemic principles of life. International Journal of Social Economics, 44(6), 831-844. https://doi.org/10.1108/IJSE-05-2016-0136
• Capra, F. & Mattei, U. (2021). Hukukun ekolojisi (Çev. Ebru Kılıç). İstanbul: Küy Yayınları, 3. Baskı.
• Clarke, P. (2012). Education for sustainability: Becoming naturally smart. Routledge, London. ISBN; 9780415698726
• Crutzen, P. (2002). Geology of mankind. Nature, 415(23). https://doi.org/10.1038/415023a
• Durning, A. (1998). Ne kadarı yeterli: Tüketim toplumu ve dünyanın geleceği (Çev. S. Çağlayan). TÜBİTAK-TEMA Vakfı Yayınları.
• Drack, M., & Apfalter, W. (2007). Is Paul a. Weiss’ and Ludwig von Bertalanffy’s system thinking still valid today? Sytems Research and Behavioral Science, 24(5), 537-546. https://doi.org/10.1002/sres.855
• Eğitim ve Sürdürülebilirlik Kongresi (2023). esk.tzv.org.tr
• Ewing, B., Moore, D., Goldfinger, S., Oursler, A., Reed, A. ve Wackernagel, M. (2010). The ecological footprint atlas 2010. Oakland: Global Footprint Network
• Ison, R. L. (2008). Systems thinking and practice for action research. In P. W. Reason and H. Bradbury (Eds.), The Sage handbook of action research participative inquiry and practice (2nd edition, pp. 139–158). London, UK: Sage Publications
• Jones, A. M. (2012). Transformative learning and the challenges of complexity. In E.W. Taylor and P. Cranton (Eds.), The Handbook of transformative learning (pp. 178-195). San Francisco: Jossey-Bass Publishing
• Jones, P., Selby, D., & Sterling, S. (2010). More than the sum of their parts? Interdisciplinarity and sustainability. In P. Jones, D. Selby, & S. Sterling (Eds.), Sustainability education perspectives and practice across higher education (pp. 17-38). London: Earthscan Publications.
• Harari, Y.N. (2017). Homo deus: Yarının kısa bir tarihi (Çev. P. N. Taneli). İstanbul: Kolektif Kitap Yayınları
• Hickel, J. (2023). Çoğa zarar azı karar: Dünyayı küçülme kurtaracak (Çev.Deniz Keskin). İstanbul: Metis Yayınları, 3. Baskı.
• Kumar, S. (2014). Grounded economic awareness. In A. Stibbe (Ed.), The Handbook of sustainability literacy (pp. 30-36). England: Green Books.
• Kitzes, J., & Wackernagel, M. (2009). Answers to common questions in Ecological Footprint accounting. Ecological Indicators, 9, 812-817. DOI:10.1016/J.ECOLIND.2008.09.014
• Marouli, C. (2021). Sustainability education for the future? Challenges and implications for education and pedagogy in the 21st century. Sustainability, 13, 2901. https://doi.org/10.3390/su13052901
• MEB (2024). MEB. Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları: Ortak Metin. https://mufredat.meb.gov.tr.
• Morin, E. (2003). Geleceğin eğitimi için gerekli yedi bilgi (1. Baskı, Çev. H. Dilli). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
• Morin, E. (2017). Yitik paradigma: insan doğası (3. Baskı, Çev. D. Çetinkasap). İstanbul: Morris, D., & Martin, S. (2014). Complexity, system thinking and practice. In A. Stibbe (Ed.), The Handbook of sustainability literacy (pp. 156-164). Green Books. ISBN: 9781900322607
• Özdemir, O. (2007). Yeni bir çevre eğitimi perspektifi: sürdürülebilir gelişme amaçlı eğitim. Eğitim ve Bilim Dergisi, 32 (145), 23-38
• Özdemir, O. (2021). Sürdürülebilirlik eğitimi için disiplinlerarası bir çözümleme ve etkinlik örneği: Entropi ışığında insan-doğa varoluşunu anlamak, Anadolu Öğretmen Dergisi, 5(2), 362-379, DOI: 10.35346/aod.980508
• Özdemir, O. (2025). Sürdürülebilir okuryazarlık ve eğitimi (5. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Öztaşkın, A. (2023). İklim değil insanlık krizi (1. Baskı). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi, ISBN: 978-625-6813-10-6.
• Sachs, J. D. (2015). The Age of sustainable development. Columbia University Press, New York. https://doi.org/10.7312/sach17314
• Sterling, S. (2003). Whole system thinking as a basis for paradigm change in education: Explorations in the context of sustainability, PhD thesis, University of Bath. Available at www.bath.ac.uk/cree/sterling.
• Sterling, S. (2004). An analysis of the development of sustainability: Evolution, interpretation and transformative potential. In J. Blewitt and C. Cullingford (Eds.), The Sustainability curriculum: The Challenge for higher education (1. Edition, pp. 43-62). The UK: Earthscan Publication. ISBN: 9781849773287
• Sterling, S., Maiteny, P., Irving, D., & Salter, J. (2005). Curriculum for excellence: Joined-up thinking for the classroom a professional development toolkit. WWF Scotland Systems Research and Behavioral Science ,24, 537-546
• Strachan, G. (2014). System thinking. In A. Stibbe (Ed.), The Handbook of sustainability literacy (pp. 84-88). Green Books. ISBN: 9781900322607
• Swilling, M. (2020). The Age of sustainability just transitions in a complex world (1. Publication). Routledge. ISBN: 978-0-367-17815-4
• UNESCO (2005). United nations decade of education for sustainable development (2005–2014): International implementation scheme. Retrieved from http://unesdoc.unesco.org/images/0014/001486/148654e.pdf
• UNESCO, (2017). Education for sustainable development goals (sdgs): learning objectives. http://www.unesco.org/open-access/terms-use-ccbysa-en adresinden 20.01.2021 tarihinde alınmıştır. ISBN: 978-92-3-100209-0
• White, D.D., Rauh, E.K., Sullivan, A., Larson, K.L., Wutich, A., Linticum, D., Horvath, V., Lawsess, K. (2019). Public attitudes toward urban water sustainability transitions:a multi‑city survey in the western United States. Sustainability Science, 14:1469–1483 https://doi.org/10.1007/s11625-019-00658