Merkezi Sınavlardan Etkilenen Öğrencilerin Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi

Year 2025, Issue: 65, 2605 - 2619, 30.09.2025

Kıvanç Cerrahoğlu , Cebrail Öztürk

https://doi.org/10.53444/deubefd.1493690

Abstract

Geniş katılımlı merkezi sınavlar, genellikle yüksek rekabet, büyük önem ve geleceğe yönelik belirleyici bir rol oynadığı için öğrenciler üzerinde stres ve kaygı oluşturmaktadır. Bu nedenle bu çalışma, liselerde okuyan, mezun durumunda ve üniversitede olan geniş çaplı merkezi sınavlara giren öğrencilerin sınav kaygı düzeyinin incelenmesi ve bazı değişkenler açısından öğrencilerin sınav kaygısı puanlarında farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma, tarama modeli çerçevesinde yürütülmüştür. Çalışma gurubu, 2023-2024 Eğitim-Öğretim yılında amaçlı örnekleme yöntemi kullanılarak lise son sınıf, lise mezun, üniversite okuyan ve mezun olan ÖSYM’nin merkezi sınavlarından etkilenen öğrencilerden oluşmaktadır. Araştırma verileri, Ayda Sınav Kaygısı Ölçeği aracılığıyla toplanmış olup verilerin analizinde t-testi ve varyans analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin merkezi sınavlarda bilişsel, fizyolojik, aile ve çevreden kaynaklı kaygı yaşadıkları doğrulanmış ve katılımcıların cinsiyet, yaş ve eğitim durumuna göre katılım düzeylerinde anlamlı farklılıklar olduğu saptanmıştır.

Keywords

Öğrenci , sınav kaygısı , merkezi sınavlar

Examining the Anxiety Levels of Students Affected by Central Exams

Abstract

Central exams with wide participation generally create stress and anxiety on students because they are highly competitive, have great importance and play a decisive role in the future. For this reason, this study was conducted to examine the test anxiety level of high school graduate students who took large-scale mass exams and to determine whether students' test anxiety scores differ in terms of some variables. The research was conducted within the framework of the survey model. The study group consists of high school seniors, high school graduates, university students and graduates affected by Ösym's mass exams, using the purposeful sampling method in the 2023-2024 academic year. Research data were collected through the Ayda Exam Anxiety Scale, and t-test and analysis of variance were used to analyze the data. As a result of the research, it was confirmed that students experienced cognitive, physiological, family and environmental anxiety in central exams, and it was determined that there were significant differences in the participation levels of the participants according to gender, age and educational status.

Keywords

Student , test anxiety , central exams

References

• Alp Aydıner, B. (2021). Sınav kaygısının eğitim kademelerine göre incelenmesi: Lise ve üniversite öğrencileri karşılaştırması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 11(61), 45-62. https://doi.org/10.17066/tpdrd.985763
• Aydın, G., & Tekinsav Sütcü, S. (2007). The effects of a cognitive behavioral therapy-based anxiety prevention program on 6th grade students' anxiety levels. Eğitim ve Bilim, 32(143), 3-16. https://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5001
• Aydın, Ş. (2004). Örgütsel stres yönetimi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(3), 49-74. http://hdl.handle.net/20.500.11787/2839
• Bacanlı, F., & Sürücü, M. (2006). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin sınav kaygıları ve karar verme stilleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 45(45), 7-35. https://dergipark.org.tr/en/pub/kuey/issue/10352/126767
• Balgamış, M., & Akgül, M. H. (2024). LGS'ye hazırlanan 8.sınıf öğrencilerinin sınav kaygısı düzeyleri ile beden eğitimi dersi tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 70, 239-258. https://doi.org/10.21764/maeuefd.1360693
• Baltaş, A. (2002). Öğrenmede ve sınavlarda üstün başarı. Remzi Kitabevi.
• Baltaş, A. (2015). Stres altında ezilmeden öğrenmede ve sınavlarda üstün başarı (34th ed.). Remzi Kitabevi.
• Başol, G. (2017). Ayda sınav kaygısı ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 13, 173-193. https://dergipark.org.tr/en/pub/inesj/issue/40066/476688
• Başpınar Erten, S. (2020). Lise son sınıf öğrencilerinin sınav kaygısı ile algılanan stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş. (2021). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (28th ed.). Pegem Akademi.
• Çetinkaya, E., & Kılıç, S. (2023). Türkiye'de merkezi sınavların öğrenci psikolojisi üzerine etkileri: Nitel bir analiz. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(1), 45-68. https://doi.org/10.14689/etad.1234567
• Creswell, JW. (2014). Araştırma tasarımı: nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. Sage Yayınları
• Christensen, A. P., Golino, H., & Silvia, P. J. (2020). A psychometric network perspective on the validity and validation of personality trait questionnaires. European Journal of Personality, 34(6), 1095-1108. https://doi.org/10.1002/per.2265
• Cüceloğlu, D. (2018). İnsan ve davranışı (36th ed.). Remzi Kitabevi.
• Demirel, R. (2015). Kuvvet ve hareket konularında bireysel ve grup tartışmalarının öğrenci akademik başarısına etkisi / Kuvvet ve hareketlerin bireysel ve grupla bir araya gelmelerinin akademik başarılarına etkisi. Eğitimde Kuram Ve Uygulama, 11(3), 916-948. https://doi.org/10.17244/eku.05901
• Doğan, U. (2020). Lise ve üniversite öğrencilerinde sınav kaygısının karşılaştırılması. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 35-42. https://doi.org/10.21666/muefd.637421
• Duman, G. K. (2008). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin durumluk sürekli kaygı düzeyleri ile sınav kaygısı düzeyleri ve ana-baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Eksi, H., Ozgenel, M., & Demirci, M. E. (2020). The mediator role of perceived organizational support in the relationship between organizational identity and organizational stress. International Journal of Educational Methodology, 6(4), 643-652. https://doi.org/10.12973/ijem.6.4.643
• Eraslan, Y. (2010). Lise son sınıf öğrencilerinin sınav kaygılarının algıladıkları anne baba tutumlarına göre incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Maltepe Üniversitesi.
• Erkan, S. (1991). Sınav kaygısının öğrenci seçme sınavı ile ilişkisi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Ergene, T. (2003). Effective interventions on test anxiety reduction: Meta-analysis. School Psychology International, 24(3), 313-328. https://doi.org/10.1177/01430343030243004
• Erözkan, A. (2004). Üniversite öğrencilerinin sınav kaygısı ve başa çıkma davranışları. SBE Dergisi, 12, 13-38. https://dergipark.org.tr/en/pub/musbed/issue/23501/250395
• Güneri, O. (2003). The effect of school level and gender on test anxiety. Education and Science, 28(128), 3-8.
• Gürses, A., Kaya, Ö., Doğar, Ç., Günes, K., & Yolcu, H. H. (2010). Measurement of secondary school students' test-anxiety levels and investigation of their causes. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 9, 1005-1008. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.12.276
• Hill, K. T., & Sarason, S. B. (1966). The relation of test anxiety and defensiveness to intelligence and school performance over elementary school years: A further longitudinal study. Monographs of the Society for Research in Child Development, 31(1), 1-51. https://doi.org/10.2307/1165770
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55. https://doi.org/10.1080/10705519909540118
• Kaçan Softa, H., Karaahmetoğlu, G. U., & Çabuk, F. (2015). An analysis of the anxiety of exam observed in the senior high school students and the affecting factors. Kastamonu Education Journal, 23(4), 1481-1494. https://arastirmax.com/sites/default/files/filefield_paths/249-3637-3-pb.pdf
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kuloğlu, A., & Görkem Orhan, F. (2021). Examination of the exam anxiety and cognitive flexibility levels of the students studying for university entrance exam. International Online Journal of Educational Sciences, 13(4), 996-1009. https://iojes.net/?mod=makale_tr_ozet&makale_id=46389
• OECD. (2023). PISA 2022 results: Student anxiety and performance. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/19963777
• Putwain, D. W. (2007). Test anxiety in UK schoolchildren: Prevalence and demographic patterns. British Journal of Educational Psychology, 77(3), 579-593. https://doi.org/10.1348/000709906X161704
• Putwain, D. W., & Von Der Embse, N. P. (2023). Exam anxiety: Prevalence, predictors, and interventions. Routledge.
• Putwain, D. W., Nicholson, L. J., Pekrun, R., Becker, S., & Symes, W. (2022). Does anxiety predict academic achievement? A meta-analysis of longitudinal evidence. Educational Psychology Review, 34(1), 299-325. https://doi.org/10.1007/s10648-021-09639-0
• Sarıçam, H., & Erguvan, F. M. (2020). Sınav kaygısı ve 21. yüzyıl becerileri arasındaki ilişki: Türkiye örneklemi. Journal of Education and Future, 18, 1-14. https://doi.org/10.30786/jef.638889
• Spielberger, C. D. (1972). Current trends in theory and research on anxiety. In C. D. Spielberger (Ed.), Anxiety: Current trends in theory and research (Vol. 2, pp. 3-19). Academic Press.
• Tekbaş, S. (2009). Edirne merkez ilçede ilköğretim son sınıf öğrencilerinde Ortaöğretim kurumları öğrenci seçme ve yerleştirme sınavı (OKS) ve lise son sınıf öğrencilerinde öğrenci seçme sınavı (ÖSS) sınav kaygısı ve etkileyen etmenler [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (Sixth Edition). USA: Pearson Education Limited.
• Uçar, F. (2004). Streste zihnin rolü ve strese bağlı zihinsel/ruhsal hastalıklar. Türk Psikoloji Bülteni, 10(34-35), 85-102. https://psikolog.org.tr/tr/yayinlar/dergiler/1031828/cilt-10-2004-sayi-34-35-index.pdf
• Uyar, A., & Canpolat, M. (2023). Lise öğrencilerinin sınav kaygı düzeylerinin ve sınav kaygılarına etki eden faktörlerin belirlenmesi. Akademi Dergisi, 94, 17-36. https://doi.org/10.17753/sosekev.1263750
• Von Der Embse, N., Barterian, J., & Segool, N. (2013). Test anxiety interventions for children and adolescents: A systematic review of treatment studies from 2000-2010. Psychology in the Schools, 50(1), 57-71. https://doi.org/10.1002/pits.21660
• Wang, M. T., & Degol, J. L. (2020). The pressure cooker: Exam stress and student well-being in global contexts. Educational Psychologist, 55(4), 257-278. https://doi.org/10.1080/00461520.2020.1838402
• Yenilmez, K., & Özbey, N. (2006). Özel okul ve devlet okulu öğrencilerinin matematik kaygı düzeyleri üzerine bir araştırma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 431-448. https://dergipark.org.tr/en/pub/uefad/issue/16684/173379
• Yörükoğlu, A. (2002). Çocuk ruh sağlığı (25th ed.). Özgür Yayınları.