The Place of GIS in 2018 and 2024 Geography Course Teaching Programs

Year 2025, Issue: 65, 2789 - 2801, 30.09.2025

Hediye Arzu Gökçe Gündüzoğlu , Hilal Olcay , Fadime Yakın

https://doi.org/10.53444/deubefd.1560887

Abstract

This study aims to examine the place and change of Geographical Information Systems (GIS) in the 2018 geography curriculum and the 2024 geography curriculum. Document analysis, one of the qualitative research methods, was used in the study. The documents of the study consist of 2018 and 2024 geography curricula, and these documents were subjected to descriptive analysis with the MAXQDA program. As a result of the analysis, it was determined that the theoretical information about GIS in the 2024 Geography Curriculum and its scope were expanded so that students could produce maps by practicing. In addition, it was also stated that Web GIS can be used in cases where access to GIS programs cannot be provided. To improve the theoretical and practical knowledge of geography teachers about GIS, in-service trainings can be organized by MoNE, and the number and credits of GIS courses in education faculties can be increased. MoNE can make agreements with various institutions for teachers' access to GIS programs and design books/booklets that can help them use the programs. Websites can be created for teachers to access base maps and data sets.

Keywords

Geographical Information Systems (GIS) , Geography Curriculum , Outcome , Learning Outcome , Secondary Education

2018 ve 2024 Coğrafya Dersi Öğretim Programlarında CBS’nin Yeri

Abstract

Bu çalışmada, 2018 Coğrafya Dersi Öğretim Programı (CDÖP) ile 2024 CDÖP’deki Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)’nin yeri ve değişiminin incelenmesi hedeflenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Çalışmanın dokümanlarını 2018 ile 2024 CDÖP’leri oluşturmakta olup bu dokümanlar MAXQDA programı ile betimsel analize tabii tutulmuştur. İncelemenin sonucunda; 2024 CDÖP’de CBS ile ilgili teorik bilgilerin ve öğrencilerin uygulama yaparak haritalar üretebileceği şekilde kapsamının genişletildiği tespit edilmiştir. Ayrıca CDÖP’de CBS programlarına erişim sağlanamadığı durumlarda Web CBS’nin kullanılabileceği de belirtilmiştir. Bu çalışmayla, Coğrafya öğretmenlerinin CBS ile ilgili teorik ve pratik bilgilerinin geliştirilebilmesi için MEB tarafından hizmet içi eğitimler düzenlenmesi ile eğitim fakültelerinde CBS ile ilgili ders sayısının ve kredisinin yükseltilmesi önerilmektedir. Öğretmenlerin CBS programlarına erişimleri için MEB tarafından çeşitli kurumlar ile anlaşmalar yapılabilir ve programları kullanmalarına yardımcı olabilecek kitap/kitapçıklar tasarlanabilir. Öğretmenlerin altlık haritalara ve veri setlerine erişebilmeleri için internet siteleri oluşturulabilir.

Keywords

Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) , Coğrafya Dersi Öğretim Programı (CDÖP) , Kazanım , Öğrenme çıktısı , Ortaöğretim

References

• Akbaş, Y. (2022). 2023 eğitim vizyon belgesi bağlamında coğrafya dersi öğretim programının değerlendirilmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 27(48), 49-64.
• Akengin, H. (2008). Coğrafya öğretmenlerinin yenilenen lise coğrafya öğretim programı hakkındaki görüşleri. Marmara Coğrafya Dergisi, (18), 1-20.
• Aladağ, C. (2003). Orta öğretimde coğrafya öğretmeni profili ve öğretmen görüşleri ışığında müfredat değerlendirilmesi (Konya ili örneği). [Yayımlanmamış doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Aladağ, C. (2018). Türkiye ve Türkmenistan coğrafya öğretim programlarının karşılaştırılması. Turkish Studies Educational Sciences, 13(19), 77-99.
• Aladağ, C., Baştürk, K., & Tapur, T. (2024). Türkiye ve Kazakistan coğrafya öğretim programlarının karşılaştırılması. lnternational Journal of Geography and Geography Education, (51), 1-25.
• Aladağ, E. (2007). İlköğretim 7. sınıf sosyal bilgiler dersinde coğrafi bilgi sistemleri kullanımının öğrencilerin akademik başarı ve derse karşı motivasyonlarına etkisi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Altunkaş, G. (2003). Ortaöğretim kurumlarında okutulan coğrafya dersi müfredatının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Artvinli, E. (2009). Coğrafya öğretmenlerinin Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)’ne ilişkin yaklaşımları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(22), 40-57.
• Azzari, M., Landi, F., & Zamperlin, P. (2013). GIS in geography teaching. J-READING-Journal of Research and Didactics in Geography, 2, 27-42.
• Bağcı, F. (2008). 9. sınıf eski ve yeni coğrafya dersi öğretim programlarına ilişkin öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi (Elazığ ili örneği). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Can, B. (2024). Türkiye yüzyılı maarif modeli coğrafya dersi öğretim programı üzerine bir inceleme. Mektepli Bülten, 47-52.
• Çağlayantaş, Y., (2008). Ortaöğretim coğrafya ders kitaplarında güncellik ilkesinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Çimen, R. (2008). Yeni coğrafya müfredatının öğretmen ve öğrenci görüşleri açısından değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Çomak, N., & Güncegörü, B. (2013). Coğrafya dersi öğretim programının kazanım saatlerine göre değerlendirilmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, (26), 287-301.
• Demiralp, N. (2017). Coğrafya öğretiminde programların tasarım ve program öğeleri açısından incelenmesi ve 2017 öğretim programı. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 6(17), 521-545.
• Demirci, A. (2006). CBS'nin Türkiye'deki yeni coğrafya dersi öğretim programına göre coğrafya derslerinde uygulanabilirliği, 4. Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri Bildiriler Kitabı, Fatih Üniversitesi Yayınları (ss. 241-248).
• Demirel, Ö. (2006). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Demirkaya, H., & Tomal, N. (2002). Lise coğrafya ders kitaplarının değerlendirilmesi ve sorunlara yönelik çözüm önerileri. Marmara Coğrafya Dergisi, (5), 153-169.
• Doğanay, H. (2002). Coğrafya öğretim yöntemleri. Aktif Yayınevi.
• Ertek, T. (2010). 10. sınıf coğrafya ders kitabının incelenmesi. [Yayımlanmış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Ertürk, M., & Girgin, M. (2011). Standartları bakımından coğrafya müfredat programlarının karşılaştırması. Doğu Coğrafya Dergisi, 10(13), 219-232.
• Geçit, Y. (2008). Cumhuriyetten günümüze (1923-2005) lise coğrafya müfredat programının (öğretim programının) incelenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Girgin, M., & Ertürk, M. (2006). Yürürlükteki program ve ders kitaplarına göre ortaöğretim Coğrafya perspektifimiz. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-13.
• Ilgar, R. (2007). Fiziki coğrafyanın önemli bir konusu GIS (Coğrafi Bilgi Sistemi)’e yönelik kuramsal yaklaşımlar ve eğitimi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 53-65.
• İncedere, L. (2013). Türkiye’de ve Bulgaristan’da ortaöğretim coğrafya eğitimi ve öğretiminin müfredat, araç-gereç ve yöntem açısından karşılaştırılması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• İncekara, S. (2007). Ortaöğretim coğrafya eğitiminde uluslararası eğilimler ve türkiye örneği. Marmara Coğrafya Dergisi, (16), 109-130.
• Kapluhan, E. (2014). Coğrafi Bilgi Sistemleri’nin (CBS) coğrafya öğretiminde kullanımının önemi ve gerekliliği. Marmara Coğrafya Dergisi (29). https://doi.org/10.14781/mcd.85148
• Karabağ, S., & Şahin, S. (2007). Kuram ve uygulamada coğrafya eğitimi. Gazi Kitabevi.
• Karabağ, S., Şahin, S., & Şahin, B. (Ed.). (2021). Coğrafya eğitimi: Coğrafya dersi öğretim programları. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Kaya, H. (2008). Avusturya’da ortaöğretim düzeyinde eğitim sistemi ve coğrafya eğitimi ile Türkiye mukayesesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Kaya, M. F. (2011). Türkiye ve Almanya’daki coğrafya öğretim programlarının karşılaştırılması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(1), 57-78.
• Kaya, N. (2012). Türkiye’de coğrafya eğitimi: Öğretim programı, öğretmen eğitimi ve ders kitapları boyutu. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Kerski, J. J. (2008). The role of GIS in Digital Earth education. International Journal of Digital Earth, 1(4), 326-346.
• Kızılçaoğlu, A. (2003). Orta öğretim coğrafya ders kitapları değerlendirme ölçütleri. Marmara Coğrafya Dergisi, (8), 19-33.
• Kızılçaoğlu, A. (2006). Coğrafya dersi öğretim programı hakkında düşünceler. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(16), 1-19.
• Koç, E., Sığrı, Ü., Yıldız, E., Yüksel, A., Altunışık, R., Boz, H., & Gegez, A. E. (2023). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: Yeni perspektifler. Seçkin Yayıncılık.
• Koç, H., & Aksoy, B. (2010). 2005 coğrafya dersi öğretim programına ilişkin öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 17-52.
• Köşker, N. (2003). Ortaöğretim kurumlarında coğrafya dersi müfredat programı ile üniversite sınavlarında çıkan coğrafya sorularının karşılaştırılması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB), (2018). Coğrafya Dersi Öğretim Programı (9, 10, 11 ve 12 Sınıflar). https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=336
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB), (2024). Coğrafya Dersi Öğretim Programı (9, 10, 11 ve 12 Sınıflar) Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli. https://tymm.meb.gov.tr/upload/program/2024programcog9101112Onayli.pdf
• Saleh, K. (2015). Türkiye (2005) ve Irak (2011) ortaöğretim coğrafya müfredatı programlarının karşılaştırılması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Şahin, B. (2019). 2005 ve 2018 coğrafya dersi öğretim programlarına yönelik karşılaştırmalı bir değerlendirme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 17(1), 81-102.
• Şahin, K. (2003). İlk ve ortaöğretimde coğrafya müfredat programlarının geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 11(1), 81-92.
• Taş, H. İ. (2007). Coğrafya eğitimi. Aktif Yayınevi.
• Üçışık, S., & Sekin, S. (2001). Lise coğrafya dersi öğretim programının amaçlarına yönelik eleştirel bir yaklaşım. Marmara Coğrafya Dergisi, (4), 49-59.
• Ünaldı, E. Ü. (2019). Coğrafya öğretimi-I. Pegem Akademi.
• Van der Schee, J., & Scholten, H. J. (2009). Geographical information systems and geography teaching. Geospatial technology and the role of location in science, 287-301.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, S. (2019). Coğrafya öğretmenlerine C-TPAB modeli temelli açık kaynak kodlu CBS yazılımı ve ücretsiz verilerden yararlanılmasına yönelik hizmet içi eğitimin geliştirilmesi, uygulanması ve değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Yiğit, H. Ö. (2023). Sosyal politika bağlamında 2018 coğrafya dersi öğretim programı. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (34), 520-543. https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1346026
• Yiğit, İ., Ataol, M., & Dinç, A. (2011). Coğrafya bölümlerindeki CBS eğitimi ve CBS’nin gerekliliği. Marmara Coğrafya Dergisi, (24), 312-331.