PERA’DA LEVANTEN EKONOMİK YAŞAMI: FOSCOLO AİLESİ ÖRNEĞİ

Year 2025, Volume: 12 Issue: 2, 983 - 1014

Semih Sefer

https://doi.org/10.69878/deuefad.1694992

Abstract

Bu çalışma, özellikle Pera bölgesine odaklanarak, 19. yüzyıl İstanbul'unun ekonomik dönüşümünü Levanten Foscolo ailesinin örneğinden incelemektedir. Venedik aristokrasisinden gelen ve daha sonra Osmanlı Devleti'nin çeşitli bölgelerine göç eden Foscolo ailesi, 19. yüzyılda değişen ticaret, hukuk ve sosyal yaşam dinamikleri içinde yer almıştır. Araştırma, ailenin tüccar, zanaatkâr ve finansçı gibi meslekler aracılığıyla yerel ekonomiye nasıl entegre olduğunu ve İstanbul'un Levanten iş ortamının gelişimine önemli ölçüde katkıda bulunduğunu vurgulamaktadır. Çalışma ayrıca, sanayileşme, şirketler hukuku ve yabancı sermayenin dönemin iş ortamı üzerindeki etkisinin yanı sıra Foscolos'un etkili gemicilik ve kömür şirketleri kurarak bu değişimleri nasıl yönlendirdiğini de incelemektedir. Bu çalışma, ailenin göçünü, mesleklerini ve girişimlerini izleyerek, İstanbul'un Doğu ve Batı'nın hem kültür hem de ticarette birleştiği kozmopolit bir merkeze dönüşmesine ışık tutmaktadır.

Keywords

Levanten , Ekonomi , Pera , Vapur , Denizcilik , Şirket

LEVANTINE ECONOMIC LIFE IN PERA: THE CASE OF THE FOSCOLO FAMILY

Abstract

This study examines the economic transformation of 19th century Istanbul through the example of the Levantine Foscolo family, with a particular focus on the Pera district. Originating from the Venetian aristocracy and later migrating to various parts of the Ottoman Empire, the Foscolo family participated in the changing dynamics of trade, law and social life in the 19th century. The research highlights how the family integrated into the local economy through professions such as merchants, artisans and financiers and contributed significantly to the development of Istanbul's Levantine business environment. It also examines the impact of industrialization, corporate law, and foreign capital on the business environment of the period, as well as how the Foscolos navigated these changes by establishing influential shipping and coal companies. By tracing the family's migration, professions and enterprises, this study sheds light on the transformation of Istanbul into a cosmopolitan center where East and West converged in both culture and commerce.

Keywords

Levantine , Economy , Pera , Steamship , Maritime , Company

References

• Akyıldız, A. (2009). Sarraflık. Diyanet islam ansiklopedisi, 36, 163-165.
• Alff, K. (2018). Levantin joint-stock companies, trans-mediterranean partnerships and nineteenth-century capitalist development. Comparative Studies in Society and History, 60(1), 150-177.
• BOA, HR.SYS. 1742/128.
• BOA. DH.MKT. 1530/62, 671-42.
• BOA. HR.H. 485/3.
• BOA. HR.SFR. 329/6.
• BOA. HR.TH. 113/31.
• BOA. HR.UHM. 170/56, 215-29.
• BOA. ŞD. 2540/4, 5/3.
• BOA. Y.PRK.ASK. 38/44.
• BOA. ZB. 379/96.
• Braudel, F. (1993). Maddi uygarlık ekonomi ve kapitalizm XV- XVIII. yüzyıllar (M. A. Kılıçbay, Trans.). Gece Yayınları.
• Çakır, C., & Akkuş, Y. (2015). İstanbul’da kurulan anonim şirketler (1887-1918). In C. Yılmaz (Ed.), Antikçağ’dan XXI. yüzyıla büyük İstanbul tarihi (pp. 191-197). İBB Yayınları.
• Çelik, Z. (1993). The remaking of İstanbul: Portrait of an Ottoman city in the nineteenth century. University of California Press.
• Çelik, Z. (2019). 19. yüzyılda Osmanlı başkenti değişen İstanbul. İş Bankası Yayınları.
• Cervati, R. C. (Ed.). (1881). Annuaire oriental du commerce de l’industrie de l’administration et de la magistrature. Cervati fréres & cie.
• Cervati, R. C. (Ed.). (1893). Annuaire oriental du commerce de l’industrie de l’administration et de la magistrature. Cervati fréres & cie.
• Cervati, R. C. (Ed.). (1893). Annuaire oriental du commerce de l’industrie de l’administration et de la magistrature. Cervati fréres & cie.
• Cervati, R. C. (Ed.). (1900). Annuaire oriental du commerce de l’industrie de l’administration et de la magistrature. Cervati fréres & cie.
• Cervati, R. C. (Ed.). (1909). Annuaire oriental du commerce de l’industrie de l’administration et de la magistrature. Cervati fréres & cie.
• Cervati, R. C., & Sargologo, S. G. (Eds.). (1869). Annuaire oriental du commerce de l’industrie de l’administration et de la magistrature. Cervati fréres & cie.
• Coussaud, A. (2005). Les Français en Turquie, Constantinople (1795-1903). MAFA.
• Delis, A. (2022). Navigating in the age of transition: A voyage analysis of Greek sailing ships and steamers 1860s-1920s. In A. D. & J. I. & A. S. & M. B. (Eds.), Mediterranean seafarers in transition, maritime labour, communities, shipping and the challenge of industrialization 1850s-1920s (pp. 362-411). Brill Publishing.
• Ekinci, İ. (2006). Osmanlı’da yabancı vapur kumpanyaları ve imajları hakkında. Kebikeç, 21, 54-78.
• Fleet, K. (1999). European and Islamic trade in the early Ottoman state: The merchants of Genoa and Turkey. Cambridge University Press.
• Foscolo Mango kömür deposu. (1929, October 10). Vakit Gazetesi, p.3.
• Foscolos, M. P. (2024). Foscolo family of Venice patricians and aristocrats: A genealogy. Self Publisher.
• Foskolo Mango Kompani Limited. (1928, January 1). Türk Ticaret-i Hariciye Gazetesi, p. 2.
• Foskolo mango şirketi hakkında tanzim kılınan hülasa-i musarakadır. (1924, September 9). Cumhuriyet Gazetesi, p. 4.
• Foskolo Mango Şürekası Limited. (1928, July 1). Türk Tütünleri Mecmuası, p. 1-2.
• Foskolo ve Mango ve Şürekası Vapur Kumpanyası. (1887, August 25). Saadet Gazetesi, p.3.
• Grand Annuaire Illustré, 1925-1926, (1341-1342), 2me Année, İstanbul Tâbi’i ve Nâşiri Sanayi-i Nefse Sergisi Sahib-i İmtiyazı Mahmut Bey.
• Harlaftis, G. & Kardasis, V. (2000). International shipping in the Eastern Mediterranean and the Black Sea: İstanbul as a maritime center 1870-1910. In Ş. P. & J. G. W. (Eds), The Mediterranean response to globalization before 1950 (pp. 233-265). Routledge Publishing.
• Harlaftis, G. & Theotokas, J. (2004). European family firms in international business: British and Greek tramp shipping firms. Business history, 46(2), 219-255.
• Hobsbawm, E. (2017). Sermaye çağı 1848-1875 (M. S. Şener, Trans.). Dost Kitabevi Yayınları.
• Hoşgör, S. (2012). Credit and financing in early Ottoman Empire: The Galata example. [Master’s thesis, Middle East Technical University]. Ulusal tez merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=7YTpKTqm9qDPaY0E8SbscA&no=0ENZn5cTuq0YxqKlyfbxLg.
• İnalcık, H. (1994). Galata. Dünden bugüne İstanbul ansiklopedisi, 3, 349-354.
• Kazgan, H. (2005). Galata bankerleri. Orion Yayınevi.
• Kilodziejczyk, D. (2007). Inner lake or frontier? The Ottoman Black Sea in the sixteenth and seventeenth centuries. In F. B. & I. C. & A. P. (Eds), Enjeux politiques, économiques et militaires en Mer Noire (XIVe–XXIe Siecles), Études à la memoire de Mihail Guboglu (pp. 125-139). Musée de Braila.
• Konan, B. (2007). Osmanlı Devleti’nde kapitülasyonlar çerçevesinde yabancıların hukuki durumu. [Doctoral dissertation, Ankara University].
• Kurt, B. (2011). Buz temininde sanayileşme ve Osmanlı İmparatorluğu’nda kurulan buz fabrikaları. OTAM, 30, 73-98.
• Lane, F. C. (1973). Venice, a maritime republic. Johns Hopkins University Press.
• Lloyd’s register of British and foreign shipping. [1858; 1860; 1862-1865; 1880; 1884; 1886; 1887; 1890; 1892; 1896; 1897; 1898; 1908; 1912; 1914]. Cox and Wyman.
• Mantran, R. (2020). İstanbul tarihi. İletişim Yayınları.
• Marmara, R. (2012). La communauté levantine de Constantinople, de l’Empire Byzantin a la République Turque. Les Editions Isis.
• Marmara, R. (2021). Osmanlı başkentinde bir levanten semti Galata-Pera. İş Bankası Yayınları.
• Martal, A. (1992). 19. yüzyılın ikinci yarısında İzmir ve çevresinde sanayi ve ticaret. [Doctoral dissertation, Dokuz Eylül University]. Ulusal tez merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=zQpAMDBnfYZLWDDEsKcx-A
• Ortaylı, İ. (1996). Galata. Diyanet islam ansiklopedisi, 13, 303-307.
• Owen, R. (2004). State, power and politics in the making of the modern Middle East. Routledge Publishing.
• Pamuk, Ş. (1978). Osmanlı İmparatorluğu’nda yabancı sermaye: Sektörlere ve sermayeyi ihraç eden ülkelere göre dağılım, 1854-1914. ODTÜ Gelişme Dergisi, Special Edition, 131-159.
• Pamuk, Ş. (2006). İç borçlanma kurumlarının evrimi 1600-1850. In M. Genç & E. Özvar (Eds), Osmanlı mâliyesi: Kurumlar ve bütçeler (pp. 27-38). Osmanlı Bankası Yayınları.
• Schmitt, O. J. (2007). Les levantins: Cadres de vie et identites d’un groupe ethno-confessionel de l’Empire Ottoman au ‘Long’ 19e siecle. Les Editions Isis.
• Shaw, S. J. & Shaw, E. K. (2002). History of the Ottoman Empire and modern Turkey. Cambridge University Press.
• Smith, D. M. (1997). Modern Italy: A political history. University of Michigan Press.
• Sperco, W. (1935). Les anciennes familles Italiennes de Turquie. Lui Zelliç Matbaacılık.
• Sudi. S. (1916). 1332 sene-i maliyesine mahsus rehber-i sâl aile takvimi. Necm-i İstikbal Matbaası.
• Tekin, H. S. (2006). Dolmabahçe Gazhanesi’nin kuruluşu ve işletmesi. [Master’s thesis, Marmara University]. Marmara University Ecatalog https://katalog.marmara.edu.tr/eyayin/tez/T0040003.pdf.
• Toprak, Z. (1995). Milli iktisat – milli burjuvazi. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Ünver, M. & Hulkiender, M. (2018). II. Abdülhamid dönemi Osmanlı Fransız ilişkilerinde krizler ve çatışmalar, 1901 hadisesi, Lorando-Tubini meselesi. İlgi Kültür Sanat Yayınevi.
• Uygun, S. (2015a). Batılıların gözdesi meyan kökü ve üzerine yaşanan emperyalist rekabet. OTAM, (37), 337-374.
• Uygun, S. (2015b). Messageries Maritimes Vapur Şirketi’nin İstanbul’un yolcu ve eşya taşımacılığındaki yeri. In C. Yılmaz (Ed.), Antikçağ’dan XXI. yüzyıla büyük İstanbul tarihi (pp. 492-501). İBB Yayınları.
• Uygun, S. (2016). Karadeniz sularında Fransız Paquet vapur kumpanyası (1878-1914). Karadeniz İncelemeleri Dergisi, (20), 137-172.
• Uygun, S. (2018a). Fransız Fraissinet vapur kumpanyası (La Compagnie Fraissinet) ve Osmanlı limanlarındaki faaliyetleri. Karadeniz İncelemeleri Dergisi, (24), 97-140.
• Uygun, S. (2018b). Levant iskelelerinde yükselen bir Fransız burjuvazi ailesi: Rostandlar ve levant nakliyat kumpanyaları. Cedrus, (6), 573-596.
• Vapur seyr-i seferleri. (1925, August 18). Cumhuriyet Gazetesi, p. 4.
• Yılmaz, E. (2021). Osmanlı Devleti’nde yabancı şirketlerin hukuki statüleri ve tüzel kişilikleri: The Oriental Carpet Manufacturers Ltd örneği. In N. Basa et. al. (Eds.), Türk hukuk tarihi sempozyumu bildiriler kitabı (pp. 891-928). Türkiye Adalet Akademisi.