INDUCEMENT OF FOREIGN INVESTMENT IN TURKISH AND KAZAKH LAWS

Yıl 2019, , 83 - 137, 21.06.2019

Salimya Ganiyeva

https://doi.org/10.33717/deuhfd.567634

Öz

Insufficiency of internal resources of developing countries creates need of

recalling of external investment tools to the country.

Many developing countries proposes tax and inducement pack to the

foreign investors in order to provide exterior resources and technology needed

during development process. However, being applied of just these methods fall

behind in recalling foreign investments. Because, foreign investors have to

consider factors like economic and political stability, sufficient potential

demand, accession to the raw material and opportunity of effective producing of

the invested country while deciding to invest in another country.

Moreover, and maybe most significantly, in order to establish secure

investment environment, it is unarguable that host country’s being part of

conventions which are internationally signed such as moderate investment

regulations play a big role in inducement of foreign investments.

In this regard, it has been observed that Turkey and Kazakhstan, which are

both developing countries and need foreign investments, allow for rudiments to

promote foreign investments by changing investment regulations at times in

order to attract investments. Hence, it is undoubted that promoting investments

and intensive investments made right after will play a significant role in the

development of the two countries.

Anahtar Kelimeler

Turkey, Kazakhstan, foreign investment, investment inducement, international conventions

TÜRK VE KAZAK HUKUKUNDA YABANCI YATIRIMLARIN TEŞVİKİ

Öz

Gelişmekte olan ülkelerin iç kaynaklarının yetersizliği, dış kaynaklı yatırım

araçlarının ülkeye çekilmesi ihtiyacını doğurmaktadır.

Birçok gelişmekte olan ülke, kalkınma sürecinde ihtiyaç duyduğu dış kay-

nak ve teknolojiyi sağlamak için yabancı yatırımcılara vergi ve teşvik paketleri

önermektedir. Ancak sadece bu yöntemlerin uygulanması yabancı yatırımların

çekilmesi bakımından yetersiz kalmaktadır. Zira yabancı yatırımcı, kendi ülke-

sinin dışında bir başka ülkede yatırım yapmaya karar verirken, yatırım yapacağı

ülkenin ekonomik ve politik istikrarını, yeterli potansiyel talebinin mevcudiye-

tini, hammaddeye ulaşma ve üretimin etkin bir şekilde yapılma imkânı gibi

faktörleri de göz önünde bulundurmaktadır.

Ayrıca, güvenli yatırım ortamının sağlanması açısından ılımlı yatırım

mevzuatı gibi, yatırım alanında akdedilmiş milletlerarası sözleşmelere ev sahibi

ülkenin taraf olmasının da yabancı yatırımların teşvikindeki rolü tartışılmazdır.

Bu bağlamda gelişmekte olan ve yabancı yatırımlara ihtiyaç duyan Türkiye

ve Kazakistan’ın, ülkelerine yabancı yatırımları çekmek amacıyla, yatırım mev-

zuatlarında zaman zaman değişikliğe giderek, yabancı yatırımları teşvik edici

esaslara yer verdikleri görülmektedir. Nitekim yoğun olarak gerçekleştirilen

yatırımların her iki ülkenin gelişmesinde önemli rol oynayacağı şüphesizdir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Kazakistan, yabancı yatırım, yatırımın teşviki, milletlerarası sözleşmeler

Kaynakça

• Açıkalın, Sezgin/Ünal, Seyfettin: Doğrudan Yatırımlar ve Portföy yatırımları, Global ve Yerel Faktörlerin Türkiye Üzerindeki Göreceli Etkisi, Ekin Yayınevi, Bursa, 2008.
• Akıncı, Ziya: Milletlerarası Ticari Hakem Kararları ve Tenfizi, DEÜ Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara,1994 (Hakem Kararları).
• Akıncı, Ziya: Milletlerarası Özel Hukukta İnşaat Sözleşmeleri, DEÜ Döner Sermaye İşletmesi Yayınları, No: 73, İzmir, 1996 (İnşaat Sözleşmeleri).
• Akıncı, Ziya: Milletlerarası Tahkim, 3. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2013 (Tahkim).
• Alpar, Cem: Çok Uluslu Şirketler ve Ekonomik Kalkınma, Turhan Kitabevi, Ankara, 1980.
• Arkan Akbıyık, Azra: “Çok Taraflı Yatırım Garanti Kuruluşu”, Ünal Tekinalp’e Armağan, İstanbul, 2003, s. 157-172.
• Atabek, Reşat: “Sigorta Akdinin Yorumu”, Sigorta Hukuku Dergisi, C. I, S. 2, Ankara, Ağustos 1982, s.125-140.
• Ataman Figanmeşe, İnci: “Milletlerarası Ticari Tahkim ve Yatırım Tahkimi Arasındaki Farklar”, Public and Private International Law Bulletin, Volume: 31, Issue: 1, s. 91-152.
• Ayhan İzmirli, Lale: “Uluslararası Yatırım Hukukunda “Yatırım” Kavramı”, SDÜHFD, Vol:8, No:2, Year 2018, s.89-132.
• Богатырев, А. Г.: Инвестиционное Право (İnvestitsionnoe Pravo), Rossiyskoe Pravo Yayınevi, Moskova, 1992.
• Bozdağlıoğlu, Yasemin/Evimoğlu, Umut: “Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Tarihsel Süreçte Gösterdiği Gelişim: Hukuksal ve Ekonomik Yansımaları”, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Nisan, 2014, Yıl-6, S: 11, s. 32-52.
• Bulutoğlu, Kenan: 100 Soruda Türkiye’de Yabancı Sermaye, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1970.
• Çelikel, Aysel: “Yabancı Yatırımların Teşviki Amacıyla Yapılan Yeni Yasal Düzenlemeler”, Prof. Dr. Gülören Tekinalp’e Armağan, MHB, 423, S. 1-2, 2003, s. 161-177.
• Çelikel, Aysel/Öztekin Gelgel, Günseli: Yabancılar Hukuku, 20. Bası, BETA, İstanbul, 2014.
• Doronina, N. G./Semilyutina, N. G.: “Защиты Иностранных Инвестиций и Российское Законодательство” (Mnogostoronniye Mejdunarodnıye Konventsii v Oblasti Zaşitı İnostrannıh İnvestitsiy i Rossiyskoye Zakonodatelstvo), Gosudarstvo i Pravo, 1992.
• Ekşi, Nuray: Yabancıların Türkiye’de Taşınmaz İktisabı, 2. Bası, Beta, İstanbul, 2012.
• Erten, Rıfat:”ICSID Tahkimi”, BATIDER, C. XIX, S. 4, 1998, s. 205-228.
• Farhutdinov, İ. Z.: “Действие международных Договоров в Сфере Иностранных Инвестиций” (Deystviye Mejdunarodnıh Dogovorov v Sfere İnostrannıh İnvestitsiy), Trudı Moskovskoy Gosudarstvennoy Yuridiçeskoy Akademii, Moskva, 1999, s. 135-140.
• Frolkina, E. N.: “Правовое Регулирование Страхования Иностранных Инвестиций в Международном Частном Праве” (Pravovoe Regulirovanie Strahovaniya İnostrannıh İnvestitsiy v Mejdunarodnom Chastnom Prave), Законы России, No:6, Haziran, 2012, s. 90, s. 89-94.
• Göğer, Erdoğan: Yabancılar Hukuku, Sevinç Matbaası, 3. Bası, Ankara, 1979.
• Demir Gökyayla, Cemile/Süral, Ceyda: “4875 Sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu ve Getirdiği Yenilikler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 2, 2004, s. 131-167.
• Doğan, Vahit: Türk Yabancılar Hukuku, Güncellenmiş 3. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara, 2018.
• Gusev, D. V.: “Налоговый Климат Kаk Фактор Привлечения Иностранных Инвестиций”, (Nalogovıy Klimat Kak Faktor Privlecheniya İnostrannıh İnvestitsiy), Финансы, No:5, 2000, s. 41-43.
• Gürtan, Kenan: Türkiye’de Yatırımlar, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1959.
• Hacaloğlu, Tuncay: Yabancı Sermaye ve Türkiye’de Yabancı Sermaye Uygulaması, Uzmanlık Tezi, Başbakanlık DPT Müsteşarlığı, Ankara, 1983.
• Işık, Olcay: “Uluslararası Hukukta Yatırım Kavramı. Antlaşmalar Temelinde Bir Değerlendirme”, Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt: 7, Sayı: 28, 2011, s. 125-145.
• Karakoyunlu, Erdoğan: Türkiye’de Yabancı Sermaye Yatırımları ve Yabancı Sermaye Dairesinin 1980 Faaliyetleri Sonuçları, İstanbul, 1981.
• Karluk, S. Rıdvan: Türkiye’de Yabancı Sermaye Yatırımları, Taştan Matbaası, İstanbul, 1983 (Yabancı Sermaye Yatırımları).
• Karluk, S. Rıdvan: Uluslararası Ekonomi, Beta, 5.Bası, İstanbul, 1998 (Ekonomi).
• Kayıhan, Şaban/Eski, Mehmet: Uluslararası Ekonomi Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2010.
• Kılıçkaya, A. Hayati: “Yabancı Sermaye Yatırımı ile Yabancıların Türkiye’de Taşınmaz Edinimlerindeki Mevzuat Değişiklikleri”, Türk Hukuk Enstitüsü Dergisi, Eylül, 2003, s. 10-13.
• Kırlı Aydemir, Deniz: Çok Taraflı Yatırım Garanti Kuruluşu (MIGA) ve Yabancı Yatırımların Politik Risklere Karşı Korunması, Legal, İstanbul, 2005.
• Krupko, S.: “Международный Центр по Урегулированию Инвестиционных Споров” (Mejdunarodnıy Tsentr po Uregulirovaniyu İnvestitsionnıh Sporov), Hozyaystvo i Pravo, No: 6, 2002, s. 106-118.
• Kubilay, Huriye: Uygulamalı Özel Sigorta Hukuku, Barış Yayınları, 2. Baskı, İzmir, 2003.
• Kumkale, Rüknettin: Yabancı Sermayeli Şirketler, Seçkin Yayınevi, 2. Baskı, Ankara, 2003.
• Labin, D. K.: Международное Право по Защите и Поощрению Иностранных Инвестиций (Mejdunarodnoe Pravo po Zashite i Pooshreniyu İnostrannıh İnvestitsiy), Wolters Kluwer, Moskova, 2008. Maulenov, K. S.: Правовое Регулирование Иностранных Инвестиций в Республике Казахстан (Pravovoye Regulirovaniye İnostrannıh İnvestitsiy v Respublike Kazakhstan), Almatı, 1998. Maulenov, K. S.: Государственное Управление и Правовое Регулирование в Сфере Иностранных Инвестиций в Республике Казахстан (Gosudarstvennoye Upravleniye i Pravovoye Regulirovaniye v Sfere İnostrannıh İnvestitsiy v Respublike Kazakhstan), Almatı, 2000. Moroz, S. P.: Инвестиционное Право (İnvestitsionnoe Pravo), Almatı, 2003. Nomer, Ergin/Ekşi, Nuray/Öztekin, Günseli: Milletlerarası Tahkim Hukuku, Beta, 4. Bası, İstanbul, 2013.
• Ovchinnikov, A. A/Gushin, V. V.: Инвестиционное Право. Учебник (İnvestitsionnoe Pravo. Uchebnik), Эксмо Yayınevi, Moskova, 2009.
• Ökçün, A. Gündüz: Yabancıların Türkiye’de Çalışma Hürriyetleri, Doğuş Matbaacılık ve Ticaret Limited Şirketi Matbaası, Ankara, 1962.
• Özel, Sibel: “Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Üzerine Bir Değerlendirme”, Prof. Dr. Gülören Tekinalp’e Armağan, MHB, Yıl: 23, 2003, s. 599-617.
• Öztekin, Basri: “Yabancı Sermaye Hakkında Görüşler”, İstanbul, YASED Yayınları No. 3, 1982.
• Paramonov, V. V.: Экономика Казахстана;Экономика, Рынок, Финансы (Ekonomika Kazakhstana; Ekonomika, Rınok, Finansı) (1990-1998), Almatı, Gılım, 2000.
• Pekcanıtez, Hakan/Atalay, Oğuz/Özekes, Muhammet: Medeni Usul Hukuku, Ders Kitabı, 5. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2017.
• Perova, M.: “Международная Форма Регуирования Иностранных Инвестиций” (Mejdunarodnaya Forma Regulirovaniya İnostrannıh İnvestitsiy), Hozyaystvo i Pravo, No:2, 1999, s. 98-104.
• Polat, Malike/Al Kılıç, Şengül: “ICSID Yatırım Tahkimine Konu Olan Cementownia “Nowa Huta” S.A.-Türkiye Uyuşmazlığında “İyi Niyet” ve “Manevi Tazminat” İddialarının Değerlendirilmesi”, Public and Private International Law Bulletin, Volume: 34, Issue: 2, s. 59-87.
• Sattarova, G.: Право и Иностранные Инвестиции в Республике Казахстан (Pravo i İnostrannıye İnvestitsii v Respublike Kazakhstan), Almaty, 1997.
• Seyidoğlu, Halil: Uluslararası İktisat, Güzem Yayınevi, İstanbul 1994.
• Suleymenov, M. K.: “Законодательство об инвестициях Республики Казахстан: 25 лет развития”, (Kazakistan Cumhuriyeti Yatırımlar Mevzuatı 25.yılında, “Yer altı kaynakları-Kazakistan Cumhuriyeti Ekonomisinin Temeli” başlıklı 28.04.2017 tarihli konferansında tebliği.
• Şanlı, Cemal: Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları, 2 Bası, İstanbul, 2002.
• Şanlı, Cemal/Esen, Emre/Ataman Figanmeşe, İnci: Milletlerarası Özel Hukuk, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2016.
• Tekinalp, Gülören: Türk Yabancılar Hukuku, Beta, 8. Bası, İstanbul, 2003.
• Tiryakioğlu, Bilgin: Doğrudan Yatırımların Uluslararası Hukukta Korunması, Dayınlarlı Hukuk Yayınları, Ankara, 2003.
• Turanlı, Hüsnü: Doğrudan Yabancı Yatırımların Hukuki Çerçevesi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, yayınlanmamış doktora tezi, 2008.
• Uludağ, Ramazan: Türkiye’de Yabancı Sermaye Uygulaması, Atıf Matbaacılık, Ankara 1991.
• Uras, Güngör: Türkiye’de Yabancı Sermaye Yatırımları, Formül Matbaası, İstanbul, 1979.
• Veselkova, E. E.: “Некоторые Правовые Аспекты Соглашений по Защите Инвестиций” (Nekotorıye Pravovıye Aspektı Soglaşeniy po Zaşite İnvestitsiy), Zakon i Pravo, no:10, 2002, s. 51-54.
• Yılmaz, Cengiz: “Türkiye’de Yabancı Sermaye ve Kârlılık”, Prof. Dr. Muammer Aksoy’a Armağan, Ankara, 1991, s. 475-485.
• Yılmaz, İlhan: Uluslararası Yatırım Uyuşmazlıklarının Tahkim Yoluyla Çözümü ve ICSID, Beta, İstanbul, 2004.
• İnternet Adresleri :
• Dikmen, Ahmet Alpay/Karahanoğulları, Onur: “Doğrudan Yabancı Yatı- rımlar Kanunu Tasarısı Hakkında Değerlendirme”, http://www.bilkent.edu.tr /~yeldanbs/Yazilar_Uye/DikmenKara.html Betaneli, Ketevan: “Арбитражные Дела в Нефтегазовой Oтрасли с Yчастием Казахстана” (Arbitrajnıe Dela s Uchastiem Kazahstana), https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=35883129#pos=6;-155
• http://www.ekodialog.com/osmanli_ekonomisi/osmanli-devletinde-yabanci- sermaye.html
• http://herdem.av.tr/tr/dorudan-yabanc-yatrmlar-ve-trkiye/
• www.tbmm.gov.tr/sirasayi/dönem22/yil01/ss142m.html
• http://www.katiad.kz
• http://kidi.gov.kz/public/publications/483
• http://e-law.kz/sovety/13-blog/72-zashchita-investorov.html
• http://www.memleket.com.tr/kazakistanda-dogrudan-yatirim-yuzde-40-artti- 1094424h
• https://www.miga.org/who-we-are/member-countries/
• https://icsid.worldbank.org/en/Pages/about/Database-of-Member-States.aspx
• http://invest.mid.gov.kz/ru/pages/soglasheniya-o-pooshchrenii-i-vzaimnoy- zashchite-investiciy
• http://www.verginet.net/dtt/1/Ulkeler_4825.aspx
• http://kgd.gov.kz/ru/content/konvencii-ob-izbezhanii-dvoynogo- nalogooblozheniya-i-predotvrashchenii-ukloneniya-ot
• http://rfcaratings.kz/6579
• https://www.italaw.com/sites/default/files/case-documents/ita0289_1.pdf
• https://www.italaw.com/sites/default/files/case-documents/italaw3126.pdf