Halka Açık Anonim Ortaklıklarda Bağımsız Dış Denetimin Fonksiyonları ve Denetçi Bağımsızlığı

Yıl 2005, Cilt: 7 Sayı: 2, 265 - 300, 01.12.2005

Yasin Ulusoy

Öz

Halka açık anonim ortaklıkların önem kazanması ile birlikte ilk olarak
Amerikan ve İngiliz hukuk sistemlerinde etkin bir denetim mekanizmasına
gerek duyulmuş; bu kapsamda daha 20.yüzyılın başlarında ortaklıkların
hesaplarının incelenmesi bağımsız uzmanlara bırakılmış ve böylece ortaklığın
kendi bünyesinde yer alan ve pay sahipleri tarafından yürütülen hesap
denetiminin aksaklıkları da giderilmeye çalışılmıştır

Kaynakça

• Adams Thomas J.: “The Business Of Business”, 2.B., San Francisco, 1976.
• Akarkarasu Nahit: Halka Açık Şirketlerde Đç Denetim ve Denetim Kurullarının Etkinleştirilmesi Đçin Öneriler, SPK Araştırma Raporu (Yeterlik Etüdü), 31.10.2000.
• Akdoğan Habib: Muhasebe Meslek Etiğinin Kamunun Aydınlatılmasındaki Önemine Meslek Mensuplarının Yaklaşımları, Eskişehir, 2003.
• Akdoğan Habib: “Muhasebe Mesleğinde Toplam Kalite Yönetimi Đçerisinde Yer Alan Müşteri Memnuniyeti”, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, Ocak 2005.
• Aktuğlu Mehmet Ali: Denetleme ve Revizyon, 2.B., Đzmir, 1983.
• Ansay Tuğrul: “Anonim Şirketin Murakabesi Yolları”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Cilt: I, 1961, S. 1.
• Ansay Tuğrul: Anonim Şirketler Hukuku, 6.B., Ankara, 1982.
• Apak Sudi: Sermaye Piyasaları ve Borsa, Đstanbul, 1995.
• Arens Alvin A./Loebbecke James K.: Auditing An Integrated Approach, 6.B., New Jersey, 1994.
• Arkan Sabih: Halka Açık Anonim Ortaklıkların Özellikleri ve Dış Denetimleri, Ankara, 1976.
• Arkun Osman Fikret: Đşletmelerde Muhasebe Denetimi, 2.B., Đstanbul, 1980.
• Aysan Mustafa A.: “Türkiye Đçin Muhasebe Uzmanlığı Mesleğinin Gereği”, Türkiye’de Muhasebe Uzmanlığı Mesleği, Đstanbul, 1974.
• Aysan Mustafa A.: “Muhasebe Uzmanı ve Halka Karşı Sorumluluğu”, Türkiye’de Muhasebe Uzmanlığı Mesleği, Đstanbul, 1974.
• Aytaç Zühtü: Sermaye Piyasası Hukuku ve Hisse Senetleri, Ankara, 1988.
• Aytaç Zühtü: “Yatırımcının Korunmasında Neredeyiz”, Perşembe Konferansları, Ankara, Ocak 2001.
• Baran Kudret: Halka Açılacak Anonim Şirketlerin Mali Tablolarının Sermaye Piyasası Kanunu’na Göre Özel Bağımsız Dış Denetimi ve Bir Uygulama, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Đşletme ABD. Muhasebe Finansman Programı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Đstanbul, 1997.
• Bayazıtlı Ercan: Uluslararası Bağımsız Dış Denetim Standartları ve Türkiye Uygulaması, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Đşletme ABD. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 1991.
• Berney Paul R./Garstka Stanley J.: Accounting : Concepts and Application, Homewood Đllinois, 1984.
• Bilge Mehmet Emin: “Pay Sahiplerinin Anonim Ortaklık Genel Kurullarına Đnternetten Aracılığıyla Katılımı”, Bilgi Toplumunda Hukuk Ünal Tekinalp’e Armağan, Cilt:I, Đstanbul, 2003.
• Bozçelik Hayri: “Halka Açık Anonim Şirketlerde Kar Dağıtımı”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Cilt:XX, Haziran 2000, S.3.
• Brooks Jermyn P.: “Çeşitli Ülkelerdeki Bağımsız Đşletme Dışı Denetim Sistemlerinin Fonksiyon ve Đşleyiş Özellikleri”, 10-11 Mayıs 1985 Đşletmelerde Bağımsız Dış Denetim Semineri, Ankara, 1985.
• Carmichael D.R./Willingham John J.: Auditing Concepts and Methods, 5.B., USA, 1989.
• Çakır Veysel: “Bağımsız Đşletme Dışı Denetim Sistemlerinde Meslek Kuruluşlarının Rolü ve Örgütlenmesi”,10-11 Mayıs 1985 Đşletmelerde Bağımsız Dış Denetim Semineri, Ankara, 1985.
• Çelebican Gürgan: “Bankalarla Đlişkisi Bakımından Sermaye Piyasası”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Eylül 1966, Cilt: III, S.4.
• Çetinkaya Cihat: “Denetim Kavramları ve Đç-Dış Denetim Tanımı”, 1990 Yılına Girerken Türkiye’de Denetimin Etkinlik ve Verimliliği Sempozyumu, Ankara, Şubat 1990.
• Çömlekçi Ferruh: Muhasebe Denetimi, Eskişehir, 1976.
• Demirkan Şefika: Türkiye’de Bağımsız Dış Denetimin Vergi Gelirlerinin Arttırılmasında Etkinliği, DEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Đzmir, 1998.
• Dinç Yusuf: Uluslararası Denetim Standartlarının Türkiye Uygulamaları Açısından Đncelenmesi ve Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Muhasebe Finansman ABD. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2001.
• Dural Fatih: “Bağımsız Denetim (AUDĐTĐNG) ve Vergi Denetimi Đlişkileri, Fonksiyonları ve 3568 Sayılı Meslek Yasası Kapsamında Türkiye’deki Denetim Olgusunun Değerlendirilmesi”, 1990 Yılına Girerken Türkiye’de Denetimin Etkinlik ve Verimliliği Sempozyumu, Ankara, Şubat 1990.
• Ergun Ülkü: Finansal Tablolar Düzenlenmesi ve Analizi, Đzmir, 1995.
• Erol Ahmet: “Bankalarda Bağımsız Denetimin Etkinliği ve Uluslararası Standartlar”, (www.makalem.com ).
• Gallegos Frederick/Richardson Dana R./Borthick A. Faye: Audit and Control Of Information Systems, Cincinnati, 1987.
• Genç Süleyman: “ABD’de Yeni Muhasebe Denetim Yasası ve Türkiye’deki Yansımaları”, 10.03.2003 Tarihli MUFAD Yuvarlak Masa Toplantısındaki Konuşması, Muhasebe ve Finansman Dergisi, S. 18, Nisan 2003.
• Gönül Ayşenur/Eroğlu Zeynep Ada: Etkin Bankacılık Denetiminde Temel Prensipler Türkiye ve Diğer Ülke Uygulamaları, Ankara, Mart 1999.
• Guhl Theo (Çev. ÖÇAL Akar): “Anonim Şirketlerde Denetleme”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Aralık 1972, Cilt: VI, S.4.
• Gül Kudret/Ergün Halil: “Muhasebe Mesleğinde Etik”, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, Ocak 2004.
• Günal Vural: Sermaye Piyasası Hukuku, 2.B., Ankara, 1987.
• Güredin Ersin: Denetim, 10 B., Đstanbul, Ekim 2000.
• Güvemli Oktay: “Kronojik Akış Đçinde Muhasebe Uygulamalarının Gözlemlenmesi”, Muhasebenin Tarihsel ve Çağdaş Konumlarından Geleceğine Bakış, Ankara, 1995.
• Holmes Arthur W.: Auditing : Principles and Procedure, 4.B., USA, 1956. Holmes Arthur W.: Basic Auditing Principles, USA, 1962.
• Đşeri Müge/Yozgat Uğur: “Đşletmelerin Halka Açılma Nedenlerine Đlişkin Bir Açıklama”, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, Ocak 2005.
• Kabaalioğlu Haluk: Sermaye Piyasasında Kamuyu Aydınlatma Đlkesi, Đstanbul, 1985.
• Karacasulu Murat: Borsada Hisse Senetleri ve Tahvilleri Đşlem Gören Şirketler Açısından Bağımsız Dış Denetimin Önemi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Đzmir, 1992.
• Karslı Muharrem: Sermaye Piyasası Borsa Menkul Kıymetler, Đstanbul, 1989. Kaya Mustafa Đsmail: “Anonim Ortaklıkların Genel Kurul Toplantılarının Đnternet Aracılığıyla Yapılması”, A.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 52, Yıl:2003.
• Kenger Erdal: Denetçi Yardımcıları Eğitim Notu, Şubat 2001.
• Kepekçi Celal: Bağımsız Denetim, 3.B., Ankara, 1998.
• Kılıç Hasan: “Denetim Uygulamalarında Bağımsızlık ve Etik”, 10-12 Ekim 2002 Đstanbul XVII. Türkiye Muhasebe Kongresi (Muhasebe, Vergi ve Denetimde Yeni Yaklaşımlar), Ankara, 2002.
• Kılıçdaroğlu Kemal: “Türkiye’de Bağımsız Đşletme Dışı Denetimin Örgütlenmesindeki Sorunlar, Çözüm Önerileri”, 10-11 Mayıs 1985 Đşletmelerde Bağımsız Dış Denetim Semineri, Ankara, 1985.
• Kiracı Murat: “Hile Riski Değerlemesinin ve Hileleri Bulmanın Denetimin Etkinliğindeki Rolü ve Türkiye’deki Denetim Firmalarına Yönelik Bir Araştırma”, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, Ocak 2005.
• Kirmikil Yusuf: “Türkiye’de Devletin Değişik Amaçlı Đşletme Denetimlerini ve Đşletme Đçi Denetimleri Tamamlayıcı Yönleriyle Bağımsız Đşletme Dışı Denetim”, 10-11 Mayıs 1985 Đşletmelerde Bağımsız Dış Denetim Semineri, Ankara, 1985.
• Koldaş Tevfik: “Merkez Bankalarında Bağımsız Dış Denetim”, Lira Bülten, Nisan 2001,S. 18.
• Konrath Larry F.: Auditing A Risk Analysis Approach, 5 B., Kanada, 2002. Konuralp Aynur: Halka Açık Anonim Şirketlerde Küçük Pay Sahibinin (Yatırımcının) Korunması, SPK Araştırma Raporu, 1988.
• Kubilay Huriye: Türk Hukuku’nda Altına ve Diğer Kıymetli Madenlere Dayalı Sermaye Piyasası Araçları, Đzmir, 1998.
• Küçüksözen Cemal/Sayar A.R. Zafer: “Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Raporlama Standartları”, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, Şubat 2002. Lee Tom: Company Auditing, 3.B., Hong Kong, 1986.
• Lenhart Norman J./Defliese Philip L.: Montgomery’s Auditing, 8.B., New York, 1957.
• Morbel Murat: Türkiye’de Bağımsız Denetim Kuruluşları ve Bağımsız Denetimin Yararları, DEÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü Đşletme ABD. Muhasebe Finansman Programı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Đzmir, 1995.
• Moroğlu Erdoğan: Makaleler I, 2.B., Đstanbul, 2001.
• Örerler Esin Okay: “Finansal Değerlendirme Açısından Finansal Tabloların Şeffaflığı”, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, Mayıs 2005.
• Özkol Erdal/Kök Dündar/Çelik Muhsin/Gönen Seçkin : “Meslek Etiği ve Muhasebe Meslek Elemanlarının Etik Đlkelere Duyarlılık Düzeyinin Araştırılması”, Muhasebe ve Denetime Bakış, Mayıs 2005.
• Pany Kurt/Whittington O. Ray: Auditing, USA, 2. B., 1977, s.12; Messier William F.: Auditing A Systematic Approach, USA, 1997.
• Pekiner Kamuran: “Yeminli Muhasebe Denetçiliği”, Türkiye’de Muhasebe Uzmanlığı Mesleği, Đstanbul, 1974
• Pirtini Ali Türker: Halka Açık Anonim Ortaklıkların Sermaye Piyasası Mevzuatına Göre Dönem Sonu Bağımsız Dış Denetimi ve Bir Uygulama, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gebze, 2000.
• Plaats Erik Van Der: “Regulating Auditor Independence”, The European Accounting Review, Volume:9, Number: 4, 2000, P.625
• (http://taylorandfrancis.metapress.com).
• Paray Reha/Tekinalp Ünal/Çamoğlu Ersin: Ortaklıklar ve Kooperatif Hukuku, 9.B., Đstanbul, 2003.
• Pulaşlı Hasan: Şirketler Hukuku, 4.B., Adana, 2003.
• Robertson Jack C.: Auditing, 8.B., USA, 1996.
• Romney Marshall B./Steinbart Paul John: Accounting Information Systems, 9.B., New Jersey, 2003.
• Salato Gerard/Ghez Alain (Çev. BEYGO Nusret/YALÇIN Cevdet): Muhasebelerin Denetimi, Ankara, 1974.
• Sanlı Nail: “Muhasebe Uygulamalarında Bağımsızlık ve Etik”, 10-12 Ekim 2002 Đstanbul XVII. Türkiye Muhasebe Kongresi (Muhasebe, Vergi ve Denetimde Yeni Yaklaşımlar), Ankara, 2002.
• Sayar Zafer: Bankaların Halka Açılması ve Banka Yatırımcılarının Korunması,Ankara, Aralık, 2003.
• Sevilengül Orhan: Tekdüzen Muhasebe Sistemiyle Uyumlu Genel Muhasebe, 7.B., Ankara, 1998.
• Somay Vahyi: “Bağımsız Đşletme Dışı Denetim Teknikleri (Çeşitli Ülkeler Karşılaştırması)”, 10-11 Mayıs 1985 Đşletmelerde Bağımsız Dış Denetim Semineri, Ankara, 1985.
• Soydemir Selim: “Türk Sermaye Piyasalarının Yapısı”, Perşembe Konferansları, Ankara, Nisan 2001.
• Stettler Howard F.: Auditing Principles, 4.B., USA, 1977.
• Sumer Ayşe: Türk Sermaye Piyasası Hukuku ve Seçilmiş Mevzuat, 3.B., Đstanbul, 2002.
• Taner Berna/Akkaya Cenk: Sermaye Piyasası, Đzmir, 2004.
• Tarmur U. Serkan: Türkiye’de Bağımsız Denetim, Bağımsız Denetim Şirketleri Ve Sorunları, Đstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yönetimde Muhasebe ve Finansal Kontrol Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Đstanbul, 1997.
• Taylor Donald H./Glezen G.William: Auditing An Assertions Approach, 7.B., New York, 1997.
• Tekinalp Ünal: “Anonim Ortaklıklar Hukukunda Yeni Gelişmeler, Araştırmalar, Öneriler”, Đktisat ve Maliye Dergisi, Cilt : XVIII, S.1, Nisan 1971.
• Tekinalp Ünal: “Sermaye Piyasası Kanun Tasarısı ve Muhasebe Uzmanlığı”, Türkiye’de Muhasebe Uzmanlığı Mesleği, Muhasebe Uzmanları Derneği Yayın No:3, Đstanbul, 1974.
• Tekinalp Ünal: Anonim Ortaklığın Bilançosu ve Yedek Akçeler, 2.B., Đstanbul, 1979.
• Tekinalp Ünal: Halka Açık Anonim Ortaklıklar ve Halk Sektörü, Halka Açık Anonim Ortaklıklar Konusunda Bildirisi, Ankara, 1975.
• Tekinalp Ünal: Sermaye Piyasası Hukukunun Esasları, Đstanbul, 1982. Teoman Ömer: “Anonim Ortaklıkta Pay Sahibinin Bilgi Alma Hakkı Üstüne”, Đktisat ve Maliye Dergisi, Cilt : XVIII, S.1, Nisan 1971.
• Tetik Nilüfer/Demirel Burcu: “Türkiye’de Kamuyu Aydınlatmaya Yönelik Düzenlemelerin Değerlendirilmesi-I”, Yaklaşım Dergisi, Yıl:10, S.118, Ekim 2002.
• Tetik Nilüfer/Demirel Burcu: “Türkiye’de Kamuyu Aydınlatmaya Yönelik Düzenlemelerin Değerlendirilmesi-II”, Yaklaşım Dergisi, Yıl:10, S.119, Kasım 2002.
• Tuncer Selahattin: Türkiye’de Sermaye Piyasası, Đstanbul, 1985. Turanboy Asuman: Halka Açık Banka ve Hissedarının Korunması, Ankara, 2002.
• Turanboy Asuman: “Anonim Şirketlerde Temsilci Aracılığıyla Oy Kullanma ve Hissedarlara çağrı Yoluyla oyda Vekalet”, A.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 45, Yıl:1996, S.1-4.
• Türk Đsmail: “10-11 Mayıs 1985 Đşletmelerde Bağımsız Dış Denetim Semineri Açılış Konuşması”, Ankara, 1985.
• Uman Nuri: “Bağımsız Đşletme Dışı Denetimin Ekonomideki ve Özellikle Sermaye Piyasasındaki Rolü ve Önemi”, 10-11 Mayıs 1985 Đşletmelerde Bağımsız Dış Denetim Semineri, Ankara, 1985.
• Usul Hayrettin/Kahraman Kadir/Bekçi Đsmail: “Denetim Raporunun Bireysel Yatırımcı Kararına Etkileri”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt:4, S. 4, Aralık 2002.
• Ülgen Hüseyin: “Muhtelif Tasarılara Göre Halka Açık Anonim Ortaklık Kavramı Ve Kuruluşuna Đlişkin Bazı Hükümler”, Đktisat ve Maliye Dergisi, Cilt : XIX, S.11, Şubat 1973.
• Woolf Emile: Auditing Today, 3.B., USA, 1985. Yanlı Veliye: Sermaye Piyasası Hukuku Çerçevesinde Halka Açık Anonim
• Şirketler ve Kamunun Aydınlatılması, Đstanbul, 2005. Yavaşoğlu Mustafa: Sermaye Piyasası Mevzuatında Bağımsız Denetim, Ankara, 2001.
• Yılancı Münevver: Đç Denetim (Türkiye’nin 500 Büyük Sanayii Đşletmesi Üzerine Bir Araştırma), Eskişehir, 2003.
• Yılancı Münevver/Yıldız Birol: “Yeminli Mali Müşavir- Bağımsız Denetçi ve Tasdik-Mali Tablo Denetim Çelişkisi: Mesleğin Gelişimine Etkileri”
• Muhasebe ve Denetime Bakış, Yıl:2, S.5, Ekim 2001.
• Yılmaz H. Gül: Yeminli Mali Müşavirlerin Müşterek ve Müteselsil Sorumluluklarının Değerlendirilmesi Araştırma Yarışması Birincilik Ödülüne Değer Görülen Araştırma, Ankara, 2004.