Vergi Kanunlarının Tabi Olduğu Anayasal İlkeler

Yıl 2010, Cilt 12 Özel Sayı, 123 - 191, 01.07.2010

Abdullah Tekbaş

Öz

Çağımızın modern devletlerinde esas olarak yasama organı tarafından
kullanılan vergilendirme yetkisi birtakım sınırlamalara tabi tutulmaktadır.
Vergi kanunlarının içeriğinin oluşturulması sırasında dikkate alınması gereken çeşitli Anayasal ilkeler de bu sınırlamalar içinde yer almaktadır.

Kaynakça

• Akdoğan, Abdurrahman, Vergilerin İncelenmesi ve Değerlendirilmesi, Genişletilmiş İkinci Baskı, Gazi Ün. İİBF Yayını, Ankara, 1996.
• Akdoğan, Abdurrahman, Kamu Maliyesi, Gazi Kitabevi, Ankara, 2005.
• Aktan, Coşkun Can/Ufuk Gencel, “Türkiye’de Geriye Doğru Vergileme ve Verginin Hukukiliği İlkesinin İhlali”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 1, 2003.
• Aliefendioğlu, Yılmaz, “Türk Anayasası Açısından Vergilemenin Sınırları”, Danıştay Dergisi, Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılı Özel Sayısı, Ankara, 1981.
• Aral, Vecdi, “Hukuki Değer Olarak Adalet”, HFSA - Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi Yayınları: 1, AFA Yayıncılık, 1995.
• Arıkan, Zeynep, Demokratik Gelişim sürecinde Vergilendirme Yetkisinin Kullanımı ve Sınırları (Türkiye Analizi), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), DEÜSBE, İzmir, 1994.
• Atar, Yavuz, Vergi Hukuku, Mimoza Yayınları, Konya, 1991.
• Ay, Hakan, Vergi Politikaları ve Baskı Grupları, Birinci Baskı, İzmir, 1998.
• Azrak, Ülkü, “Sosyal Devlet”, Reşat KAYNAR’a Armağan, İstanbul, 1981.
• Balta, T. Bekir, İdare Hukuku, C. I, Genel konular, AÜSBF. Yayını, AÜ Basımevi, Ankara, 1972.
• Başaran, Funda, “Artan Oranlı Vergi Tarifesi, Verginin Mali Güçle Orantılı Olmasının Zorunlu Bir Sonucu mudur?”, Prof. Dr. Adnan TEZEL’e Armağan, Marmara Üniversitesi, Maliye Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayın No:13, Teknik Eğitim Fakültesi Matbaası, İstanbul, 2000.
• Bayraklı, Hasan Hüseyin, Vergi Hukukunun Temel İlkeleri, A.K.Ü. Yayını No: 8, Afyon, 1997.
• Birsenoğul, Hakan, “Vergi Hukukunda Kıyas Yasağı Yoluyla Hukuk Güvenliği mi”, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, Cumhuriyetin 80 Kuruluş Yılına Armağan, Cilt: VII, Sayı: 3-4, Erzincan, 2003.
• Bulutoğlu, Kenan, Türk Vergi Sistemi, Cilt 1, Altıncı Basılış, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1978.
• Çağan, Nami, “Demokratik Sosyal Hukuk Devletinde Vergilendirme”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: XXXVII, Sayı: 1-4, 1980.
• Çağan, Nami, Vergilendirme Yetkisi, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul, 1982.
• Çağan, Nami, “Anayasa Tasarısında Vergi ve Benzeri mali Yükümlülükler”, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı: 13, Eylül 1982.
• Çağan, Nami, “Türk Anayasası Açısından Vergileme Yetkisi”, Anayasa Yargısı 1, Anayasa Mahkemesi Yayını, Ankara, 1984.
• Dileyici, Dilek, Artan Oranlı Vergiler - Düz Oranlı Vergiler Karşılaştırması ve Düz Oranlı Vergilerin Uygulanabilirliği, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), DEÜSBE, İzmir, 2003.
• Doğrusöz, Bumin, “Yargı Kararları Işığında Vergilerin Kanuniliği İlkesi Açısından Türk Vergi Mevzuatının Değerlendirilmesi”, Anayasal Mali Düzen, XIII. Türkiye Maliye Sempozyumu, 14-16 Mayıs 1998, İstanbul, 2000.
• Erdoğan, Mustafa, Türkiye’de Anayasalar ve Siyaset, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, Liberte Yayınları, 1999.
• Erginay, Akif, Kamu Maliyesi, 13. Baskı, Savaş Yayınları, Ankara, 1990.
• Feyzioğlu, Bedi Necmeddin, “Mükellefiyet Doğurucu Vakıa (Vergiyi Doğuran Hadise), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. VII, S. 1-4, 1952.
• Gerek, Şehnaz/Ali Rıza Aydın, Anayasa ve Vergi Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2005.
• Gören, Ömer, “Türk Vergi Düzeninde Anayasal Yaklaşım ve Vergi Yargısı”, Tartışmalı Toplantı, Kamu Gelirleri, Sayıştay Denetçileri Derneği Meslek Dergisi, Yıl 8, S. 50, Mayıs 1978.
• Göze, Ayferi, Sosyal Devlet Sistemi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1976.
• Güneş, Gülsen, “Anayasa Mahkemesinin Ekonomik Denge Vergisine İlişkin Bir Kararında ‘Geriye Yürümelik İlkesi’ Yaklaşımına Eleştirel Bakış”, Yaklaşım Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 42, Haziran 1996.
• Güneş, Gülsen, Verginin Yasallığı İlkesi, Alfa Basım Yayım Dağıtım Ltd. Şti., Temmuz 1998.
• Güneş, Gülsen, “4369 Sayılı Yasa İle Getirilen Değişikliklerin Verginin Anayasal İlkeleri Açısından İrdelenmesi”, Prof. Dr. Adnan TEZEL’e Armağan, Marmara Üniversitesi, Maliye Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayın No:13, Teknik Eğitim Fakültesi Matbaası, İstanbul, 2000.
• Güriz, Adnan, “Adalet Kavramı”, Anayasa Yargısı 7, Anayasa Mahkemesi Yayını, Ankara, 1990.
• Güriz, Adnan, “Adalet Kavramının Belirsizliği”, Adalet Kavramı, Ed. Adnan GÜRİZ, İkinci Baskı, Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara 2001.
• Hackett, Frank Warren, “The Constitutionality of the Graduated Income Tax Law”, The Yale Law Journal, Vol. 25, No. 6, (Apr., 1916).
• Haller, Heinz, (Çev. Salih Turhan), Maliye Politikası Teorik Esasları ve Temel Problemleri, İÜİF. Maliye Enstitüsü Yayını, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1974.
• Huber, Ernst Rudolf, “Modern Endüstri Toplumunda Hukuk Devleti ve Sosyal Devlet”, (Çev: Tuğrul Ansay), Hukuk Devleti, (Haz. Hayrettin Ökçesiz), HFSA - Hukuk Felsefesi ve sosyolojisi Arkivi Yayınları: 4, AFA Yayıncılık, Ekim 1998.
• Jones, John Avery, “Tax Law: Rules or Principles?”, Fiscal Studies, Vol. 17, No. 3, 1996.
• Kaneti, Selim, “Türk Vergi Hukukunun Anayasal Temelleri”, İktisat ve maliye Dergisi, Cilt XXXI, Sayı 1, Nisan 1984.
• Kaneti, Selim, Vergi Hukuku, Özdem Kardeşler Matbaası, İstanbul, 1986/1987.
• Kaneti, Selim, “Vergi Usul Kanunu’ndaki Boşlukların Yargı Tarafından Doldurulması”, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı 123, Kasım 1991.
• Kapani, Münci, Kamu Hürriyetleri, 7. Baskı (Tıpkı Basım), Yetkin Yayınları, Ankara, 1993.
• Karabağ, O. Nuri, “Yabancı Ülkelerdeki Hukuki Durumu İle Mukayeseli Olarak Aile Reisi Beyanı”, İdare Hukuku ve İdari Yargı İle İlgili İncelemeler, II, Danıştay Başkanlığı, Yarı Açık Cezaevi Matbaası, Ankara, 1978.
• Karakaş, Eser/Elif Sonsuzoğlu, “Çeşitli Ülkelerde Anayasal İlkeler ve Türk Vergi Sisteminin Bu Açıdan Değerlendirilmesi”, Anayasal Mali Düzen, XIII. Türkiye Maliye Sempozyumu, 14-16 Mayıs 1998, İstanbul, 2000.
• Karakoç, Yusuf, “Türk vergi Hukuku’nda Vergi Kanunlarının Anayasaya Uygunluğunun Yargısal Denetimi”, Anayasa Yargısı 13, Anayasa Mahkemesi Yayını, Ankara, 1996.
• Karayalçın, Yaşar, “Hukukun Üstünlüğü (Kavram - Bazı Problemler)”, Hukuk Devleti, (Haz. Hayrettin Ökçesiz), HFSA - Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi Yayınları: 4, AFA Yayıncılık, Ekim 1998.
• Kıranoğlu, Tülin, “Vergi Adaleti”, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı: 174, Mart 2003.
• Kırbaş, Sadık, “Çeşitli Yönleriyle Vergileme ve Türk Vergi Sistemi”, Sayıştay Dergisi, Sayı: 3, Ocak-Mart 1991.
• Kumrulu, Ahmet G., “Vergi Hukukunun Birkısım Anayasal Temelleri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Atatürk’ün 100. Doğum Yılına Armağan, Cilt XXXVI, Sayı 1-4, 1979.
• Kumrulu, Ahmet, “Uzlaşmaya İlişkin Bir İçtihatların Birleştirme Kararının Işığında Vergi Hukukunda Teori, Uygulama ve Öğretim”, Danıştay Dergisi, Sayı: 72-73, Ankara, 1989.
• Lang, Joachim, “Vergi Adaletinin Anayasal Temelleri”, (Çev: Funda Başaran), Anayasal Mali Düzen, XIII. Türkiye Maliye Sempozyumu, 14-16 Mayıs 1998, İstanbul, 2000.
• Lang, Joachim/Metin Taş tarafından sunulan “Anayasal Vergileme Normları Açısından Gelir Vergisi” isimli tebliğle ilgili tartışma notlarından, Anayasal Mali Düzen, XIII. Türkiye Maliye Sempozyumu, 14-16 Mayıs 1998, İstanbul, 2000.
• Musgrave, Richard A./Peggy B. Musgrave, Public Finance Theory and Practice, McGraw_hill Co., New York 1973.
• Muter, Naci B., İktisadi Gelişme ve Vergileme, Manisa Maliye Muhasebe Yüksekokulu Teksir Yayınları, Yayın No: 1985-86/2, Manisa, 1986.
• Muter, Naci B., Vergi Teorisi, Birinci Baskı, Ajans Birmat Reklam Prodüksiyon, Mart 1997.
• Muter, Naci B./A. Kemal Çelebi/Süreyya Sakınç, Kamu Maliyesi, Manisa, 2003.
• Nadaroğlu, Halil, Kamu Maliyesi Teorisi, Gözden Geçirilmiş ve Düzeltilmiş 10. Baskı, İstanbul, 1998.
• Neumark, Fritz, (Çev. İclal (Feyzioğlu) Cankorel), Vergi Politikası Adil ve Ekonomik Bakımdan Rasyonel Bir Vergi Politikasının Temel Prensipleri, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1975.
• Onar, Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumi Esasları, I. Cilt, Üçüncü Bası, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1966. Ökçesiz, Hayrettin, “Hukuk Devleti Olgusu”, Hukuk Devleti, (Haz.
• Hayrettin Ökçesiz), HFSA - Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi Yayınları: 4, AFA Yayıncılık, Ekim 1998. Ökçesiz, Hayrettin, “Hukuk Devleti”, Hukuk Devleti, (Haz. Hayrettin Ökçesiz), HFSA - Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi Yayınları: 4, AFA Yayıncılık, Ekim 1998. Ökçesiz, Hayrettin, “İnsan ve Hukuk Devleti”, Hukuk Devleti, (Haz. Hayrettin Ökçesiz), HFSA - Hukuk Felsefesi ve sosyolojisi Arkivi
• Yayınları: 4, AFA Yayıncılık, Ekim 1998. Öncel, Mualla/Ahmet Kumrulu/Nami Çağan; Vergi Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Yenilenmiş 7. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 1999. Öz, Ersan, Vergilendirmede Kanunilik ve Türk Vergi Sistemi, Gazi Kitabevi, Aralık 2004. Özbudun, Ergun, “Anayasa Hukuku Açısından Ekonomik Anayasa”, Ekonomik Anayasa Sempozyumu, 28-29 Mayıs 1992, Ankara.
• Rakıcı, Cemil, “Vergi Adaleti ve Asgari Ücretin Vergilendirilmesi”, Vergi Dünyası Dergisi, S. 276, Temmuz 2004, (http://www.vergidunyasi. com.tr/DergiIcerik.aspx?ID=3409; 05.02.2007).
• Saban, Nihal, “Anayasa Hukuku Açısından Gelir Vergisinde Aile Reisi Beyanı”, Yaklaşım Dergisi, Yıl: 2, S. 14, Şubat 1994.
• Saban, Nihal, “Vergi Hukukunda ‘Ölçü Normlar Bloku’ Üzerine Bir Deneme”, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı: 117, Haziran 1998.
• Saban, Nihal, “Yeni Yüzyılın Eşiğinde Yeniden Sorgulanan Adalet: Özü Eşitlik, Vergi Adaleti: Özü Vergide Eşitlik”, Anayasal Mali Düzen, XIII. Türkiye Maliye Sempozyumu, 14-16 Mayıs 1998, İstanbul, 2000.
• Saraçoğlu, Fatih, “Bütçe Kanunu İle Vergi Kanunlarında Değişiklik yapılabilir mi?”, (http://dergi.iibf.gazi.edu.tr/pdf/1306.pdf; 18.3.2004).
• Saygılıoğlu, Nevzat, “Vergi Hukukunda ‘Yasallık İlkesi’”, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı: 59, Temmuz 1986, (http://www.vergidunyasi.com.tr/ DergiIcerik.aspx? ID=104; 15.3.2007).
• Seviğ, Veysi, “Vergi Yasalarının Geriye İşlerliği”, Yaklaşım Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 30, Haziran 1995.
• Smith, Charles Robinson, Retroactive İncome Taxation (So-Called), The Yale Law Journal, Vol. 33, No. 1 (Nov., 1923).
• Sönmez, Nezihe, Vergi Hukuku, C. I, Gelir ve Kurumlar Vergileri, İstiklal Matbaası, İzmir 1976.
• Surrey, Stanley S., “Complexity and the Internal Revenue Code: The Problem of the Management of Tax Detail”, Law and Contemporary Problems, Vol. 34, No. 4, Tax Simplification and Reform, Autumn 1969.
• Şanver, Salih, “Vergi Ödevi”, Çağdaş Anayasalarda Ekonomik ve Sosyal Haklar ve Ödevler (Uluslararası Seminer), İstanbul, 1982.
• Şenyüz, Doğan, Vergi Hukuku Genel Hükümler, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa, 2005.
• Talas, Cahit, “Sosyal Haklar ve Türk Anayasalarında Sosyal Hakların Evrimi”, İnsan Hakları Yıllığı, Yıl: 3-4, 1981-1982.
• Tan, Turgut, “Anayasa Mahkemesi Kararlarında Kamu Hizmeti Yaklaşımı”, Anayasa Yargısı 8, Anayasa Mahkemesi Yayını, Ankara, 1991.
• Taş, Metin, “Anayasal Vergileme Normları Açısından Gelir Vergisi”, Anayasal Mali Düzen, XIII. Türkiye Maliye Sempozyumu, 14-16 Mayıs 1998, İstanbul, 2000.
• Teziç, Erdoğan, Anayasa Hukuku, Beta Basım A.Ş., Ekim 2001.
• Teziç, Erdoğan, Türkiye’de 1961 Anayasası’na Göre Kanun Kavramı, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1972.
• Tosuner, Mehmet, “Peşin Ödeme (Dahili Tevkifat) Sistemi”, Mali Hukuk Dergisi, Sayı 9, Mayıs - Haziran 1987.
• Tosuner, Mehmet, “Enflasyonla Mücadelede Vergi Politikası”, Akademik Araştırmalar Dergisi, Sayı: 3, İzmir, 1988.
• Tosuner, Mehmet, “Kurumlar Vergisinin Hukuki Yapısı ve Özellik Gösteren Uygulamalar”, Akademik Araştırmalar Dergisi, İzmir, 1998.
• Tosuner, Mehmet, “Vergi Hukuku İlkeleri ve Yüksek Mahkemelerin Kararları Işığında Net Aktif Vergisinin Değerlendirilmesi”, Yaklaşım Dergisi, Sayı: 20, Yıl: 2, Ağustos 1994.
• Tosuner, Mehmet/Yusuf Kıldiş, “Türkiye’de Sermaye Piyasasının Arz ve Talep Açısından Teşviki”, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı: 174, Mart 2003.
• Tosuner, Mehmet/Zeynep Arıkan, Vergi Usul Hukuku, İzmir, 2006.
• Tunaya, Tarık Zafer, Siyasi Müesseseler ve Anayasa Hukuku, İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 2047, 3. Baskı, İstanbul, 1975.
• Turhan, Salih, Vergi Teorisi, İstanbul, 1982.
• Uluatam, Özhan, “Enflasyon ve Vergileme”, 6. Maliye Sempozyumu, Lara - Antalya, 21-23 Mayıs 1990.
• Uluatam, Özhan/Yaşar Methibay, Vergi Hukuku, İmaj Yayıncılık, Değişik Dördüncü Baskı, Ankara, 2000. Ünsal, Artun, Siyaset ve Anayasa Mahkemesi, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, No: 443, S.B.F. Basın ve Yayın Yüksek Okulu Basımevi, 1980.
• Vanistendael, Frans, “Legal Framework for Taxation”, Tax Law Design and Drafting, (Ed. Victor Thuronyi), Volume 1, Chapter 2, International Monetary Fund, 1996.
• Yaltı Soydan, Billur, “Vergi Adaletinde Soyuttan Somuta: Türk Anayasa Mahkemesi Kararlarını Eşitlik, Özgürlük ve Sosyal Devlet Kavramları İle Okumak”, Anayasal Mali Düzen, XIII. Türkiye Maliye Sempozyumu, 14-16 Mayıs 1998, İstanbul, 2000.
• Yerlikaya, Gökhan Kürşat, “Bütçe Kanunu İle Vergi Kanunlarında Düzenleme Yapılması”, (www.e-akademi.org/makaleler/gkyerlikaya1.htm; 15.1.2007).
• Yüzbaşıoğlu, Nemci, Türk Anayasa Yargısında Anayasallık Bloku, İstanbul, 1993.