TBK 548’E GÖRE TİCARİ TEMSİLCİNİN TEMSİL YETKİSİNİN KAPSAMI AÇISINDAN İKİ ÖNEMLİ KAVRAM: ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN İYİNİYETİ VE İŞLETME AMACI

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 1, 193 - 239, 26.05.2022

Ferhat Kayış

https://doi.org/10.33717/deuhfd.1089744

Cited By: 1

Öz

Ticari temsilci, sahip olduğu temsil yetkisi gereği tacir yardımcıları arasında önemli bir konuma sahiptir. Öyle ki bağlı tacir yardımcısı olmasına rağmen, diğer tacir yardımcılarının tamamından daha fazla temsil yetkisine sahiptir. Dolayısıyla ticari temsilciyle işlem yapan kimselerin, söz konusu işlemin temsil yetkisinin kapsamına girip girmediğini önceden bilmeleri gerekir. Bu yüzden kanun koyucu, ticari temsilcinin temsil yetkisini düzenlerken, işlem güvenliği bakımından sınırlarını kanunla çizmiştir. Gerçekten de TBK 548’de temsil yetkisinin kapsamı düzenlenerek, bu noktada ortaya çıkabilecek tereddütler giderilmek istenmiştir. Bu açıdan ticari temsilcinin temsil yetkisinin kapsamını tayin etme bakımından söz konusu düzenlemenin doğru ve getiriliş amacına uygun yorumlanması önem arz etmektedir.
Bu çalışmada TBK 548 hükmü çerçevesinde öncelikle ticari temsilci kavramı ve özellikleri üzerinde durulmuş; Alman ve İsviçre hukukunda ticari temsilcinin temsil yetkisinin kapsamına genel hatlarıyla değinilmiştir. Daha sonra düzenlemede geçen iyiniyetli üçüncü kişi ifadesi tekelinde iyiniyet kavramı açıklanmış, üçüncü kişinin iyiniyete dayanamayacağı durumlar ortaya konmuştur. Yine çalışmada temsil yetkisinin doğal hukuki sınırını oluşturan işletme amacının ticari işletmeler ve şirketler yönünden ne anlama geldiği ele alınmıştır. Son olarak da, ticari temsilcinin kambiyo taahhüdünde bulunmasının hukuki sonuçlarına değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ticari temsilci, Temsil yetkisinin kapsamı, Üçüncü kişinin iyiniyeti, İşletme amacı, Kambiyo taahhüdü

Kaynakça

• Altaş, Hüseyin: Medeni Hukuk Başlangıç Hükümleri, 1. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2014.
• Antalya, Gökhan/Topuz, Murat: Medeni Hukuk: Giriş, Temel Kavramlar, Başlangıç Hükümleri, 2. Basıya Ek 2. Tıpkı Basım, Legal Yayınevi, İstanbul 2018.
• Arkan, Sabih: Ticari İşletme Hukuku, 23. Bası, BTHAE, Ankara 2017.
• Bahtiyar, Mehmet: “Bir Yetki Belgesi ile Kanıtlanan Temsil Yetkisinin Son Bulması”, Makaleler I, Beta Yayınları, İstanbul 2008, s. 23-39 (Yetki Belgesi)
• Bahtiyar, Mehmet: Ticari İşletme Hukuku, 20 Bası, Beta Yayınları, İstanbul 2019.
• Baumbach, Adolf/Hopt, J. Klaus (Hrsg): Handelsgesetzbuch, 40. Auflage, C. H. Beck Verlag, München 2021 (İlgili Bölüm Yazarı, Baumbach/ Hopt HGB)
• Becker, Hermann: Berner Kommentar, Band/Nr. VI/2/6, Besondere Auftrags- und Geschäftsführungsverhältnisse sowie Hinterlegung, Art. 425-491 Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Obligationenrecht, Die einzelnen Vertragsverhältnisse, Stämpfli Verlag, Bern 1962. (İlgili Bölüm Yazarı, Berner Komm).
• Bilgili, Fatih: “Tüzel Kişilerin Ticari Mümessilliği, Berlin Yüksek Mahkemesi’nin Bir Kararı Üzerine Düşünceler”, TBB Dergisi, Sayı: 50, 2004, s. 37-43.
• Bilgili, Fatih/Demirkapı, Ertan: Ticaret Hukuku Bilgisi, 8. Baskı, Dora Yayınları, Bursa 2015.
• Birsel, T. Mahmut: “Ticari Mümessil Tayininde Şahsi Unsur”, BATİDER 1963, 2/1, s. 1-13.
• CHK Kommentar: Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, 3. Auflage, Schulthess Verlag, Zürich 2016 (İlgili Bölüm Yazarı, CHK).
• Demirkapı, Ertan: “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun Ticari Temsilciye İlişkin Hükümlerinin Değerlendirilmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 12, Özel S. Yıl: 2010, s. 95-872.
• Drescher, Ingo/Fleischer, Holher/Schmidt, Karsten: Münchener Kommentar zum Handelsgesetzbuch, Band 1, §§ 1-104a, 5. Auflage, C. H. Beck Verlag München 2021. (İlgili Bölüm Yazarı, Münc. Komm HGB).
• Dural, Mustafa/Sarı, Suat: Türk Özel Hukuku Cilt I, 8. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 2013.
• Ebenroth, Carsten Thomas/Boujong, Karlheinz/Joost, Detlev/Strohn, Lutz: Handelsgesetzbuch, Band 1, §§ 1-342e, 4. Auflage, C. H. Beck Verlag, München 2020. [Anılış: İlgili Bölüm Yazarı, (Ebenroth/Boujong/Joost/ Strohn)].
• Eren, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 18. Baskı, Ankara 2015.
• Feyzioğlu, Necmeddin Feyzi: “Ticari Mümessiller ve Diğer Ticari Vekiller”, Ord. Prof. Dr. Halil Arslanlı’nın Anısına Armağan, İstanbul Üniversitesi, İstanbul 1978, s. 407-443.
• Fissenewert, Peter/Güther, Robert/Howald, Bert/Reich, Astrid: Der Prokurist, 2. Auflage, Haufe Verlag, München 2009.
• Gauch, Peter/Aepli, Viktor/Stöckli, Hubert: Präjudizienbuch OR Rechtsprechung des Bundesgerichts (1875-2015), 9. Auflage, Schulthess Verlag, Zürich 2016.
• Graf von Westphalen, Friedrich: Die Prokura – Erteilung, Umfang, Mißbrauch und Erlöschen. Deutsches Steurrecht, 32/93, 1993, s. 1186-1188.
• İmregün, Oğuz: Kara Ticaret Hukuku Dersleri, 9. Bası, GÜR-AY Matbaası, İstanbul 1991.
• İnceoğlu, M. Murat: Borçlar Hukukunda Doğrudan Temsil, İstanbul 2009.
• Kayış, Ferhat: Ticari İşletmede Şube Kavramı ve Şube Olmaya Bağlanan Hüküm ve Sonuçlar, 12 Levha Yayıncılık, İstanbul 2019.
• Kılıçoğlu Yılmaz, Kumru: “Temsil Yetkisinin Açıklanması”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 70 (2), 2021, s. 361-388.
• Kırca, İsmail: Ticari Mümessillik, Yetkin Yayınları, Ankara 1996.
• Kizir, Mahmut: “Yargıtay Kararları Işığında Basiretli İşadamı Gibi Hareket Etme Yükümlülüğünün Sözleşmenin değişen Şartlara Uyarlanmasına Etkisi”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 2, Yıl: 2011, s. 245-282.
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip: Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Birinci Cilt, Borçlar Hukukuna Giriş, Hukuki İşlem, Sözleşme, 6. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul 2014.
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip: “Bir Yetki Belgesi ile Kanıtlanan Temsil Yetkisinin Geri Alınmasında Üçüncü Kişilerin İyiniyetinin Korunması Açısından BK m. 33/II, 34/III ve 37 Karşısında BK m. 36/II’nin Uygulama Alanının Belirlenmesi”, Prof. Dr. Haluk Tandoğan’ın Hatırasına Armağan. Ankara 1990.
• Kren Kostkiewicz, Jolanta/Wolf, Stephan/Amstutz, Marc/Fankhauser, Roland: OR Kommentar Schweizerisches Obligationenrecht, 3. Auflage, Orell Füssli, Zürich 2016. (Anılış: İlgili Bölüm Yazarı, OFK).
• Lorenz, Stephan/Riehm, Thomas (Hrsg): JuS Lern-CD Zivilrecht III, Handelsrecht, Gesellschaftsrecht, Individualarbeitsrecht, Edition 2, C. H. Beck Verlag, München 2003. (Anılış: İlgili Bölüm Yazarı, JuS Lern-CD) Oetker, Hartmut: Kommentar zum Handelsgesetzbuch, 6. Auflage, C. H. Beck Verlag, München 2019. (Anılış: İlgili Bölüm Yazarı, Oetker HGB).
• Oğuzman, Kemal/Barlas, Nami: Medeni Hukuk: Giriş, Kaynaklar, Temel Kavramlar, 20. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2014.
• Oğuzman, Kemal/Öz, Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 6. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2009.
• Pulaşlı, Hasan: “Şirketler Hukukundaki Temsil ile Borçlar Kanunu’ndaki Ticari Mümessil ve Ticari Vekil Ayrımı”, Türkiye Noterler Birliği Hukuk Dergisi, Yıl: 1, Sayı: 2, 2014/2, s. 3-22.
• Schlegelberger, Franz/Geßler, Ernst/Hefermehl, Wolfgang/Hildebrandt, Wolfgang/Schröder, Georg: Schlegelberger Handelsgesetzbuch Kommentar, 2. Band, §§ 48-104, 5. Auflage, F. Vahlen Verlag, München 1973. (Anılış: İlgili bölüm yazarı, Schlegelberger HGB).
• Şener, Oruç Hami: Teorik ve Uygulamalı Ortaklıklar Hukuku, 3. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2017. (Anılış: Şener, Ortaklıklar).
• Şener, Oruç Hami: Ticari İşletme Hukuku, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2016. (Anılış: Şener, Ticari İşletme).
• Şener, Oruç Hami: Ticari Temsilci ve Ticari Temsil Yetkisi, Adalet Yayınevi, Ankara 2015.
• Topçuoğlu, Metin: “Ticaret Şirketlerinde Konu Dışı İşlemler ve Sonuçları”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 2, S. 2, 2012, s. 47-79.
• Ulusan, İlhan: “İsviçre Hukukuyla Karşılaştırmalı Olarak Alman Hukukunda Prokurist”, Ord. Prof. Dr. Halil Arslanlı’nın Anısına Armağan, İstanbul Üniversitesi, İstanbul 1978, s. 625-675.
• Uzunallı, Sevilay: Anonim Şirkette İşletme Konusu, Adalet Yayınevi, Ankara 2013.
• Ülgen, Hüseyin/Helvacı, Mehmet/Kaya, Arslan/Nomer Ertan, Füsun: Ticari İşletme Hukuku, 6. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2019. [Anılış: İlgili Bölüm Yazarı, (Ülgen/Helvacı/Kaya/Nomer Ertan)].
• Zihler, Florian/Krähenbühl, Samuel: “Zeichnungsberechtigungen und Funktionen in der handelsregisterrechtlichen Praxis – Status quo und Vorschlag zur Entschlackung”, REPRAX 3/2010, 2011, s. 53-90.