ELEKTRONİK PAZARYERİ İŞLETMECİLERİNİN SATICILAR BAKIMINDAN YAPMIŞ OLDUĞU ARACILIK FAALİYETİNİN HUKUKÎ NİTELİĞİ

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 2, 599 - 646, 29.11.2023

Muhammet Emin Bingöl

https://doi.org/10.33717/deuhfd.1375528

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada, elektronik pazaryerinde ürünlerini sergileyerek “satış” yapan kişiler için söz konusu pazaryerini elektronik ortamda sağlayan pazaryeri işletmecisinin yapmış olduğu faaliyetin hukukî niteliği ile elektronik pazaryeri işletmecisinin niteliği çerçevesinde ilgili sözleşme tipi için kanunda öngörülen hükümlerin bazılarının taraflar arasındaki ilişkiye uygunluğu değerlendirilmiştir. Bu anlamda pazaryeri işletmecisinin pazaryeri sözleşmesi ile üstlendiği faaliyetin en temelde aracılık; pazaryeri işletmecisinin kendisinin de aracı olduğu kanaatine varılmıştır. Yine kural olarak sürekli olarak bir ticari işletme için aracılık yapan pazaryeri işletmecisinin yapmış olduğu aracılık faaliyetinin acentelik olarak nitelendirilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Pazaryeri sözleşmesinde pazaryeri işletmecisinin birtakım asli başka edimleri üstlenmiş olması sebebiyle pazaryeri sözleşmesinin farklı şekillerde nitelendirildiği hâllerde pazaryeri sözleşmesinin karakteristik ediminin aracılık faaliyeti olması TTK’da düzenlenen acentelik hükümlerinin uygulama alanı bulabileceği mütalaa edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Acente, Elektronik pazaryeri, Elektronik pazaryeri işletmecisi, Aracılık, E-ticaret

Kaynakça

• Akkanat, Halil/Çekin, Mesut Serdar: “Denkleştirme Bedeli (Portföy Tazminatı) Önceden Ödenebilir mi?”, Prof. Dr. Hasan Erman’a Armağan, Der Yayınları, İstanbul 2015.
• Akman, Pınar: “A Competition Law Assessment of Platform Most-Favoured- Customer Clauses”. In Journal Competition Law & Economics, 2017.
• Altınok Ormancı, Pınar: “Tek Satıcılık Sözleşmesinde Müşteri Tazminatı İsviçre Federal Mahkemesinin 22 Mayıs 2008 Tarihli Kararı ( ATF 134 III 497 vd.) Üzerine Düşünceler”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 58, S. 3, 2009, s. 451-480.
• Arıcı, Fatih: “Bankacılık Hukukunda Yeni Ödeme Hizmetleri ve Ödeme Hizmetleri Rejiminden İstisna Edilen Bazı Faaliyetler” Türk Hukukunun Avrupa Birliği Hukukuna Uyumu Özel Hukuk -Acquis Communautaire’ın Alınması- Açıklamalar, Değerlendirmeler, Öneriler, Ed. Arslan Kaya/Ali Paslı/Baki İlkay Engin/İpek Aşıkoğlu/Elif Oğuz, İstanbul 2020.
• Arkan, Sabih: Ticari İşletme Hukuku, 28. Bası, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Ensitüsü Yayınları, Ankara 2022.
• Ayan, Özge: Acentenin Denkleştirme Talep Etme Hakkı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2008 (Denkleştirme Talebi).
• Ayan, Özge: “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununun Acentelik Kısmında Getirdiği Yenilikler”, DEÜHFD 2010, C. 12, S. 2, s. 79-120.
• Ayhan, Rıza/Çağlar, Hayrettin/Özdamar, Mehmet: Ticari İşletme Hukuku, 14. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2021.
• Bahtiyar, Mehmet: Ticari İşletme Hukuku, 22. Bası, Beta Basım, İstanbul 2023.
• Baş, Kadir: “Online Platformların Acentelik Niteliği ve Bu Platformlar Özelinde Türk Ticaret Kanunu’nun Acenteliğe İlişkin Hükümlerinin Uygulanması”, BATİDER, C. 33, S. 4, 2017, s. 115-153.
• Bingöl, Muhammet Emin: “Denkleştirme İsteminin Hukuki Niteliği”, Sorumluluk Hukuku Seminerler 2016, Ed. Başak Baysal, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2016, s. 141-171 (Denkleştirme).
• Bingöl, Muhammet Emin: “E-Ticaret Platformları Lehine Öngörülen En Çok Kayrılan Müşteri Kayıtlarının Rekabet Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 72, S. 1, 2023, s. 1-44 (EKM).
• Bingöl, Muhammet Emin: Basiretli İş Adamı Gibi Hareket Yükümlülüğü: Özellikle Tacirin Ücret ve Cezai Şartın İndirilmesini İsteyememesi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2018.
• Bozer, Ali/Göle, Celal: Ticari İşletme Hukuku, 7. Baskı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Ensitüsü Yayınları, Ankara 2021.
• Çekirdek, Meltem: İnternet Üzerinden Satışı Konu Edinen Sözleşmelerin Belirleyici Özellikleri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya 2019.
• Demirbaş, Harun: 6563 Sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Kapsamında Hizmet Sağlayıcıları ve Aracı Hizmet Sağlayıcılarının Yükümlülükleri, Seçkin Yayınları, Ankara 2015.
• Demirel, Aysel: 7416 sayılı Kanunla Değişik 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Çerçevesinde Elektronik Pazaryeri Sözleşmesi, Seçkin Yayınları, Ankara 2023.
• Dieselhorst, Grages: “Der Onlineshop-Betreiber als Handelsvertreter? Anwendung der §§ 84 ff. HGB auf Shopbetreiber im Internet”, MMR, 2011.
• Doğan, Cihan: Rekabet Hukuku ve İktisadı Bağlamında Dijital Platformlar, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2021.
• Dreyer, Holger/Haskamp, Thomas: “Die Vermittlungstätigkeit von Plattformen”, ZvertriebsR, 2017, s. 6.
• Emde, Raimond/Valdini, Daniel: Online-Hotelportale als Handelsvertreter, BB 2016, Heft 16.
• Emde, Raimond: Vertriebsrecht, 3. Auflage, De Gruyter, Berlin 2014.
• Engert, Andreas: “Digitale Platformen”, AcP 218, 2018.
• Gündüz, Hale: Çift Taraflı Pazarlarda Rekabet Hukuku Uygulamaları, Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezleri Serisi No: 106, Ankara 2009.
• Hamamcıoğlu, Esra: “Elektronik Ticaretin Hukuksal Boyutu”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 35, 2018, s. 43-72.
• Hauck, Ronny/Blaut, Heiko: “Die (quasi-)vertragliche Haftung von Plattformbetreibern”, Neue Juristische Wochenschrift, V. 71, Nr. 20, 2018.
• İnceoğlu, M. Murat/Baş-Süzel, Ece: “Mesafeli Sözleşme Kurulmasına Aracılık Edenlerin Tüketiciye Karşı Sorumluluğu (TKHK m.48/f.5)” Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.15, S. 189-190, 2020, s. 475-491.
• Karaege, Özge: Acentenin Ücret Hakkı, Adalet Yayınevi, Ankara 2016.
• Karasu, Rauf: “Türk Ticaret Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Acentenin Denkleştirme Talebi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2008, C. 57, S. 4, s. 283-318.
• Karayalçın, Yaşar: Ticaret Hukuku I, Giriş-Ticari İşletme, Güzel İstanbul Matbaası, Ankara 1968.
• Kaya, Arslan: Türk Ticaret Kanunu Şerhi, Birinci Kitap, Ticari İşletme, Yedinci Kısım, Acentelik, 2. Baskı, Beta Basım, İstanbul 2016.
• Kayıhan, Şaban: Türk Hukukunda Acentelik Sözleşmesi, 5. Baskı, Umuttepe Yayınları, Kocaeli 2018.
• Kendigelen, Abuzer: Yeni Türk Ticaret Kanunu: Değişiklikler, Yenilikler ve İlk Tespitler, 3. Baskı, İstanbul, 2016.
• Kınacıoğlu, Naci: “Acente ve Acentelik Sözleşmesi”, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Dergisi, Ankara 1963.
• Küçükayhan-Aşçıoğlu, Meltem: Rekabet Hukuku ve Dağıtım Sözleşmeleri, Adalet Yayınevi, Ankara 2011.
• Manavgat, Çağlar: Sermaye Piyasasında Aracı Kurumlar, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara 1991.
• Moroğlu, Erdoğan: Türk Ticaret Kanunu İle Yürürlük ve Uygulama Kanunu Tasarıları (Değerlendirme ve Öneriler, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2009.
• Oğuz, Elif: Türk ve Avrupa Birliği Hukukuna Göre Acenteliğin Uygulama Alanı Kapsamındaki Çevrimiçi Aracılar, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2022.
• Oktay, Saibe: “İsimsiz Sözleşmelerin Geçerliliği, Yorumu ve Boşluklarının Tamamlanması”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 55, S. 1-2, s. 263-295.
• Oruç, Murat: “Örtülü Bir Boşluk: Ticari Simsarlık Ücret Alacağının Tabi Olduğu Zamanaşımı Süresi”, TAAD, Y. 7, S. 30, s. 221-236.
• Özbay-Özdoğru, Zeynep: İnternet Ortamında Faaliyet Gösteren Aracılık Edenlerin Mesafeli Sözleşmeden Dolayı Tüketiciye Karşı Sorumluluğunun Şartları, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2022.
• Poroy, Reha/Yasaman, Hamdi: Ticari İşletme Hukuku, 19. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2022.
• Schuhmacher, Florian/Holzweber, Stefan: Das Recht der Europäischen Union: EUV/AEUV, hrsg. Grabitz/Hilf/Nettesheim, C.H. Beck, München 2022.
• Ströbl, Albin: Münchener Kommentar zum Handelsgesetsbuch, 5. Auflage, C.H. Beck, München 2021.
• Şeker, Emriye Özlem: “Avrupa Birliği’nde Çevrim içi Aracılık Hizmetlerinin Düzenlenmesi- Uber ve Airbnb Örnekleri”, BATİDER, 37, S. 1, 2021, s. 119-152.
• Şener, Oruç Hami: Ticari İşletme Hukuku, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2020.
• Teoman, Ömer: Yaşayan Ticaret Hukuku (Hukuki Mütalaalar), Kitap 14: 2010/2011, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2012.
• Tekin, Ufuk: Acentenin Ücret Hakkı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 2018.
• Tolu-Yılmaz, Hazal: Dijital Platform Çalışanlarının Hukuki Statüsü (İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Bakımından), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2023.
• Ülgen, Hüseyin/Helvacı, Mehmet/Kaya, Arslan/Nomer-Ertan, N. Füsun: Ticari İşletme Hukuku, 8. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2022.
• Ünal, Oğuz Kürşat: Aracı Kurumlar, Yaklaşım Yayınları, Ankara 1997.
• Vilgertshofer, Fabian: Online Platformen und vertragliche Haftung, C.H. Beck, München 2019.
• von Hoyningen-Huene, Gerrick: Münchener Kommentar zum HGB, 4. Auflage, C.H. Beck, München 2016.
• Yaşar, İlke: Elektronik Ortamda Yer Alan Dağıtım Sistemlerinin Türk ve Avrupa Birliği Rekabet Hukukları Açısından Değerlendirilmesi, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 2010.
• Yavuz, Cevdet/Acar, Faruk/Özen, Burak: Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 11. Baskı, Beta Basım, İstanbul 2022.