HPV VACCINATION AND SOCIETAL GENDER WITHIN THE CONTEXT OF THE RIGHT TO MEDICAL PROTECTION

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 2, 1097 - 1126, 26.11.2024

İpek Sevda Söğüt , Sureyya Kardelen Yarli

https://doi.org/10.33717/deuhfd.1479880

Öz

The Human Papillomavirus (HPV), which has entered the medical literature as HPV, is not a virus that only certain segments of the population may encounter or that leads to health issues only in specific groups. Nowadays, individuals from all segments of society, with various lifestyles, sexual identities, and orientations, can encounter this virus, thus it is crucial for society to be aware of the risks associated with it. Scientific research demonstrates that screening programs and vaccines are effective in preventing HPV-related infections. The HPV vaccine has not yet been included in the national vaccination program in our country, and access to the vaccine comes with a high cost. The aim of this study is firstly to elucidate the legal grounds for free access to the HPV vaccine within the framework of the right to medical protection, secondly to provide information about the legal process regarding HPV vaccine in Turkey in light of the current vaccination policy, to share scientific research findings on attitudes toward HPV vaccination and HPV awareness, and to address the gender inequality caused by the feminization of HPV within the context of societal gender perspectives.

Anahtar Kelimeler

Human Papillomavirus, HPV Vaccine, Gender Equality, HPV Feminization, Right to Medical Protection

TIBBİ KORUNMA HAKKI BAĞLAMINDA HPV AŞISI VE TOPLUMSAL CİNSİYET

Öz

Human papillomavirus olarak tıp literatürüne giren HPV, sadece belirli bir kesimin karşılaşabileceği ya da belirli bir kesimde sağlık sorunlarına yol açan bir virüs değildir. Günümüzde toplumun her kesiminden, her türlü hayat tarzından, cinsel kimlik ve yönelimden bireylerin bu virüsle karşılaşabilmesi mümkün olduğundan, toplumun ilgili virüsün risklerinin bilincinde olması gerekmektedir. Bilimsel araştırmalar göstermektedir ki, HPV ile ilişkili enfeksiyonların önlenmesinde tarama programları ve aşılar etkilidir. HPV aşısı ülkemizde halen ulusal aşılama programına alınmamıştır ve ilgili aşıya erişim yüksek bir maliyetle söz konusu olmaktadır. Bu çalışma ile amaçlanan; öncelikli olarak tıbbi korunma hakkı çerçevesinde HPV aşısına ücretsiz erişimin hukuki dayanaklarını ortaya koymak, sonrasında Türkiye’de mevcut güncel aşı politikası karşısında HPV aşısında yürütülen hukuki süreç hakkında bilgi vermek, HPV aşısına yaklaşımlar, HPV farkındalığı hakkında yayınlanan bilimsel araştırma sonuçlarını paylaşmak ve HPV’nin feminizasyonunun yol açtığı cinsiyet eşitsizliğini sonuçları bağlamında konunun toplumsal cinsiyet perspektifinden ele alınmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Human Papilloma Virüsü, HPV Aşısı, Cinsiyet Eşitliği, HPV Feminizasyonu, Tıbbi Korunma Hakkı

Kaynakça

• Açoğlu Altınel, Esma/Oğuz, Melahat Melek/Şenel, Saliha: “Ebeveynlerin HPV Aşısı Hakkındaki Bilgi Düzeyleri ve Yaklaşımları”, Çocuk Hastalıkları Dergisi, Cilt 13, Sayı 2, 2019, s. 78-82.
• Akova, İrem/Ekici Koşaroğlu, Nagehan/Kılıç, Esma: “Knowledge, attitutedes, and behaviours of primary helath care workers regarding HPV infection and prevention: an example from Türkiye”, Journal of Family Medicine and Primarycare, Vol.17, No:3, 2023, s. 407-415.
• Aldanmaz, Bahar: “Türkiye’de HPV Aşısı ve Erkeklik(ler) HPV aşısı olma sorumluluğunu da beraber üstlensek mesela? Gerçekten çok mu zor?” (21.06.2021), https://apos.to/i/turkiyede-hpv-asisi-ve-erkeklikler, (Erişim Tarihi: 11.04.2024).
• Artuk, Cumhur/Gül, Hanefi Cem/Coşkun, Ömer: “Human Papilloma Virüs (HPV) Aşılamasına Güncel Bakış”, TAF Preventive Medicine Bulletin, Cilt 3, Sayı 12, 2013, s. 327-334.
• Aydoğdu, Saadet Gonca Mavi/Özsoy, Ülkü: “Serviks kanseri ve HPV”, Androloji Bülteni, Sayı 20, 2018, s. 25-29.
• Çekiç, Ekin Nur: “Türkiye’de HPV Aşı Uygulamaları: Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Bakış”, Akademi, 19.08.2021, https://www.tuicakademi.org/turkiyede-hpv-asi-uygulamalari-toplumsal-cinsiyet-perspektifinden-bakis, (Erişim Tarihi: 08.04.2024).
• Daleya, Ellen M./Vamosa, Cheryl A./Thompsona, Erika L./Zimetb, Gregory D./Rosbergerc, Zeev/Merrelld, Laura/Klinee, Nolan S.: “The feminization of HPV: How science, politics, economics and gender norms shaped U.S. HPV vaccine implementation”, Papillomavirus Research, Vol. 3, 2017, s. 142-148.
• Finocchario-Kessler, Sarah/Wexler, Catherine/Maloba, May/Mabachi, Natabhona/Ndikum-Moffor, Florence/Bukusi, Elizabeth: “Cervical cancer prevention and treatment research in Africa: a systematic review from a public health perspective”, BMC Womens Health, 2016, s. 16-29.
• İnce, Ufuk/Akar Muhammed/Ildız, Nilay: “Human Papilloma Virüs (HPV) Güncel Tedavi ve Korunma Yöntemleri”, Sağlık Bilimleri Dergisi, Sayı 26, 2017, s. 189-192.
• Jeronimo, Jose/Castle, Philiph E./Temin, Sarah/Denny, Lynette/Gupta, Vandana/Kim, Jane J: “Secondary prevention of cervical cancer: ASCO Resource-Stratified Clinical Practice Guideline”, Journal of Global Oncology, Sayı 3, 2017, s. 635-657.
• Kanadoğlu, Korkut/Bozkurt, Kutluhan, Uluslararası Hukuk, Avrupa Birliği Düzenlemeleri, AİHM İçtihatları ve AYM Kararları Kapsamında Sağlık Hakkı, On İki Levha Yayınevi, İstanbul 2021.
• Köse, M. Faruk: “Dünyada HPV Aşı Politikaları” sunumu, Slayt No:9, https://www.kanser.org/saglik/upload/Kanser_Haftasi/Dunyada_HPV_Asi_Politikalari%23 Faruk_Kose.pdf, (Erişim Tarihi: 11.04.2024).
• Ozan, Hakan/Çetinkaya Demir, Bilge/Atik, Yeliz/Gümüş, Ertaç/Özerkan, Kemal: “Kadın Hastalıkları ve Doğum Polikliniğine Başvuran Hastaların Human Papilloma Virüs ve HPV Aşısı Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi”, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, Cilt 37, Sayı 3, 2011, s. 145-148.
• Özsoy Boyunsuz, Şule: “İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Kapsamında Sağlık Hakkı”, Güncel Hukuk, Cilt 4, Sayı 124, 2014, s. 52.
• Pak Güre, Merve/Karataş, Mustafa/Başcıllar, Mehmet: “«HPV Aşısı Haktır»: Halk Sağlığı Sosyal Hizmeti Perspektifinden HPV İle İlgili Tweetlerin Analizi”, Toplum ve Sosyal Hizmet, Cilt 33, Sayı 3, 2022, s. 955-973.
• Sever, Dilşad Çiğdem: “Sağlık Hakkının Tanımlanması ve Mahkemelerce Kullanılması”, Sağlık ve Tıp Hukukunda Sorumluluk ve İnsan Hakları, Yücel, Özge/Sert, Gürkan (eds), Seçkin Yayıncılık, Ankara 2021.
• Sevgili Gençay, Fatma Didem: “Adsız Düzenleyici İşlemlerin Normlar Hiyerarşisindeki Yeri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 63, Sayı 2, 2014, s. 397-418.
• Söğüt, İpek Sevda, “Biyotıp Sözleşmesi Hükümlerinin İç Hukuktaki Düzenlemelere Etkisi”, Tıp Hukuku Dergisi, Sayı 14, 2018, s. 182-208.
• Ural, Aslı/Gölbaşı, Zehra: “Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden İnsan Papilloma Virüsü Aşısı”, II. Uluslararası III. Ulusal Kadın Sağlığı Hemşireliği Kongresi, 21-23 Aralık 2023, Ankara, Bildiri Özetleri Kitabı.
• Yüzbaşıoğlu, Cihan: Sağlık Hizmetlerinden Kaynaklanan Sorumluluk, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2020. İnternet Kaynakları
• “Ankara Büyükşehir Belediyesi ücretsiz HPV aşısı uygulaması başlatıyor”, Gazete Duvar, Aktüel Haber (20.03.2024), https://www.gazeteduvar.com.tr/ ankara-buyuksehir-belediyesi-ucretsiz-hpv-asisi-uygulamasi-baslatiyor-haber-1678035, (Erişim Tarihi: 11.04.2024)
• Cumhuriyet Gazetesi haberi, 03.03.2024: https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/hpv-asilari-odeme-kapsamina-alinmadi2181546?utm_medium=HaberKaynagi&utm_source=HaberKaynagi, (Erişim Tarihi: 11.04.2024).
• “HPV aşısı davası devam ediyor: Aşı hakkı yaşam hakkıdır!”(25.02.2022), https://haber.sol.org.tr/haber/hpv-asisi-davasi-devam-ediyor-asi-hakki-yasam-hakkidir-327351, (Erişim Tarihi:11.04.2024).
• “HPV aşısında yargı süreci işliyor: Bakanlık da aşı takvimine eklenmesi gerektiğinin farkında”, Gazete Duvar, (29.01.2022), https://www.gazeteduvar.com.tr/hpv-asisinda-yargi-sureci-isliyor-bakanlik-da-asi-takvimine-eklenmesi-gerektiginin-farkinda-haber-1551124, (Erişim Tarihi: 11.04.2024).
• “HPV Bağışıklaması: Aşıyla Önlenebilen Kanser”, TTB Haberler (22.03.2024), https://www.ttb.org.tr/145ykbq, (Erişim Tarihi: 11.04.2024).
• Information Letter From The Norwegian Institute of Public Health No. 5 HPV vaccine, October 2009, www.fhi.no/infoletters, (Erişim Tarihi: 11.04.2024).
• Practice Bulletin No. 168: Cervical Cancer Screening and Prevention, Obstet Gynecol, Vol. 128, No.3, 2016, e111-e130, doi: 10.1097/AOG. 0000000000001708, (Erişim Tarihi: 10.04.2024).