CIA Belgelerinde Türkiye Yunanistan Savaş Senaryoları

Year 2025, Issue: 2, 55 - 77, 30.09.2025

Alper Karaşin

Abstract

Türkiye’nin 1974 yılında Kıbrıs’a gerçekleştirdiği askerî müdahale ve 1970’li yıllarda Ege Denizi’nde başlattığı petrol arama faaliyetleri, Türkiye-Yunanistan ilişkilerinde önemli bir kırılma noktası olmuştur. Bu gelişmeler, iki ülke arasında tarihsel ve jeopolitik rekabeti derinleştirerek, bölgesel güvenlik ortamında ciddi gerginliklere yol açmıştır. Yaşanan krizler, sadece ikili ilişkiler düzeyinde kalmamış aynı zamanda uluslararası aktörlerin, özellikle de ABD istihbarat örgütü CIA’nın dikkatini çekmiştir.
CIA, 1970’li ve 1980’li yıllarda Türkiye ile Yunanistan arasında çıkabilecek muhtemel bir savaşa ilişkin çeşitli raporlar hazırlamıştır. 1970’lerdeki raporlar savaş olasılığına daha sınırlı bir şekilde yer verirken, 1980’lerde hazırlanan analizlerde bu olasılık daha ciddi biçimde ele alınmış; aynı zamanda ABD’nin bölgedeki stratejik çıkarları kapsamlı şekilde değerlendirilmiştir.
Bu çalışmanın temel amacı, CIA arşivlerinde yer alan ve Türkiye Yunanistan arasında çıkması muhtemel bir savaşı konu alan senaryoları içeren raporları analiz ederek, dönemin güvenlik ortamını ve uluslararası bağlamını aydınlatmaktır. Belgelerin içerik analizine dayanarak, ABD’nin bu krizler karşısındaki tutumu ve muhtemel müdahale stratejileri de değerlendirilmiştir.

Keywords

CIA , Türkiye , Yunanistan , Ege Sorunu , Petrol

War Scenarios Between Turkiye and Greece in CIA Documents

Abstract

Turkiye’s military intervention in Cyprus in 1974 and its initiation of oil exploration activities in the Aegean Sea during the 1970s marked a significant turning point in Turkish Greek relations. These developments deepened the historical and geopolitical rivalry between the two countries, leading to serious tensions in the regional security environment. The crises that emerged were not limited to bilateral relations but also attracted the attention of international actors, particularly the U.S. intelligence agency, the CIA.
During the 1970’s and 1980’s, the CIA prepared various reports regarding a possible war between Turkiye's and Greece. While the reports from the 1970’s addressed the likelihood of war in a more limited scope, the analyses from the 1980’s treated this possibility more seriously and provided a comprehensive assessment of the United States’ strategic interests in the region.
The primary aim of this study is to analyze the CIA reports that include scenarios of a potential war between Turkiye and Greece, to shed light on the security environment and international context of the period. Based on a content analysis of the documents, the study also evaluates the United States’ stance in the face of these crises and its possible intervention strategies.

Keywords

CIA , Greece , Aegean Dispute , Oil , Turkiye

References

• CIA-RDP78T03194A000300010013-8.
• CIA-RDP79R00603A002400010001-7.
• CIA-RDP85T00353R000100070006-3.
• CIA-RDP85T01058R000202330002-5.
• CIA-RDP86B00269R001100080001-0.
• The New York Times.
• Andrew Wilson, “The Agean Dispute”, The Adelphi Papers 155 (1979): 1-41.
• Başeren, Sertaç Hami. Doğu Akdeniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı, İstanbul: Türk Deniz Araştırmaları Vakfı Yayınları, 2010.
• ―――. Ege Sorunları. Ankara: Türk Deniz Araştırmaları Vakfı Yayınları, 2006.
• Djuvara, Trandafir G. Türk İmparatorluğunun Paylaşılması Hakkında Yüz Proje (1281-1913), çeviren Pulat Tacar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2020.
• Dulles, Allen. The Craft of Intelligence. New York: The New American Library, 1965.
• Friedman, George. Amerika’nın Gizli Savaşı Amerika ve Düşmanları Arasındaki Küresel Çatışma, çeviren Enver Günsel. İstanbul: Pegasus Yayınları, 2014.
• Hayta, Necdet. 1911’den Günümüze Ege Adaları Sorunu. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2015. Jeffreys-Jones, Rhodri. CIA Tarihi 1947-2022 Amerikan Gizli Servisi ve Faaliyetleri, çeviren Ayşe Doğancı. İstanbul: Kronik Kitap, 2023.
• H. S. K. Kent, “The Historical Origins of the Three-Mile Limit”, The American Journal of International Law 48 (October 1954): 537-553.
• Marian Kirsch Leighton, “Greco-Turkish Friction: Changing Balance in the Eastern Mediterranean”, The Institute for the Study of Conflict 109 (1979): 3-22.
• Schroeder, Richard E. The Foundation of the CIA: Harry Truman, the Missouri Gang, and the Origins of the Cold War. Columbia: University of Missouri Press, 2017.
• Smith, Richard Harris. OSS The Secret History of America’s First Central Intelligence Agency. United States of America: A Delta Book, 1973.
• Orlov, Aleksandr. İstihbarat ve Gerilla Harbi El Kitabı. Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1964.
• Özdağ, Ümit. İstihbarat Teorisi. İstanbul: Destek Yayınları, 2023.
• Polat, Soner. Mavi Vatan İçin Jeopolitik Rota, İstanbul: Kaynak Yayınları, 2019.
• Van Hook Laurie, ed. Foreign Relations of the United States, 1969–1976 Greece; Cyprus; Turkey, 1973–1976, vol. XXX. Washington: United States Government Printing Office, 2007.
• Yaycı, Cihat. Yunanistan Talepleri (Ege Sorunları) Soru ve Cevaplarla. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2020.