AN ASSESSMENT ON THE CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY APPROACH IN THE FRAMEWORK OF THE HEGEMONY THEORY

Yıl 2019, , 763 - 786, 25.09.2019

Mükerrem Önlü

https://doi.org/10.16953/deusosbil.481845

Öz

In today's world where the effects of
globalization are becoming more and more intense, enterprises develop various
strategies in order to gain competitive advantage
against their competitors in a highly competitive environment, to be preferred
among other brands and create awareness
in which product and service differences are eliminated with the development of
technology. Corporate Social Responsibility (CSR) studies
are one of those leading strategies. The concept
of CSR enables
the opportunity to give back to the society what they have received from the
society, to act responsibly to the earth, especially to the social system in
which they operate, and to be a partner in the solution of the existing
problems. The fact that the resources that are used by enterprises and which
are free in nature decrease due to the global problems, threaten the living
life and bring about the necessity for enterprises to behave more responsibly to
the ecosystem. Apart from the
obligations, CSR, forming the basis of democratic
societies; has become an important sensibility with the presence of
environmental movements and conscious consumers by means of elements such as
organization and demonstration right. It acts as a strategic key of many advantages such as providing
consumer and employee loyalty, developing good relations with stakeholders and
so on and so forth. On the other side of the coin, the necessity of conducting
CSR studies in the ethical context, without expecting any benefit and return,
creates contradictions due to the advantages achieved and brings about a
critical questioning of the issue. It is an undeniable fact that the
enterprises, in which the main reason for existence is, to gain profits, have
gained the appreciation of the society by means of CSR studies, have been
approved by the society and have obtained consent and hence legitimacy. When
the relationship between the conseption of CSR and social consent is
questioned, the case of hegemony
comes up us. This study based on
the literature review includes a the critical analysis of CSR conception, the questioning
on the relationship between CSR with hegemony and consent.

Anahtar Kelimeler

Social Responsibility, Corporate Social Responsibility, Hegemony, Consent

HEGEMONYA KURAMI ÇERÇEVESİNDE KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK YAKLAŞIMINA İLİŞKİN BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Küreselleşmenin etkilerinin giderek daha yoğun olarak
hissedilmeye başlandığı günümüz dünyasında işletmeler; yoğun rekabet ortamı
içinde rakiplerine karşı rekabet üstünlüğü elde edebilmek, teknolojinin
gelişimiyle birlikte ürün ve hizmet farklılıklarının ortadan kalktığı
koşullarda diğer markalar arasından tercih edilebilmek ve farkındalık
yaratabilmek adına çeşitli stratejiler geliştirmektedir. Bu stratejilerin
başında ise Kurumsal Sosyal Sorumluluk (KSS) çalışmaları gelmektedir. KSS
anlayışı, işletmelere toplumdan aldıklarını topluma geri verme, faaliyette
bulundukları toplumsal sistem başta olmak üzere yerküreye karşı sorumlu
davranma, var olan sorunların çözümüne ortak olma imkânı tanımaktadır.
İşletmelerin kullandıkları, doğada serbest halde bulunan kaynakların küresel
anlamda yaşanılan sorunlar nedeniyle git gide azalması ve azalan bu kaynakların
canlı hayatını tehdit etmesi, işletmelerin ekosisteme daha duyarlı davranmaları
zorunluluğunu beraberinde getirmektedir. Zorunluluk hali dışında, demokratik toplumların
temelini oluşturan; örgütlenme, gösteri yapma hakkı gibi unsurlarla birlikte
çevre hareketleri ve bilinçli tüketicilerin varlığıyla önemli bir duyarlılık
halini alan KSS; günümüzde tüketici ve çalışan sadakatini sağlama, paydaşlarla
iyi ilişkiler geliştirme vb. gibi birçok avantajın stratejik anahtarını
oluşturmaktadır. Madalyonun diğer yüzünde, KSS çalışmalarının etik bağlamda,
hiçbir yarar ve geri dönüş beklemeden yapılması gerekliliği, elde edilen
avantajlar nedeniyle çelişkiler yaratmakta ve konunun eleştirel olarak
sorgulanmasını beraberinde getirmektedir. Temel varoluş nedeni kâr elde etmek
olan işletmelerin, KSS çalışmaları aracılığıyla toplumun beğenisini kazandığı,
toplum tarafından onanarak rıza ve dolayısıyla meşruiyet elde ettikleri yadsınamayacak
bir gerçektir. KSS anlayışı ile toplumsal rıza ilişkisinin sorgulanması
noktasında ise karşımıza hegemonya olgusu çıkmaktadır. Literatür taramasına
dayalı bu çalışma; KSS anlayışının eleştirel açıdan irdelenmesini, KSS ile
hegemonya ve rıza arasındaki ilişkinin sorgulanmasını içermektedir. 

Anahtar Kelimeler

Sosyal Sorumluluk, Kurumsal Sosyal Sorumluluk, Hegemonya, Rıza

Kaynakça

• Aktan, C. C. & Börü, D. (2007). Kurumsal sosyal sorumluluk. C. C. Aktan (Edt.), Kurumsal sosyal sorumluluk içinde (ss.6-24). İstanbul: İGİAD Yayınları.
• Althusser, L. (2014). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları. Çev: A. Tümertekin, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Aydede, C. (2007). Yükselen trend kurumsal sosyal sorumlulu., İstanbul: Mediacat Yayınları.
• Bağla, L. (1973). Antonio Gramsci ve aydınların rolü sorunu. Birikim Dergisi, 23, 84-92.
• Bakan, J. (2007). Şirket, kâr ve güç peşindeki patolojik kurum. Çev: R. G. Öğdül. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bayrak, S. (2001). İş ahlakı ve sosyal sorumluluk. İstanbul: Beta Yayınları.
• Becerikli, S. Y. (2008). …Ve halkla ilişkiler, şeytanın avukatlığından arabuluculuğa; bir disiplinin eleştirel analizi. Ankara: Karınca Yayınları.
• Bitirim, S. (2011a). Uluslararası işletmeler ve sosyal sorumluluk. Mine Saran (Edt.). Küreselleşme bağlamında uluslararası işletmeler iletişim perspektifinden incelemeler içinde (139-174). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Bitirim, S. (2011b). Postmodernizm perspektifinden halkla ilişkilerde etkinlikler & imajlar: Halkla ilişkiler etiğinin değerlendirilmesi. Sema Yıldırım Becerikli (Der.). Halkla ilişkiler ve reklamın Anatomisi Eleştirel Bir Kavrayış. içinde (119-148). Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Boétie, E. De La (2014). Gönüllü kulluk üzerine söylev. Çev: M. A. Ağaoğulları. 4. Baskı. Ankara: İmge Kitabevi.
• Capriotti, P. & Moreno, A. (2007). Corporate citizenship and public relations: the importance and interactivity of social responsibility issues on corporate websites. Public Relations Review, 33 (1), 84-91.
• Carroll, A. B. (1991). The pyramid of corporate social responsibility: toward the moral management of organizational stakeholders. Business Horizon, 34 (4), 39-48.
• Chomsky, N. (2014). Halk üzerinden kazanç neoliberalizm ve küresel düzen. Çev: S. Evren. İstanbul: Everest Yayınları.
• Chomsky, N. (1997). Demokratik ideallerin çöküşü. Çev: C. Cerit. İstanbul: Pınar Yayınları.
• Commission of The European Communities (2001). Green paper: promotiong European framework for corporate social responsibility. Europa.Eu/Rapid/Press-Release_Doc-01- 9_En.Pdf, (Erişim Tarihi: 24.04.2014).
• Çalışkan, E. N. (2011). Uluslararası yönetim stratejik bir yaklaşım. İstanbul: Beta Yayınları.
• Çetin, H. (2003). Siyasetin evrensel sorunu: iktidarın meşruiyeti-meşruiyet iktidarı. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 58 (3), 61-88.
• Çoban, S. (2012). “Gramsci, hegemonya ve kapitalizm”. 1. International Interdisciplinary Social Inquıry Conference. https://Www.Academia.Edu/1250610/Gramsci_Hegemonya_Ve_Kapitalizm, (Erişim Tarihi: 13.04.2014).
• Durna, T. (2011). Neoliberalizmin bir hegemonya aracı olarak kurumsal sosyal sorumluluk (KSS) ve çokuluslu şirketlerin hayattan eksilttikleri. S. Y. Becerikli (Der.). Halkla ilişkiler ve reklamın anatomisi: eleştirel bir kavrayış içinde. (ss. 76-102). Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Eagleton, T. (2011). İdeoloji. Çev: M. Özcan. 3. Baskı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Edgar, A. & Sedgwick, P. (2007). Kültürel kuramda anahtar kavramlar, Çev: M. Karaşahan. İstanbul: Açılım Kitap.
• Erdoğan, İ. & Alemdar, K. (2010). Öteki kuram. Yenilenmiş 3. Baskı. Ankara: Erk Yayınları.
• Eren, E. (2005). Stratejik yönetim ve işletme politikası. Genişletilmiş 7. Baskı, İstanbul: Beta Yayınları.
• Foucault, M. (2014). Özne ve iktidar. Çev: I. Ergüden, O. Akınhay. 4. Baskı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2005). Entelektüelin siyasi işlevi. Çev: F. Keskin, O. Akınhay, I. Ergüden. 2. Baskı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Giddens, A. (2000). Siyaset, sosyoloji ve toplumsal teori toplumsal düşüncenin klasik ve çağdaş temsilcileriyle hesaplaşmalar. Çev: T. Birkan. İstanbul: Metis Yayınları.
• Gilbert, J. (2012). Antikapitalizm ve kültür, Çev. T. Sağlam, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Göztaş, A. & Baytekin, E. P. (2009). Sosyal sorumluluk kampanyaları ile çocukların bilinçlendirilmesi ve eğitimi Türkiye’den bir uygulama örneği: Aygaz ‘dikkatli çocuk’ kazalara karşı bilinçlendirme kampanyası. Journal Of Yasar University, 4 (13), 1997-2015.
• Gramsci, A. (2014). Hapishane defterleri. Çev: A. Cemgil. 7. Baskı. İstanbul: Belge Yayınları.
• Gramsci, A. (1986). Hapishane defterleri seçmeler. Çev: K. Somer. İstanbul: Onur Yayınları.
• Hardt, M. & Negri, A. (2012). İmparatorluk. Çev. A. Yılmaz. 7. Baskı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Hirschland, M. J. (2006). Corporate social responsibility and the shaping global public policy. First Edition. New York: Palgrave Macmillan Company.
• Kennedy, D. (2007). Antonio Gramsci ve hukuk devleti. Çev: K. Akbaş. Mülkiye Dergisi, 31 (257), 175-180.
• Kotler, P. & Lee, N. (2013). Kurumsal sosyal sorumluluk. Çev: S. Kaçamak. İstanbul: MediaCat Yayınları.
• Laclau, E. & Mouffe, C. (2012). Hegemonya ve sosyalist strateji radikal demokratik bir politikaya doğru. Çev: A. Kardam. 2. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• L’Etang, J. (2002). Kurumsal sosyal sorumluluk ve halkla ilişkiler etiği. J. L’Etang & M. Pieczka (Der.). Halkla ilişkilerde eleştirel yaklaşımlar içinde (153-187). S. Y. Becerikli (Edt.). Ankara: Vadi Yayınları.
• Machiavelli, N. (2008). Hükümdar. Çev: N. Adabağ. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü. Çev: O. Akınhay, D. Kömürcü, Ankara: Bilim Sanat Yayınları.
• Mohr, L. A., Webb, D. J. & Harris, K. E. (2001). Do consumers expect companies to be socially responsible? the ımpact of corporate social responsibility on buying behavior. The Journal Of Consumer Affairs, 35 (1), 45-72.
• Mutlu, E. (2004). İletişim sözlüğü. 4. Baskı. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Odabaşı, Y. & Oyman, M. (2007). Pazarlama iletişimi yönetimi. 7. Baskı, İstanbul: MediaCat Yayınları.
• Örs, H. B. (2014). 19. yüzyıldan 20. yüzyıla modern siyasal ideolojiler. 7. Baskı, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Özüpek, N. (2013). Kurum imajı ve sosyal sorumluluk. 2. Baskı. Konya: Eğitim Kitabevi.
• Rousseau, J. J. (2014). Toplumsal sözleşme. Çev: C. Karakaya. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şimşek, M. Ş., Akgemci, T. & Çelik, A. (2003). Davranış bilimlerine giriş ve örgütlerde davranış. Yenilenmiş 3. Baskı. Konya: Adım Matbaacılık ve Ofset.
• Top, S. & Öner, A. (2008). “İşletme perspektifinden sosyal sorumluluk teorisinin incelenmesi”. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (7), 97-110.
• Ustakara, F. (2016). Bir halkla ilişkiler anlayışı olarak kurumsal vatandaşlık. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi E-Dergisi, 1 (1), 7-15.
• Vergin, N. (2003). Siyasetin sosyolojisi. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Yamak, S. (2007). Kurumsal sosyal sorumluluk kavramının gelişimi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Yaylagül, L. (2013). Kitle iletişim kuramları. 4. Baskı. Ankara: Dipnot Yayınları.