ÜSTEL DÜZLEŞTİRME YÖNTEMİ İLE TÜRKİYE’NİN TARIM SEKTÖRÜ DIŞ TİCARET DENGESİ TAHMİNİ (2018-2023)

Yıl 2019, Cilt: 21 Sayı: 3, 959 - 980, 25.09.2019

Murat Güngül , Füsun Yenilmez

https://doi.org/10.16953/deusosbil.496966

Cited By: 2

Öz

Tarım
her ülkede olduğu gibi Türkiye’de de büyük öneme sahiptir. Özelikle tarımsal
üretimde ürün verimliliği ve çeşitliliğinin sağlanmasını ve buna göre dış
ticarette üstünlük sağlanması çok önemlidir. Türkiye’nin tarımsal dış
ticaretine bakıldığında bir dalgalanma söz konusu olmasına rağmen bugüne kadar
ağırlıklı olarak tarımsal dış ticaret fazlası verildiği görülmektedir. Ancak bu
fazlalığın ne kadar ülkenin tarımsal potansiyeline yakın olduğu ve gelecek
dönemlerde sağlanıp sağlanamayacağı tartışılmaktadır.

Türkiye’de
tarım sektörü dış ticaretini konu alan bu çalışmada TÜİK’ten alınan 1998-2018/4
tarımsal dış ticaret verileri yardımı ile Türkiye’nin 2018-2023 yılları arası
tarımsal dış ticareti aylık bazda tahmin edilmeye çalışılmıştır. Tahmin yöntemi
olarak üstel düzleştirme yöntemi ve bu yöntemin mevsimsel etkilerini de göz
önünde bulunduran holt-winter metodu kullanılmıştır. Türkiye’nin tarımsal dış
ticaretine konu dört ana kalem ve bu kalemlere ilişkin 1998-2018/4 yıllarını
kapsayan 256 dönem tahmin yönteminin veri setini oluşturmuştur. Çalışma
sonucunda 2023 yılına gelindiğinde Türkiye’nin tarımsal dış ticaretinden
ihracatın ithalatı karşılama oranı hesaplanmış ve buna göre yıllar içinde
ihracatın ithalatı karşılama oranının düşüş göstereceği tahmin edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye’de Tarım, Tarımsal Dış Ticaret, Tarımsal İhracat, Tarımsal İthalat, Üstel Düzleştirme Yöntemi

ESTIMATION OF TURKEY’S FOREIGN TRADE BALANCE OF AGRICULTURAL SECTOR THROUGH EXPONENTIAL SMOOTHING METHOD (2018-2023)

Öz

Agriculture has also a great importance in Turkey as
in every country. The providing product efficiency and diversity especially in
agricultural production and accordingly TO gain advantage over foreign trade is
very important. Although there is no fluctuation in Turkey’s agricultural
foreign trade, foreign trade surplus has been predominantly had until
today.  But, to which extend this surplus
reflect actual agricultural potential of the country and whether it can be
obtained in next periods are controversial.

The agricultural foreign trade of Turkey covering the
period of 2018-2023 was tried to be estimated on a monthly basis through the
agricultural foreign trade data of the period of 1998-2018/4 obtained from TSI
in this study which is about foreign trade of agricultural sector.  Exponential smoothing method and holt-winter
method that considers the seasonal effects of exponential smoothing method were
used as an estimation method in the study. Four main items of agricultural
foreign trade of Turkey and 256 terms covering 1998-2018/4 years concerning
these items constituted the data set of the estimation method.In consequence of
the study, the  import coverage ratio  of export 
in 2023  was calculated from
Turkey’s foreign trade rate, and accordingly, it was estimated that  import coverage ratio  of export 
will decline over years. 

Anahtar Kelimeler

Agriculture in Turkey, Agricultural Foreign Trade, Agricultural Export, Agricultural Import, Exponential Smoothing Method

Kaynakça

• Aydın, M. & Aydın, B. (2018). Gıda rejimi çerçevesinde Türkiye’nin tarımsal dış ticareti üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Ekonomi, İşletme ve Politika Dergisi, 2 (1), 111-130.
• Aydın, B. (2009). Tarımsal dış ticarette değişim. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Ankara. www.zmo.org.tr/resimler/ekler/4d45b1519b229c3_ek.pdf. (Erişim Tarihi: 19.07.2018).
• Billah, B., King, M., Snyder, R. D. & Koehler, A. B. (2006). Exponential smoothing model selection for forecasting. International Journal of Forecasting, 22, 239-247.
• Boltürk, E. (2013). Elektrik talebi tahmininde kullanılan yöntemlerin karşılaştırılması. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Choudhury, A. & Jones, J.(2014). Crop yield prediction using time series models. Journal of Economic and Economic Education Research, 15(3), 53-68.
• Crevits, R. & Croux, C. (2016). Forecasting robuts exponential smoothing with damped trend andseasonal components. Semanticscholar, https://core.ac.uk/download/pdf/84933237.pdf. (Erişim Tarihi:19.07.2018).
• Demirdöğen, A, & Olhan, E. (2014). Türkiye ve Rusya tarımsal ticaretinin politika değişimi açısından değerlendirilmesi. Tarım Ekonomisi Dergisi, 20 (1 ve 2), 101-111.
• Doğan, A. (2009). Ekonomik gelişme sürecine tarımın katkısı: Türkiye örneği. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9 (17), 365-392.
• Ege, H. (2011). Tarım sektörünün ekonomideki yeri ve önemi. Tepge Bakış Yayınları, Nüsha 7.
• Erbaş, N. (2016). Tarım sektörünün Yozgat ekonomisindeki yeri ve önemi, I. Uluslararası Bozok Sempozyumu Bildiri Kitabı, 4. Cilt, 205-215.
• Erol, E. (2015). Türkiye tarımsal dış ticaretinin yapısal analizi ve AB sürecinin etkileri. (AB Uzmanlık Tezi). Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü.
• Faria, E.L, Albuquerque, M.P., Gozalez, J.L., Cavalcane, J.T.P. & Albuquerque, M.P. (2009). Predicting the Brazilian stock market through neural networks and adaptive exponential smoothing methods. Expert Systems with Applications, 36(10), 12506-12509
• Gündüz, M.A., Kalaycı, M. & Fşar, B. (2017). Tarım ürünleri ihracatında döviz kuru ve petrol fiyatlarının etkisi: Türkiye örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(4), 805-819.
• Güneş, T. (1994). Türkiye’de tarım ve sanayi ilişkilerinin gelişimi, sorunları ve çözüm örnekleri. Tarım Ekonomisi Dergisi, 2, 46-61.
• Kazan, H. & Tavsamaz, A. (2014). Havacılıkta üreyen rutin olmayan (non-routıne) işlerin adam x saat tahmini: Gerçek zamanlı bakım kartlarında uygulama. Alphanumeric journal, 2 (1), 23-42.
• Kıral, T. & Akder, H. (2000). Makroekonomik göstergelerle tarım sektörü, Türkiye ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi, 1, 1-18.
• Kourentzes, N., Petropoulos, F. & Trapero, J.R. (2013). Improving forcasting by estimating time series structural components across multiple. ISF, Seoul Korea, 23(26), 1-21.
• Peker, A.S. (2014). Türkiye Ekonomisi’nde tarım sektörünün üretim yapısı ve karşılaştırmalı rekabet gücü. (Yayınlanmamış Doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Soysal, M. & Ömürgönülşen, M. (2010). Türk turizm sektöründe talep tahmini üzerine bir uygulama. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(1), 128-136.
• Temuçin, T. & Temiz, İ. (2016). Türkiye dış ticaret ihracat hacminin projeksiyonu: Holt-Wınters ve Box-Jenkıns modellerinin bir kıyaslaması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 937-960.
• Türkeç, C. & Çakıcı, M. (2016), Cari açığın çözümü tarımda, Ekonomistler Platformu, Sayı 2. http://www.ekonomistler.org.tr/arsivler/5859. (Erişim Tarihi: 18.07.2018).
• Tarımsal Araştırma Verileri, https://www.tarimorman.gov.tr. (Erişim Tarihi: 15.07.2018).
• Yıllara Göre Dış Ticaret. http://www.tuik.gov.tr. (Erişim Tarihi:15.07.2018).
• Uzundumlu, A. S. (2012). Tarım sektörünün ülke ekonomisindeki yeri ve önemi, Alınteri Zirai Bilimler Dergisi, 1 (22), 34-44.
• Yağımlı, M. & Ergin, H. (2017). Türkiye’de iş kazalarının üstel düzeltme metodu ile tahmin edilmesi. Marmara Fen. Bilimleri Dergisi, 4, 118-123.
• Yayar, R. & Karkacıer, O. (2003). Tarım Sektörü Dış Ticaret Serileri İçin Model Belirleme ve Gelecek Tahmini (Box Jenkins Tahmin Yöntemi). GOU Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(2), 89-108.
• Yayar, R.& Hekim, M. &Yılmaz, V. & Bakırcı, F. (2011). A comparison of ANFIS and ARIMA Techniques in the forecasting of electric energy consumption of Tokat province in Turkey. Journal of Economic and Social Studies, 1 (2), 87-112.
• Yiğit, V. (2016). Kamu hastanelerinde medikal turizminin gelişimini etkileyen faktörler. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 7 (15), 107-119.