RİSKE YÖNELİK MUHASEBE VE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI AÇIKLAMALARI: BORSA İSTANBUL (BIST) İMALAT SEKTÖRÜNE İLİŞKİN İÇERİK ANALİZİ

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 2, 619 - 644, 30.06.2022

Yusuf Galip , Nilgün Kutay

https://doi.org/10.16953/deusosbil.1036655

Öz

Muhasebe sisteminin ürettiği bilgiler ve veriler, ekonomide ve sektörde yaşanan değişimlerin yanı sıra, işletme içinde alınan kararların şirket yapısı ve faaliyet sonuçları üzerine etkilerini de yansıtmaktadır. Şirketlerin piyasada karşılaştıkları riskler finansal bilgi kullanıcıları için önem arz etmektedir. Bu konuda uluslararası muhasebe uygulamasına yönelik oluşturulan standartlar da, kamuoyuna açıklanacak bilgilerde şirketlerin maruz kaldıkları riskleri içermesi gerektiğini belirtmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de finansal tablolarını uluslararası muhasebe standartlarına göre düzenleyen şirketlerin risk açıklamalarını analiz etmek ve muhasebe verileri ile risk arasındaki ilişkiye ışık tutmaktır. Bu kapsamda BİST İmalat sektöründe yer alan şirketlerin 2020 yılına ilişkin risk açıklamaları, içerik yönünden analize tabi tutulmuştur. Analiz soncunda, TFRS 9 da yer alan türev ürünler ile riskten korunma muhasebesinin finansal tablolardaki durumu ile TFRS 7’de yer alan finansal araçlardan kaynaklanan risk çeşitleri ile ilgili veriler ortaya konulmuştur. Buna göre, şirketlerin %32’sinin türev araç kullandığı, %20’sinin riskten korunma muhasebesi uyguladığı belirlenmiştir. Ayrıca şirketlerin, 2020 yılına ilişkin kredi, likidite, piyasa ve diğer risk açıklamalarına ilişkin, nitel ve nicel açıklama verileri de analiz edilmiştir. Dipnotlarda finansal araçlardan kaynaklanan riskler bölümünde, en çok verinin yabancı para riski ile ilgili olduğu saptanmıştır. Kredi riski açıklamaları yapan şirketlerin %50’sinin vade analizi yapmadığı görülmüştür. Son olarak faiz oranı riski, diğer fiyat riski ve sermaye riskine yönelik açıklamalar da, içerik yönünden analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Muhasebe Standartları, Türkiye Finansal Raporlama Standartları, Risk Açıklamaları, İçerik Analizi

RISK DISCLOSURE ON ACCOUNTING AND FINANCIAL REPORTING STANDARDS: CONTENT ANALYSIS OF BORSA İSTANBUL (BIST) MANUFACTURING SECTOR

Öz

The information and data produced by the accounting system reflects the changes in the economy and the sector, as well as the effects of the decisions taken within the company on the business structure and operating results. The risks that companies face in the market are important for financial information users. The standards established for an international accounting practice in this regard also state that the information to be disclosed to the public should include the risks that companies are exposed to. The aim of this study is to analyze the risk disclosures of companies that prepare their financial statements according to international accounting standards in Turkey and to shed light on the relationship between accounting data and risk. In this context, the risk disclosure of companies in the BIST Manufacturing sector for 2020 were analyzed in terms of content. As a result of the analysis, data on the derivatives in IFRS 9 and the status of hedge accounting in financial statements and the risk types arising from financial instruments in IFRS 7 are presented. Accordingly, it has been determined that 32% of the companies use derivative instruments and 20% apply hedge accounting. In addition, qualitative and quantitative disclosure data of companies regarding credit, liquidity, market and other risk disclosures for 2020 were also analyzed. In the footnotes section of the risks arising from financial instruments, it was determined that the most data was related to the foreign currency risk. It has been observed that 50% of the companies that make credit risk disclosures do not make maturity analysis. Finally, the explanations on interest rate risk, other price risk and capital risk were analyzed in terms of content.

Anahtar Kelimeler

International Acountig Standarts, International Financial Reporting Standarts, Risk Disclosure, Content Analysis

Kaynakça

• Alibhai, S., Bakker, E., Balasubramanian, T. V., Bharadva, K., Chaudhry, A., Coetsee, D., ve diğerleri. (2020). Wiley Interpretation and Application of IFRS Standards. E-book: John Wiley & Sons.
• Al-Yaseen, B. S. & Al-hadash, H. A. (2011). Risk Relevance Of Fair Value İncome Measures Under IAS 39 and IAS 40. Journal of Accounting in Emerging Economies, 1(1), 9-32.
• Arena, C., Bozzolan, S., & Imperatore, C. (2021). The Trade-Off Between Mandatory And Voluntary Disclosure: Evidence From Oil Companies’ Risk Reporting. Journal Of Accounting, Auditing & Finance, 1-23.
• Atanasovski, A., Serafimoska, M., Jovanovski, K., ve Jovevski, D. (2015). Risk Disclosure Practices İn Annual Reports Of Listed Companies: Evidence From A Developing Country. Research Journal Of Finance And Accounting, 6(1), 184-192.
• Bernhardt, T., Erlinger, D., ve Unterrainer, L. (2014). IFRS 9: The New Rules For Hedge Accounting From The Risk Management’s Perspective. ACRN Journal of Finance and Risk Perspectives, 3(3), 53-66.
• Campbell, J. L., Mauler, L. M., & Pierce, S. R. (2019). A Review of Derivatives Research in Accounting and Suggestions For Future Work. Journal of Accounting Literature, 40, 44-60.
• Cabedo, J. D. & Tirado, J. M. (2004). The Disclosure Of Risk İn Financial Statements. Accounting Forum, 28(2), 181-200.
• Chorafas, D. N. (2007). Risk Accounting and Risk Management for Accountants. Oxford: CIMA Publishing(Elsevier).
• Cynthia, R. (2022). The Value Relevance Of Fınancıal Instruments Rısk Dısclosure Under Ifrs 7 In Indonesıan Bankıng Sector. Diponegoro Journal Of Accounting, 11(1), 1-14.
• DeMarzo, P. M. & Duffie, D. (1995). Corporate İncentives For Hedging And Hedge Accounting. The Review Of Financial Studies, 8(3), 743-771.
• Finansal Raporlamaya İlişkin Kavramsal Çerçeve, https://www.kgk.gov.tr, (Erişim Tarihi: 30.04.2022).
• Gökçen, G., Ataman, B. & Çakıcı, C. (2016). Türkiye Finansal Raporlama Standartları Uygulamaları. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Halbouni, S. S. & Yasin, A. (2016). Risk Disclosure: Empirical İnvestigation Of UAE Companies’ Compliance With İnternational Accounting Standards. International Journal of Business and Management, 11(8), 134-144.
• İpek, A. (2020). Riskten Korunma Muhasebesi ve Türkiye'de Uygulanabilirliği Üzerine Bir Vaka Çalışması. Muhasebe ve Finans Dergisi, (88)75-96.
• Jones, R, G, Jr. & Dudley, D. (1978),Essential of Finance, New Jersey, Prentice-Hall, Inc.
• Kamu Aydınlatma Platformu, İmalat Sektöründe Yer Alan Şirketlerin 2020 Yılına İlişkin 12 Aylık Konsolide Finansal Tablo ve Dipnotları, www.kap.gov.tr, (Erişim Tarihi: 28.11.2021).
• Kaval, H., Örten, R., ve Karapınar, A. (2021). Türkiye Muhasebe-Finansal Raporlama Standartları(TMS-TFRS) Uygulama ve Yorumları (14 b.). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Koçyiğit, S. Ç., Bal E. Ç. ve Bal H. (2009). İmkb’de İşlem Gören Şirketlerde Türev Ürünlerin Risk Yönetimi Amacıyla Kullanılma Düzeyleri. Muhasebe ve Denetime Bakış, (28), 109-130.
• Mısırlıoğlu, İ., U. (2008). Türkiye Muhasebe Standartlarına Göre Finansal Araçların Muhasebeleştirilmesi. Mali Çözüm Dergisi, Sayı 86, 65-81.
• Miihkinen, A. (2012). What Drives Quality Of Firm Risk Disclosure?: The İmpact Of A National Disclosure Standard And Reporting İncentives Under IFRS. The International Journal of Accounting, 47(4), 437-468.
• Oberson, R. (2021). The Credit-Risk Relevance of Loan Impairments Under IFRS 9 for CDS Pricing: Early Evidence. European Accounting Review, 30(5), 959-987.
• Oliveira, J., Rodrigues, L. L., ve Craig, R. (2011). Risk-Related Disclosures By Non-Finance Companies: Portuguese Practices And Disclosure Characteristics. Managerial Auditing Journal, 26(9), 817-839.
• Papadamou, S. & Tzivinikos, T. (2013). The Risk Relevance Of İnternational Financial Reporting Standards: Evidence From Greek Banks. International Review of Financial Analysis, 27, 43-54.
• Pucci, S. & Tutino, M. (2013). IFRS 7 And Risk Disclosure Policies: A Cross-Sectional Analysis Of Italian Listed Banks. China-USA Business Review, 12(4), 409-426.
• Ramirez, J. (2015). Accounting For Derivatives: Advanced Hedging Under IFRS 9 (Second Edition). UK: John Wiley & Sons.
• Sari, S. P. & Sholikhah, H. (2019). Liquidity Risk Disclosure: A Review Of Corporate Governance. Riset Akuntansi dan Keuangan Indonesia, 4(2), 147-155.
• Sangha, B. S. (1995). Financial Derivatives: Applications And Policy İssues. Business Economics, 46-52.
• Svetlova, E. & Thielmann, K. H. (2020). International Encyclopedia of Human Geography, 2nd Edition, Volume 5 Financial Risks And Management. 139-145.
• Tache, M. (2021). Risk Disclosure and Firm Value: Evidence from the United Kingdom. Central European Economic Journal, 8(55), 15-24.
• Tavşancıl, E. & Aslan, A. E. (2001). Sözel, Yazılı Ve Diğer Materyaller İçin İçerik Analizi Ve Uygulama Örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınları.
• TFRS–7 Finansal Araçlar: Açıklamalar Standardı, https://www.kgk.gov.tr, (Erişim Tarihi: 28.11.2021).
• TFRS-9 Finansal Araçlar Standardı, https://www.kgk.gov.tr, (Erişim Tarihi: 28.11.2021).
• Thitinun, P. & Yomchinda, N. (2021). The Effect Of Specıfıc Rısk Dısclosure Under IFRS 7 On Cost Of Capıtal. Academy Of Accounting And Financial Studies Journal, 25(1), 12a-12n.
• Yamani, A., Hussainey, K., & Albitar, K. (2021). The İmpact Of Financial İnstruments Disclosures On The Cost Of Equity Capital. International Journal Of Accounting & Information Management.29(4), 528-551.
• Yılmaz, E. & Aslan, T. (2016). Finansal Risklerin Yönetilmesinde Türev Ürünlerin Kullanımı: Borsa İstanbul (BİST) 100 Endeksi’ndeki Şirketler Üzerine Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(1), 663-678.