EXPERIENCES AND CHARACTERISTICS OF FAMILIES WITH A CHILD OF SUBSTANCE ABUSERS THROUGH THE OBSERVATIONS OF FIELD WORKERS

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 3, 1095 - 1122, 30.09.2022

Gamze Çakır , Burak Acar , Kardelen Kılınç , Nuriye Şayhan , Yakup Demirli , Ömer Miraç Yaman

https://doi.org/10.16953/deusosbil.1079420

Cited By: 1

Öz

Based on the observations of professionals who work with addicted individuals, this study aims to reveal the etiological origins of the family effect in the formation and treatment processes of substance using in young people, and to understand family experiences in the addiction history better. The research was carried out in accordance with the qualitative research method and the phenomenological approach. In-depth interviews have been conducted with 15 people with different professions working in different institutions with drug addicts. As a result of the data that have been obtained, it has been determined that the family factor has different effects and experiences in each process from the stage that turns into addiction to the stages after addiction. While we see family problems, miscommunication, and traumatic life experiences occur in the pre-addiction process, during the addiction processes family members that become aware of the substance use later, that give behavioral responses like shock-panic-anger-hiding and develop co-dependence become prominent. During the treatment of addiction, the necessity and support of family participation is one of the most important elements for this process to be successful. Families that demand quick and easy solutions during the treatment or that can quickly lose motivation in case of disruption of the existing treatment have been identified. Likewise, it is far more frequent to see the mother participating in the treatment process longer and more actively than the father in a family. As a result, the family factor should be evaluated in its own special conditions at every stage of addiction and should be included in the treatment process. Treatment processes should not be limited only to addicted individuals, and the adaptation of the social environment and especially the families to treatment should be supported.

Anahtar Kelimeler

Youth, Substance User, Substance Abuse, Family

SAHA ÇALIŞANLARININ GÖZLEMLERİ ARACILIĞIYLA MADDE BAĞIMLISI ÇOCUĞU OLAN AİLELERİN ÖZELLİKLERİ VE DENEYİMLERİ

Öz

Bu çalışma ile bağımlı bireylerle çalışan profesyonellerin gözlemlerinden yola çıkarak gençlerde madde kullanımının oluşumu ve tedavi süreçlerinde aile etkisinin etiyolojini ortaya çıkarabilmek ve bağımlılık öyküsü içerisinde aile deneyimlerini daha yakından inceleyebilmek amaçlanmıştır. Araştırma, nitel araştırma yöntemine ve fenomenolojik desene uygun olarak yürütülmüştür. Birbirinden farklı kurumlarda görev yapan, farklı mesleklere sahip ve madde bağımlısı bireylerle çalışan 15 kişiyle derinlemesine mülakat gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler sonucunda; bağımlılığa evrilen aşamadan bağımlılık sonrası aşamalara kadarki her bir süreç içerisinde aile faktörünün farklı etki ve deneyimlere sahip olduğu tespit edilmiştir. Bağımlılık öncesi süreçte krizler, problemler, iletişimsizlikler, travmatik yaşam deneyimleri sıklıkla karşılaşılan aile özellikleri olurken; bağımlılık sürecinde madde kullanımından geç haberdar olma, şok-panik-öfke-gizleme gibi davranışsal tepkiler verme ve eş bağımlılık geliştirme gibi aile deneyimleri öne çıkmaktadır. Bağımlılığın tedavisi aşamasında ise sürecin başarılı olabilmesi için aile katılımı ve desteği en önemli unsurlardan biridir. Tedavi aşamasında hızlı ve kolay çözüm yolları talep eden veya var olan tedavinin aksaması durumunda hızlı şekilde motivasyon kaybı yaşayabilen aile deneyimleri tespit edilmiştir. Yine annelerin babalardan daha uzun süre ve daha aktif şekilde tedavi sürecine katıldıkları aileler çoğunluktadır. Sonuç olarak aile faktörü bağımlılığın her aşamasında kendi özel şartları içerisinde değerlendirilmeli ve tedavi sürecine dahil edilmelidir. Tedavi süreçleri sadece bağımlı bireylerle sınırlandırılmamalı, sosyal çevrenin ve özellikle ailelerin de tedaviye uyumu desteklenmelidir.

Anahtar Kelimeler

Genç, Madde Kullanıcısı, Madde Bağımlılığı, Aile

Kaynakça

• Abasi, I. ve Mohammadkhani,P. (2016). Family risk factors among women with addiction-related problems: an ıntegrative review. Journal of High Risk Behavior Addiction, 5(2), 270-271.
• Akarsu, B. ve Akarsu, B. (2019). Bilimsel araştırma tasarımı nicel, nitel ve karma araştırma yaklaşımları. İstanbul: Cinius Yayınları.
• Akdemir, A. B. ve Kılıç, A. (2021). Nitel makalelerin yöntem analizi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 486-502.
• Aktürk, İ. ve Yaman, Ö. M. (2022). Babaların madde kullanım tedavisine katılımları üzerine nitel bir araştırma. Bağımlılık Dergisi, 23(1), 37-51.
• Alikaşifoğlu, M. (2005). Madde kullanımı risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Adolesan Sağlığı Sempozyum Dizisi, 43, 79-80.
• Ansary, N. S., McMahon, T. J. ve Luthar, S. S. (2012). Socioeconomic context and emotional-behavioral achievement links: concurrent and prospective associations among low- and high-ıncome youth. Journal Of Research On Adolescence, 22(1), 14-30.
• Aydın, M. Z. (2007). Eğitimci gözüyle çocuğun eğitiminde ailenin önemi. URL: https://www.mehmetzekiaydin.com/
• Aydoğdu, H. ve Olcay, M. Ç. (2013). Comparison of attachment styles, parent attitudes and social supports of adolescents and those diagnosed with substance use disorder. Journal of Psychiatric Nursing, 4(3), 137-144.
• Azagba, S. ve Asbridge, M. (2013). School connectedness and susceptibility to smoking among adolescents in canada. Nicotine & Tobacco Research, 15(8), 1458- 1463.
• Bacon, I., McKay, E., Reynolds, F. ve McIntyre, A. (2018). The lived experience of codependency: an ınterpretative phenomenological analysis. International Journal of Mental Health and Addiction. 1-18.
• Barnett, M. A. (2003). All in the family: resources and referrals for alcoholism. Journal of the American Academy of Nurse Practitioners, 15(10), 467-472.
• Başkurt, İ. (2003). Gençlik, madde bağımlılığı ve korunma yolları (psikososyal bir yaklaşım). İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8, 73-114.
• Bircan, S. ve Erden, G. (2011). Madde bağımlılığı: aile ile ilgili olası risk faktörleri, algılanan ebeveyn kabul-reddi ve çocuk yetiştirme stilleri. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 18(3), 211-222.
• Bortolon, C. B., Signor, L., Moreira, T. de C., Figueiró, L. R., Benchaya, M. C., Machado, C. A., Ferigolo, M. ve Barros, H. M. T. (2016). Family functioning and health ıssues associated with codependency in families of drug users. Ciência & Saúde Coletiva, 21(1), 101–107.
• Bradshaw, S., Shumway, S. T., Wang, E. W., Harris, K. S., Smith, D. B. ve Austin-Robillard, H. (2015). Hope, readiness, and coping in family recovery from addiction. Journal of Groups in Addiction & Recovery, 10(4), 313–336.
• Bratek, A., Beil, J., Banach, M., Jarzabek, K. Ve Krysta, K. (2013). The impact of family environment on the development of alcohol dependence. Psychiatria Danubia, 25, S74-S44.
• Caliendo, C., Senese, V. P. ve Cantone, D. (2017). Parental rejection, addiction and current fathering: a comparative study. Rivista di Psicologia Clinica, 1, 59-69.
• Campbell, S., Greenwood, M., Prior, S., Shearer, T., Walkem, K., Young, S., Bywaters, D. ve Walker, K. (2020). Purposive sampling: complex or simple? research case examples. Journal of Research in Nursing, 25(8), 652-661.
• Clark, D. B., Neighbors, B. D., Lesnick, L. A., Lynch, K. G. ve Donovan, J. E. (1998). Family functioning and adolescent alcohol use disorders. Journal of Family Psychology, 12, 81-92.
• Copelli, A. G., Rıchard, D. B. ve Lorna, J. T. (2005). Family intervention in the treatment of alcohol and drug problems. Drug and Alcohol Review, 24, 369-385.
• Coşkun, S. (2006). Uçucu madde kullanan ergenlerde bilinçlendirme eğitiminin etkinliği. (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı, İstanbul.
• Cypress, B. (2018). Qualitative research methods. Dimensions of Critical Care Nursing, 37(6), 302–309.
• Demirdil, G. ve Harmancı, P. (2021). Davranışsal bağımlılıklar. Ankara: İksad Yayınevi. https://iksadyayinevi.com/wp-content/uploads/2021/12/DAVRANISSAL-BAGIMLILIKLAR.pdf
• Ellisa, B., Bernichona, T., Yua, P., Roberts, T. ve Herrellc, J. M. (2004). Effect of social support on substance abuse relapse in a residential treatment setting for women. Evaluation and Program Planning, 27, 213-221.
• Enoch, M. A. (2010). the role of early life stress as a predictor for alcohol and drug dependence. Psychopharmacology, 214(1), 17–31.
• Epstein, P. M., Burns, C. ve Conlon, H. A. (2010). Substance abuse among registered nurses. AAOHN Journal, 58(12), 513–516.
• Erdim, L. (2019). Alkolizmin aile ve çocuk üzerine etkisi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 6(1), 193-200.
• Ereş, F. (2009). Toplumsal bir sorun: suçlu çocuklar ve ailenin önemi. Aile ve Toplum, 88-96.
• Ertüzün, E., Uyaroğlu, A., Demirel, B. ve Koçak, E. (2016). Boş zaman aktivitelerinin madde bağımlılığı sürecindeki rolüne ilişkin nitel bir çalışma. Hacettepe Journal of Sport Sciences, 27(2), 49-58.
• Etikan, I., Musa, S. A. ve Alkassim, R. S. (2016). Comparison of convenience sampling and purposive sampling. American Journal of Theoretical and Applied Statistics, 5(1), 1-4.
• Gökler, R. ve Koçak, R. (2008). Uyuşturucu ve madde bağımlılığı. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 1, 89-104.
• Gülcan, C. (2021). Nitel Bir Veri Toplama Aracı: Odak (focus) grup tekniğinin uygulanışı ve geçerliliği üzerine bir çalışma. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 4(2), 94-109.
• Güngör, B. B., Gülseren, Ş., Dalmış, A. ve Zorlu, N. (2013). Alkol bağımlılığı başlangıç yaşı ve aile öyküsünün dürtüsellik ve kompülsitivite ile ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 14, 267-274.
• Herrick, S. M. ve Elliott, T. R. (2000). Social problem-solving abilities and personality disorder characteristics among dual-diagnosed persons in substance abuse treatment. Journal of Clinical Psychology, 57(1), 75–92.
• Kahyaoğlu, G., Dinç, M., Işık, S. ve Ögel, K. (2020). Effects of engaging family in addiction treatment for substance use and treatment compliance: a preliminary study. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 7(4), 229-233.
• Karaarslan, A. (2017). Çocuk ve ergenlerde uçucu madde bağımlılığını etkileyen psikososyal sebepler: olgu sunumu. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4(2), 1-11.
• Kasap, H. (2015). 15-17 yaş grubu ergenlerde sosyal destek, okul başarısı ve aile yapısının madde bağımlılığına karşı koruyucu etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klinik Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
• Lavee, Y. ve Altus, D. (2001). Family relationships as a predictor of post treatment drug abuse relapse: a follow up study of drug addicts and their spouses. Journal of Contemporary Family Therapy, 23(4), 513–530.
• Levy, N. (2006). Autonomy and addiction. Canadian Journal of Philosophy, 36, 427-447.
• Lynskey, M. (2006). Substance use and educational attainment. Addiction, 101(12), 1684-1685.
• Masood, S. ve Sahar, N. U. (2014). An exploratory research on the role of family in youth’s drug addiction. Health Psychology & Behavioural Medicine, 2(1), 820-832.
• Miller, R. M., Chan, C. D., & Farmer, L. B. (2018). Interpretative phenomenological analysis: a contemporary qualitative approach. Counselor Education and Supervision, 57(4), 240–254.
• Mutlu, E. (2013). Madde bağımlılığında ailenin rolü. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, 2, 13-17.
• Olafsdottir, J., Hrafnsdottir, S. ve Orjasniemi, T. (2018). Depression, anxiety and stress from substance-use disorder among family members in iceland. Nordic Studies on alcohol and Drugs, 35(3), 165-178.
• Olçay, G. U. (2016). Alkol ve madde bağımlılığı tedavisi gören bireylerde algılanan sosyal destek ve umutsuzluk düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
• Orford, J., Velleman, R., Natera, G., Templeton, L. ve Copello, A. (2013). Addiction in family is a major but neglected contributor to the global burden of adult ill-health. Social Science & Medicine, 78, 70-77.
• Ögel, K. (2010). İçinde: aile ve bağımlılık. http://www.ogelk.net/dosyadepo/aile.pdf
• Ögel, K., Taner, S. ve Eke, C. (2006). Onuncu sınıf öğrencileri arasında tütün, alkol ve madde kullanım yaygınlığı: istanbul örneklemi. Bağımlılık Dergisi, 7(1), 18-23.
• Özdemir, Ş., Vatandaş, C. ve Torlak, Ö. (2009). Sosyal problemleri çözmede aile yaşam döngüsünün (ayd) önemi. Aile ve Toplum, 11(4), 7-18.
• Panaghi L, Ahmadabadi Z, Khosravi N, Sadeghi M. S. ve Madanipour A. (2016). Living with addicted men and codependency: the moderating effect of personality traits. Addict Health, 8(2), 98-106.
• Parent, J., Forehand, R., Pomerantz, H., Peisch, V. ve Seehuus, M. (2017). Father participation in child psychopathology research. Journal of Abnormal Child Psychology, 45(7), 1259–1270.
• Piko, B. (2000). Perceived social support from parents and peers: which ıs the stronger predictor of adolescent substance use?. Substance Use & Misuse, 35(4), 617–630.
• Polat, G. (2014). Madde bağımlılığı tedavisinde sosyal hizmet mesleği. Okmeydanı Tıp Dergisi, 30(Ek Sayı 2), 143-148.
• Racz, S., McMahon, R., ve Luthar, S. (2011). Risky behavior in affluent youth: examining the co-occurrence and consequences of multiple problem behaviors. Journal Of Child & Family Studies, 20(1), 120-128.
• Reiter, A. M. F., Deserno, F., Kallert, T., Heinze, H. J., Heinz, A. ve Schlagenhauf, F. (2016). Behavioral and neural signatures of reduced updating of alternative options in alcohol-dependent patients during flexible decision-making. The Journal of Neuroscience, 36(43), 10935–10948.
• Rusnáková, M. (2014). Codependency of the members of a family of an alcohol addict. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 132, 647–653.
• Sani, M. N. (2010). Drug addiction among undergraduate students of private universities in bangladesh. Procedia Social And Behavioral Sciences, 5, 498-501.
• Seddon, T. (2006). Drugs, crime and social exclusion: social context and social theory in british drugs crime research. British Journal of Criminology, 46, 680-703.
• Shanmugam, P. K. (2020). Psychoeducation impact for family members of substance users: an evaluation the workbook “addiction: a family disease.” Journal of Substance Use, 26(2), 202–211.
• Suvereni, Y. (2022). Sağlık bilimlerinde nitel araştırmaların yeri ve önemi üzerine bir değerlendirme. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 12(1), 39-48.
• Sübay, B. (2017). Alkol ve opiyat bağımlılarında içsel farkındalığın aşerme, dürtüsellik ve karar verme ile ilişkisi. (Uzmanlık Tezi). Trakya Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı.
• Şimşek, M., Öncü, F. ve Kabil, M. (2020). Bağımlılıkta eş bağımlılık faktörü (beşf) ölçeği’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12(1), 268-280.
• T. C. İçişleri Bakanlığı. (2019). Türkiye Uyuşturucu Raporu. Ankara: EGM Yayınları. URL: http://www.narkotik.pol.tr/kurumlar/narkotik.pol.tr/TUB%C4%B0M/Ulusal%20Yay%C4%B1nlar/2019-TURKIYE-UYUSTURUCU-RAPORU.pdf
• T. C. Kalkınma Bakanlığı. (2018). On birinci kalkınma planı 2019-2023, sağlıklı yaşam ve bağımlılıkla mücadele çalışma grubu, bağımlılıkla mücadele alt çalışma grubu. Ankara.
• Tebes, J., Cook, E., Vanderploeg, J., Feinn, R., Chinman, M., Shepard, J. ve Connell, C. (2011). Parental knowledge and substance use among african american adolescents: ınfluence of gender and grade level. Journal Of Child & Family Studies, 20(4), 406-413.
• Tracy, E. M., Munson, M. R., Peterson, L. T. ve Floersch, J. E. (2010). Social support: a mixed blessing for women in substance abuse treatment. Journal of Social Work Practice in the Addictions, 10(3), 257-282.
• TUBİM (Türkiye Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Müdürlüğü). (2021). Narkolog projesi analiz raporu. Ankara: NDB Yayınları. http://www.narkotik.pol.tr/kurumlar/narkotik.pol.tr/TUB%C4%B0M/Ulusal%20Yay%C4%B1nlar/2021_.pdf
• Turhan, E., İnandı, T., Özer, C. ve Akoğlu, S. (2011). Üniversite öğrencilerinde madde kullanımı, şiddet ve bazı psikolojik özellikleri. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 9(1), 33-44.
• Türkcan, A., Coşkun, B., İlem, E. ve Çakmak, D. (2001). Alkol bağımlılarında bir tedavi programının 3 aylık izlem sonuçları. Bağımlılık Dergisi, 2(1), 30-33.
• Ulaş, E. (2017). Madde bağımlılarının rehabilitasyonunda eylem araştırma temelli aile yaşam becerileri programının etkileri. (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı.
• Uzbay, İ. T. (2009). Madde bağımlılığının tedavisi. Meslek İçi Sürekli Eğitim Dergisi, 21, 64-72.
• Wang, S. C., Chen, Y. C., Chen, S. J., Lee, C. H. ve Cheng, C. M. (2020). Alcohol addiction, gut microbiota, and alcoholism treatment: a review. International Journal of Molecular Science, 21, 2-11.
• Wang, M. ve Fredricks, J. A. (2014). The reciprocal links between school engagement, youth problem behaviors, and school dropout during adolescence. Child Development, 85(2), 722-737.
• World Drug Report. (2018). URL: https://www.unodc.org/wdr2018/prelaunch/WDR18_Booklet_1_EXSUM.pdf
• Yalman, E. (2019). Ebeveyn ve akran ilişkilerinin genç kızlarda madde kullanımına etkisi. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi-IBAD, 4(2): 372-391.
• Yen, J., Y. Yen, C. F., Chen, C. C., Chen, S. H. ve Ko, C. H. (2007). Family factors of internet addiction and substance use experience in taiwanese adolescents, Cyberpsychology & Behavior, 10(3).
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.