SUSTAINABLE CURRENT DESIGN TRIAL APPLICATIONS FOR TRADITIONAL CRAFTS

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: ÖZEL SAYI, 351 - 377, 28.12.2022

Nihan Semen Ersöz Uzar

https://doi.org/10.16953/deusosbil.1189916

Öz

It is a known fact that many of the traditional handicrafts are facing extinction as a result of today's technological developments. The production of traditional style and completely old techniques in almost every branch of Turkish Handicrafts, which are well known all over the world, is getting more and more difficult when considered artistically in terms of both materials and application areas. For example, there are artists and masters who can continue to produce works in a traditional way as a result of their personal efforts and efforts in the fields of printmaking, felt, calligraphy and marbling, their numbers are decreasing day by day. In this context, since it is cheaper and easier to find, the molds prepared from linden wood in art of printmaking are replaced by styrofoam molds. It is seen that the natural and madder paints used in traditional Turkish handicrafts such as printmaking, felting and marbling have been replaced by a number of fabricated chemical paints. When we look at the situation of hat(calligraphy), which is one of the traditional Turkish handicrafts, it is understood that Turkish calligraphers (hattat) have decreased to a great extent as a result of the Latin alphabet replacing the Arabic alphabet in Turkey with the republic.It is important that the efforts of artists such as hattat Emin Barın and Abdullah Taşçı, who is one of his students, to ensure the continuation of Turkısh calligraphy by using Latin letters, in a sense, are appreciated in the name of sustainability. Of course, although it is very important to keep traditional handicrafts alive, considering the changing world conditions. It is considered that is beneficial not to approach the use of different subjects, techniques and materials in handicrafts too harshly, and even to embrace such changes with students in universities and to increase the practices made in workshops in terms of sustainability. Since the main purpose of this study is to ensure sustainability in handicrafts, by producing designs suitable for current tastes with material and usage area changes, together with Selcuk University Architecture and Design Faculty Handicrafts Department undergraduate students and Selcuk University Social Sciences Institute Handicrafts graduate students; trial applications prepared for printmaking, marbling, calligraphy and felt are shared.

Anahtar Kelimeler

Printmaking, marbling, calligraphy, felting, handicrafts

GELENEKSEL EL SANATLARIMIZ İÇİN SÜRDÜRÜLEBİLİR GÜNCEL TASARIM DENEME UYGULAMALARI

Öz

Geleneksel el sanatlarının pek çoğunun günümüzdeki teknolojik gelişmeler sonucu yok olmakla karşı karşıya olduğu bilinen bir gerçektir. Tüm dünyada iyi bilinen pek çok Türk El Sanatı’nın hemen hemen her dalında, geleneksel üslup ve tamamen eski tekniklerin kullanımı ile eser üretimi, günümüzde gerek malzeme, gerekse uygulama alanları bakımdan sanatsal olarak düşünüldüğünde gittikçe daha zorlaşmaktadır. Örneğin yazmacılık, keçe, hat ve ebru alanlarında, kişisel gayret ve çabaları sonucunda tam manası ile geleneksel bir şekilde eserler vererek sürdürebilen sanatçı ve ustalar olsa dahi sayıları her geçen gün daha da azalmaktadır. Bu bağlamda daha ucuz ve kolay bulunduğu için, yazmacılık sanatının ıhlamur ağacından hazırlanan kalıplarının yerini strafor kalıpların; yazmacılık, keçe ve ebru gibi geleneksel sanatlarda kullanılan doğal boyaların yerini fabrikasyon üretim bir takım kimyasal boyaların aldığı görülmektedir. Yine geleneksel Türk el sanatlarından olan hat sanatının durumuna bakıldığında, cumhuriyet ile birlikte Türkiye’de Arap alfabesinin yerini Latin alfabesinin almasının sonucunda Türk hattatlarının büyük ölçüde azaldığı anlaşılmaktadır. Özellikle hattat Emin Barın ve onun öğrencilerinden olan Abdullah Taşçı gibi sanatçıların Latin harfleri kullanarak bir anlamda hat sanatının Türkiye’de devamını sağlamaya yönelik çabalarının sürdürülebilirlik adına takdir edilmesi önem taşımaktadır. Elbette tam manası ile geleneksel sanatları yaşatmak çok önemli olsa da, değişen dünya şartları göz önüne alındığında el sanatları alanlarında bahsettiğimiz bu gibi değişik konu, teknik ve malzeme kullanımlarına çok sert yaklaşılmaması, hatta üniversitelerde öğrencilerle birlikte bu tür değişiklikleri kucaklayarak atölyelerde yapılan uygulamaların arttırılmasının sürdürülebilirlik açısından faydalı olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmada temel amaç el sanatlarında sürdürülebilirliğin sağlanması olduğundan, Selçuk Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi El Sanatları Bölümü lisans ve Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü El Sanatları yüksek lisans öğrencileri ile birlikte malzeme ve kullanım alanı değişiklikleriyle yapılan güncel beğenilere uygun tasarımlar üretilerek; yazmacılık, ebru, hat, keçe alanları için hazırlanan deneme uygulamaları paylaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

yazmacılık, ebru, hat, keçe, el sanatları

Kaynakça

• Akbil, F.(1977). Türk Yazmacılık Sanatı. Kütür ve Sanat, 108-114. Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• Aslanapa, O. (1984). Türk Sanatı. Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Atalayer, A.(2022). Atıf Atalayer Kişisel Web Sitesi. (https://www.atalayer.com/ atifatalayer/ index.html), (Erişim Tarihi:22.09.2022)
• Atasoy, N. (1997), 1582/ Surname-i Humayun/ An İmperial Celebration, Koçbank Yayınları-İstanbul.
• Barışta, Ö.H. (1988). Türk El Sanatları. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları: 975, Sanat Eserleri Dizisi: 11, Sevinç Matbaası -Ankara.
• Barışta, Ö.H. (2005).Türkiye Cumhuriyeti Dönemi Halk Plastik Sanatları. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü 3045, SanatEserleri Dizisi 452, Ankara.
• Başar, F. & Tiryaki, Y. (2000). Turkish Art of Marbling. İstanbul: Çali Grafik.
• Derman, M. U. (1994). Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (https:// islam ansiklopedisi.org.tr/ebru), (Erişim Tarihi: 22.09.2022) TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1994 yılında İstanbul’da basılan 10. cildinde, 80-82 numaralı sayfalarda yer almıştır.
• Fidan, S. (2017). Gaziantep’te Zanaatler: Semercilik, Çulculuk ve Palancılık. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 16 (2), 580-593.DOI:10.21547/jss.299201 (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/301964),(Erişim Tarihi:08.11.2022)
• Karasar, N. (2007). Bilimsel Araştırma Yöntemi.Ankara: Nobel Basımevi.
• Karcıoğlu, U. (2019). Avrasya ve Sibirya Bölgelerinde Bulunan Bazı Kurganlar. Kafdağı , 4 (1) , 54-78 . (https:/ /dergipark .org.tr/tr/pub /kafdagi/ issue/ 50473/655823),(Erişim Tarihi: 08.11.2022) Kalaycıoğlu, M. (2011). Hatay Halk Bilimi. Hatay-Antakya Belediyesi Kültür Yayını. https://www.kulturportali.gov.tr /turkiye/ hatay/ kulturatlasi/ semercilik614542 (Erişim Tarihi: 08.11.2022).
• Kaya, R. (1988), Türk Yazmacılık Sanatı. İstanbul:Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ketebe. Fuat Başar. https://www.ketebe.org/sanatkar/fuat-basar-277; (Erişim Tarihi: 22. 09. 2022).
• Oğuz, M. Öcal (2002). “Ulusal Kalıtın Küreselleştirilmesi ve Türk El Sanatları”. Millî Folklor, S. 54, ss: 5-10.
• Sarıkavak, N. K. (2005). Sayısal Tipografi: 2. Ankara: Başkent Üniversitesi Yayınları.
• Sazak, G. (2016 ). "Ermitaj Devlet Müzesi’nde ki Türk Kültürüne Ait Arkeolojik Buluntular". Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi C.3- S.2, 239-249. (https://dergipark.org.tr/tr/pub/mtad/issue/29711/319708), (Erişim Tarihi: 22.09.2022)
• Semercilik- Hatay, (2022). Türkiye Kültür Portalı / Kültür Atlası. (https:// www. kulturportali. gov.tr/ turkiye/hatay/ kulturatlasi /semercilik 614542), (Erişim Tarihi: 22.09.2022).
• Subaşı, M. H. (1991). Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Aytaç, Hamit, XX. Yüzyılın Meşhur Türk Hattatı. (https://islamansiklopedisi.org.tr/aytac-hamit), (Erişim Tarihi: 22. 09. 2022). TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1991 yılında İstanbul’da basılan 4. cildinde, 287-289 numaralı sayfalarda yer almıştır.
• Tan, E. T. (2013). Latin Yazı Kompozisyonlarında Kufi Form Etkisi. Turkish Studies – İnternational Periodical For the Languages,, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/12, 1269-1282.
• Turan, İ. (1992). Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Barın, Mehmet Emin, Son Devir Hattat ve Mücellitlerinden. (https://islamansiklopedisi.org.tr/barin-mehmet-emin) , (Erişim Tarihi: 22. 09. 2022). TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1992 yılında İstanbul’da basılan 5. cildinde, 70-72 numaralı sayfalarda yer almıştır.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı – Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü (2009). Fuat Başar (Ebru Sanatçısı). https:// aregem.ktb.gov.tr/ TR-12946/ fuat- basar- ebru-sanatcisi.html ; (Erişim Tarihi: 22. 09. 2022).
• Yazır, M. B. (1981). Medeniyet Aleminde Yazı ve İslam Medeniyetinde Kalem Güzeli, Ayyıldız Matbaası A.Ş. – Ankara.