ANIMALS FROM THE WORLD OF HALİDE EDİB ADIVAR

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 1, 427 - 442, 15.03.2023

Özlem Kutkan

https://doi.org/10.16953/deusosbil.1248554

Öz

The aim of this research is to contribute to the literature on Halide Edib Adıvar with her observations and ideas on the author's love of animals, consciousness, interest in their living conditions and priority in this context. As a matter of fact, she is a realist female writer whose name has crossed the borders of the country and far beyond, about her life and studies. However, despite the fact that various researches have been written with different interests and depths, both for her own studies and life, special research has not yet been written on the love and interest in animals, which started from her childhood years and became the subject of her various works. Therefore, in today's world, when the agendas regarding animal rights and animal problems have become more clear and studies from different disciplines are being written, it is thought that it is valuable to make the animal life visible or not in the Ottoman Empire and Republic of Türkiye through the pen of Halide Edib Adıvar. This study, in which the main sources of the research are based on the author's own works, has also been tried to be handled through the cultural and scientific atmosphere conditions of the author.

Anahtar Kelimeler

Halide Edib Adıvar, Animal Love, Dog, Street Animals, Ottoman, Türkiye

HALİDE EDİB ADIVAR’IN DÜNYASINDAN HAYVANLAR

Öz

Bu araştırma, Halide Edib Adıvar’a ilişkin literatüre yazarın hayvan sevgisi, bilinci, onların yaşam koşullarına ilişkin ilgisi ve bu bağlamdaki önceliğine yönelik gözlem ve önerileri ile katkıda bulunmayı hedeflemiştir. Nitekim kendisi, hayatı ve eserleri ile ismi ülke sınırlarını aşmış olan realist bir kadın yazardır. Ancak, gerek kendi çalışmalarına gerekse hayatına yönelik farklı ilgilerde ve derinliklerde çeşitli araştırmalar kaleme alınmasına rağmen çocukluk yıllarından başlayan ve çeşitli eserlerine konu olan hayvan sevgisi ve ilgisine yönelik özel bir araştırma henüz kaleme alınmamıştır. Dolayısıyla, hayvan hakları ve hayvan sorunlarına ilişkin gündemlerin belirginlik kazandığı ve alana ilişkin farklı disiplinlerden çalışmaların kaleme alındığı günümüzde Halide Edib Adıvar’ın kaleminden günümüze ulaşan veya ulaşmayan Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti’ndeki hayvan yaşamlarının görünür kılınması ve ön plana çıkarılmasının bir kıymet olduğu düşünülmüştür. Araştırmanın temel kaynaklarının yazarın kendi eserlerine dayandığı söz konusu çalışma aynı zamanda yazarın içinde bulunduğu kültürel ve bilimsel atmosfer şartlar üzerinden ele alınmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Halide Edib Adıvar, Hayvan Sevgisi, Köpek, Sokak Hayvanı, Osmanlı, Türkiye

Kaynakça

• Adıvar, H. E. (1982). Yeni Turan Raik’in Annesi. Sad. Baha Dürder, İstanbul: Atlas Kitabevi.
• Adıvar, H. E. (2015). Sinekli Bakkal. Haz. Mehmet Kalpaklı, Yeşim Kalpaklı, İstanbul: Can Yayınları.
• Adıvar, H. E. (2014). Hindistan’a Dair. İstanbul: Can Yayınları.
• Adıvar, H. E. (2009). Türkiye’de Şark-Garb ve Amerikan Tesirleri. Can yayınları, İstanbul:,Can Yayınları.
• Adıvar, H. E. (2005). Mor Salkımlı Ev. Emeği Geçenler: Mehmet Kalpaklı, Gülbün Türkgeldi, Selim İleri, İstanbul: Özgür Yayınları.
• Adıvar, H. E. (2013). Yol Palas Cinayeti. Haz. Mehmet Kalpaklı- Gürgün Türkgeldi, İstanbul: Can Yayınları.
• Adıvar, H. E. (2014). Çaresâz. Haz. Mehmet Kalpaklı, Damla Erlevent, İstanbul: Can Yayınları.
• Adıvar, H. E. (2018a). Vurun Kahpeye. Haz. M. Kalpaklı& Gülbün Türkgeldi, İstanbul: Can Yayınları.
• Adıvar, H. E. (2018b). Kalp Ağrısı. Haz. M. Kalpaklı& S.Y. Kalpaklı, İstanbul: Can Yayınları.
• Adıvar, H. E. (2018c). Türk’ün Ateşle İmtihanı. Haz. M. Kalpaklı& S.Y. Kalpaklı, İstanbul: Can Yayınları.
• Ağbaba, G. (1997). Halide Edib Adıvar Hayatı-Sanatı-Eserleri. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Atay, F. R. (1963). Batış Yılları. İstanbul: Dünya Yayınları.
• Baki, H. (2022). Türk edebiyatında hayvan ve hayvan hakları. Hayvan Hakları Tarihi ve Türkiye, İstanbul: İBB, ss.182-247.
• Beers, D. L. (2006), For the Prevention of Cruelty. Ohio: Swallow Presss.
• Bennet, A. (1927). The Woman Who Stole Everything and Other Stories. New York: George H. Doran Company.
• Cartmill, M. (1998). History of ideas surrounding hunting. Encyclopedia of Animal Rights and Animal Welfare, Ed. Marc Bekoff, Connecticut: Greenwood Press, 197- 199.
• Çalışlar, İ. (2010). Halide Edib Biyografisine Sığmayan Kadın. İstanbul: Everest Yayınları.
• Enginün, İ. (1986). Halide Edib Adıvar. Ankara: Sevinç Matbaası.
• Göze, H. (2003). Zor Yılların Zor Kadını. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Ed. Bekoff & Meaney C. A. M (1998). Encylopedia of Animal Rights and Animal Welfare. Connecticut: Greenwood Press.
• Hülagü, M. (2021). İstanbul Sokak Köpekleri ve Osmanlı Padişahları. İstanbul: Ayasofya Yayınları.
• Kutkan. Ö. (2019). Hoca, Talebe: Isabel Dodd’un kaleminden Halide Edib Adıvar. Kadın Kaleminden Kadın Algısı I. Ed. Jale Öztürk & Olcay Özkaya, Ankara: Gece Akademi, 240-249.
• Kambas, M. O. (2004). Greek-English English-Greek Hippocrene Concise Dictionary. New York: Hippocrene Books Inc.
• Menekşe, M. (2022). Osmanlı medeniyetinde hayvan sevgisinin mesleğe dönüşümü: mancacılık. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, ss. 84-101.
• Pinguet, C. (2009). İstanbul’un Köpekleri. Çev. S. Özen, İstanbul: YKY.
• Schick, I. C. (2010). İstanbul’da 1910’da gerçekleşen büyük köpek itlâfı: bir mekân üzerinde çekişme vakası. Toplumsal Tarih, 22-32.
• Şahin, V. (2018). Romanla kimlikleşen bir Yüz Halide Edib Adıvar ve edebi yaratımları. KMBÜ EFAD, (I)1, ss.2-8.
• Şahin, V. (2022). Bilge Kadının Aynadaki Yüzü Halide Edib Adıvar’ın Romanlarında Yapı ve İzlek. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Tanpınar, A.H. (1977). Edebiyat Üzerine Makaleler. Haz. Zeynep Kerman, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Taşkıran, T. (1964) Kaybettiğimiz büyük romancı, Bütün Cepheleriyle Halide Edib, Yücebaş, İstanbul: İnkılap, 130-133.
• Timur, T. (1994). Köpekler. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Cilt: V, İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını, ss. 87-89.
• Topuzlu, C. (1982). İstibdad-Meşrutiyet-Cumhuriyet Devirlerinde 80 Yıllık Hatıralarım. Haz. Hüsrev Hatemi, Aykut Kazancıgil, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları.
• Torres, B. (2007). Making a Killing The Political Economy of Animal Rights, USA: AK Press.
• Uyguner, M. (1994). Halide Edib Adıvar Yaşamı Sanatı Yapıtlarundan Seçmeler. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• White, C. (1845). Three Years in Constantinople or, Domastic Manners of The Turks in 1845 (3). London: Henry Colburn Publishers.
• Yaşar, A. (2022). Hayvan Haklarının Tarihsel Gelişim Süreci, Hayvan Hakları Tarihi ve Türkiye. İstanbul: İBB.
• Yücebaş, H. (1964). Bütün Cepheleriyle Halide Edib Adıvar. İstanbul: İnkılap.