ALGILANAN ANNE BABA TUTUMLARI İLE KARAR VERME STİLLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN KANONİK KORELASYON ANALİZİ İLE İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 3, 1308 - 1327, 15.09.2023

Şahabettin Mutlu , Yavuz Koşan

https://doi.org/10.16953/deusosbil.1287937

Öz

Karar verme stilleri ile ilgili literatürde farklı kategorilendirmeler bulunmaktadır. Bu durum karar verme stillerinin diğer değişkenlerle ilişkilerinde karmaşık sonuçlara yol açmaktadır. Özellikle karar verme stillerinin şekillendiği aile ortamında bu stillerin anne baba tutumları ile ilişkileri yeterince açığa çıkarılmamıştır. Mevcut çalışmada bu iki değişken arasındaki karmaşık ilişkileri açığa çıkarmak için çok değişkenli ilişkileri açığa çıkarmada kullanılan Kanonik Korelasyon Analizi kullanılmıştır. Bu doğrultuda çeşitli üniversitelerden uygun örnekleme yöntemi ile 378 (302 kadın ve 76 erkek) katılımcıdan veri toplanmıştır. Toplanan veriler, Kanonik Korelasyon Analizi ile analiz edilmiştir. Kanonik Korelasyon analizi sonucunda, algılanan anne baba tutumu ve karar verme stilleri veri setlerinin % 8.1’lik bir varyansı paylaştıkları belirlenmiştir. Araştırmada ayrıca karar verme stilleri veri setinin % 40’ının kendi alt boyutları, %3’ünün ise anne baba tutumları alt boyutları tarafından açıklandığı; anne baba tutumları veri setinin ise % 67’sinin kendi alt boyutları, % 6’sının da karar verme stilleri alt boyutları tarafından açıklandığı bulgulanmıştır. Bu bulgular neticesinde anne baba tutumları ile karar verme stilleri arasında çok değişkenli yaklaşımın, basit korelasyondan daha fazla açıklayıcı bir güce sahip olduğu, bu iki değişken kümesi arasındaki doğrudan ilişkilerin zayıf olduğu ve dolaylı ilişkilerin araştırılması gerektiği sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Karar Verme Stilleri, Anne Baba Tutumları, Karar Verme, Kanonik Korelasyon.

INVESTIGATION OF THE RELATIONS BETWEEN PERCEIVED PARENT ATTITUDES AND DECISION-MAKING STYLES BY CANONIC CORRELATION ANALYSIS

Öz

There are different categorizations in the literature on decision making styles. This situation leads to complex results in the relations of decision making styles with other variables. Especially in the family environment where decision-making styles are shaped, the relationships between these styles and parental attitudes have not been sufficiently revealed. In the current study, Canonical Correlation Analysis, which is used to reveal multivariate relationships, was used to reveal the complex relationships between these two variables. In this direction, data were collected from 378 (302 female and 76 male) participants from various universities with convenient sampling method. The collected data were analyzed by Canonical Correlation Analysis. As a result of the Canonical Correlation analysis, it was determined that the datasets of perceived parenting attitudes and decision making styles shared a variance of 8.1%. In the study, it was also found that 40% of the decision-making styles data set was explained by its own sub-dimensions, and 3% by the sub-dimensions of parental attitudes; It was found that 67% of the parental attitudes data set was explained by their own sub-dimensions and 6% by the sub-dimensions of decision-making styles. As a result of these findings, it was concluded that the multivariate approach has more explanatory power than simple correlation between parental attitudes and decision making styles, the direct relationships between these two variable sets are weak and indirect relationships should be investigated.

Anahtar Kelimeler

Keywords: Decision Making Styles, Parent Attitudes, Deciding, Canonical Correlation.

Kaynakça

• Albert, D., & Steinberg, L. (2011). Judgment and decision making in adolescence. Journal of Research on
• Adolescence, 21(1), 211–224. https://doi.org/10.1111/j.1532-7795.2010.00724.x
• Allwood, C. M., & Salo, I. (2012). Decision-making styles and stress. International Journal of Stress Management, 19(1), 34–47. https://doi.org/10.1037/a0027420
• Arroba, T. (1977). Styles of decision making and their use: An empirical study. British Journal of Guidance & Counselling, 5(2), 149–158. https://doi.org/10.1080/03069887708258110
• Avşaroğlu, S., & Üre, Ö. (2007). Üniversite öğrencilerinin karar vermede özsaygı, karar verme ve stresle başaçıkma stillerinin benlik saygısı ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. The Journal of Selcuk University Social Sciences Institute, 18, 85–100. https://dergipark.org.tr/en/pub/susbed/issue/61794/924162
• Baumrind, D. (1971). Current patterns of parental authority. Developmental Psychology, 4, 1–103. https://doi.org/10.1037/h0030372
• Beck, J. (2018). Bilişsel davranışçı terapi temelleri ve ötesi (Muzaffer Şahin (ed.)). Nobel Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Capraro, R. M., & Capraro, M. M. (2001). Commonality Analysis: Understanding Variance Contributions to Overall Canonical Correlation Effects of Attitude Toward Mathematics on Geometry Achievement. Multiple Linear Regression Viewpoints, 27(2), 16–23. https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=0e21ede7f817c48566978f877d3cb215b287663f
• Çokluk, Ö., Güçlü, Ş., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve Lirsel uygulamaları. Pegem Akademi.
• Commendador, K. (2011). The relationship between maternal parenting style, female adolescent decision making, and contraceptive use. Journal of the American Academy of Nurse Practitioners, 23(10), 561–572. https://doi.org/10.1111/J.1745-7599.2011.00635.X
• Davids, E. L., Roman, N. V., & Leach, L. (2016). Decision Making Styles: A Systematic Review of Their Associations with Parenting. Adolescent Research Review, 1(1), 69–90. https://doi.org/10.1007/s40894-015-0003-y
• Deniz, M. E. (2004). Üniversite öğrencilerinin karar vermede öz saygı karar verme stilleri ve problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi üzerine bir araştırma. Eurasian Journal of Educational Research, 15, 23–35.
• Dinklage, B. (1967). Student decision making of studies of adolescent in secondary schools. Harvard University.
• Doǧan, T., & Kazak, M. (2010). The investigation of the relationship between students’ decision making skills and parental attitudes. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 2(2), 2556–2560. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.03.372
• Eldeleklioğlu, J. (1996). Karar stratejileri ile ana-baba tutumları arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi.
• Erceg, N., & Galić, Z. (2023). Incremental Validity of Decision-Making Styles in Predicting Real-Life and Work-Related Outcomes. Journal of Individual Differences, June. https://doi.org/10.1027/1614-0001/a000404
• Field, A. (2005). Discovering statistics using SPSS, 2nd ed. In Discovering statistics using SPSS, 2nd ed. Sage Publications, Inc.
• Filippello, P., Sorrenti, L., Larcan, R., & Rizzo, A. (2013). Academic underachievement, self-esteem and self-efficacy in decision making. Mediterranean Journal of Clinical Psychology, 1(3), 2282–1619. https://doi.org/10.6092/2282-1619/2013.1.934
• Güçray, S. S. (2001). Ergenlerde Karar Verme Davranışlarının Öz saygı Ve Problem Çözme Becerileri Algısı ile ilişkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(8), 106–121. https://dergipark.org.tr/en/pub/cusosbil/issue/4364/59692
• Harren, V. A. (1979). A model of career decision making for college students. Journal of Vocational Behavior, 14(2), 119–133. https://doi.org/10.1016/0001-8791(79)90065-4
• Heppner, P. P., Wampold, B. E., & Kivlighan, D. M. (2008). Psikolojik danışmada araştırma yöntemleri (D. M. Siyez (ed.)). Mentis Yayınları.
• Holden, G. W., & Buck, M. J. (2002). Parental attitudes toward childrearing. In Handbook of parenting: Being and becoming a parent, Vol. 3, 2nd ed. (pp. 537–562). Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Jacobs, J. E., & Klaczynski, P. A. (2005). The development of judgment and decision making in children and adolescents. In J. E. Jacobs & P. A. Klaczynski (Eds.), The development of judgment and decision making in children and adolescents. Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Kalaycı, Ş. (2004). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayıncılık.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling, 3rd ed. In Principles and practice of structural equation modeling, 3rd ed. Guilford Press.
• Kuzgun, Y. (1972). Anne-baba tutumlarının bireyin kendisini gerçekleştirme düzeyi üzerine etkisi. Haccettepe Üniversitesi.
• Kuzgun, Y. (2014). Meslek gelişimi ve danışmanlığı. Nobel Yayınları.
• Kuzgun, Y., & Bacanlı, F. (2005). Rehberlik ve psikolojik danışmada kullanılan ölçme araçları ve programlar dizisi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Leykin, Y., & Derubeis, R. J. (2010). Decision-making styles and depressive symptomatology: Development of the decision styles questionnaire. Judgment and Decision Making, 5(7), 506–515. https://doi.org/10.1017/s1930297500001674
• Mann, L., Radford, M., Burnett, P., Ford, S., Bond, M., Leung, K., Nakamura, H., Vaughan, G., & Yang, K. S. (1998). Cross-cultural Differences in Self-reported Decision-making Style and Confidence. International Journal of Psychology, 33(5), 325–335. https://doi.org/10.1080/002075998400213
• Öztabak, M. Ü., & Erdoğan, İ. (2017). An Investigation into the Relationship between Thinking and Decision-Making Styles in High School Students. Journal, 14(2), 33–57.
• Öztürk, N., Atli, A., & Kutlu, M. (2011). The Effect of Parents? Attitudes on Adolescents? Decision Making Strategies. Journal, 12(2), 45–64.
• Pallant, J. (2013). SPSS Survival Manual: A step by step guide to data analysis using IBM SPSS (5th ed.). Routledge. https://doi.org/https://doi.org/10.4324/9781003117445
• Riaz, S. (2012). Management Excellence Centre. Journal of Economic Literature, 14(3), 543–560.
• Sagone, E., & Indiana, M. L. (2021). Are Decision-Making Styles, Locus of Control, and Average Grades in Exams Correlated with Procrastination in University Students? Education Sciences, 11(6), 300. https://doi.org/10.3390/educsci11060300
• Salkind, N. J. (2010). Encyclopedia of research design. Thousands Oaks, CA: Sage.
• Şandor, S. (2018). Decision-making behavior from adolescence through elderly and its relationship with executive functions (tur). Journal of Clinical Psychiatry, 21(3), 290–300. https://doi.org/10.5505/kpd.2018.28291
• Sarı, E. (2008). The Relations Between Decision Making in Social Relationships and Decision Making Styles. In World Applied Science Journal (pp. 369–381). https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED500708.pdf
• Scott, S. G., & Bruce, R. A. (1995). Decision-Making Style: The Development and Assessment of a New Measure. Educational and Psychological Measurement, 55(5), 818–831. https://doi.org/10.1177/0013164495055005017
• Şirin, S. (2019). Yetişkin çocuklar bebeklikten ergenliğe çocuk yetiştirme klavuzu. Doğan Kitap.
• Stevens, J. (1992). Applied multivariate statistics for the social sciences (2nd ed.). Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics, 5th ed. In Using multivariate statistics, 5th ed. Allyn & Bacon/Pearson Education.
• Tatlılıoğlu, K. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Karar Vermede Öz-Saygı Düzeyleri İle Karar Verme Stileri Arasındaki İlişkinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 150–170.
• Thunholm, P. (2004). Decision-making style: Habit, style or both? Personality and Individual Differences, 36(4), 931–944. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(03)00162-4
• Türkçapar, M. H. (2018). Bilişsel davranışçı terapi temel ilkeler ve uygulama. Epsilon Yayınları.
• Wasarhelyi, J. N., John, B., Long, B., & Lovas, G. S. (2019). The Effects of Parent Attachment and Parenting Styles on Decision-Making in College Students [Susquehanna University]. Journal of Student Research. https://doi.org/10.47611/jsr.vi.639
• Wolff, J. M., & Crockett, L. J. (2011). The Role of Deliberative Decision Making, Parenting, and Friends in Adolescent Risk Behaviors. Journal of Youth and Adolescence, 40(12), 1607–1622. https://doi.org/10.1007/s10964-011-9644-8
• Yaffe, Y. (2020). Systematic review of the differences between mothers and fathers in parenting styles and practices. Current Psychology, 1–14. https://doi.org/10.1007/s12144-020-01014-6