ONE OF THE HUMOR MAGAZINES OF THE SECOND CONSTITUTIONAL ERA, “HANDE” MAGAZINE

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 2, 588 - 604, 15.06.2024

Neslihan Kılıç

https://doi.org/10.16953/deusosbil.1392389

Öz

In our press history, the Second Constitutional Era is a period in which the number of periodicals literally exploded. However, most of the periodicals that started broadcasting in this period were short-lived. The Hande magazine, which is the subject of the review, was published between April 4 and April 25, 1910 as only four issues, reflecting the characteristics of the period. On the cover page, Hande introduced itself as "a weekly literary humor newspaper." The editor of the magazine was Hüseyin Nazmi, and the editor-in-chief was Cevdet Maşuk. Although Hande introduced itself as a humor newspaper, when compared to humor magazines in our press history such as Karagöz and Akbaba, it seems to be a magazine whose literary aspect outweighs the humor aspect. As a matter of fact, the magazine mostly included stories, poems, riddles and telegrams from readers rather than humor elements such as cartoons and jokes. Although Hande had a short publication life, its importance in terms of our press history is that it is a continuation of Eşref/Musavver Eşref magazine. In this article, Hande magazine was analyzed by qualitative content analysis method. If the literature is scanned, it can be seen that there is no academic study about Hande magazine. This article is the first academic study on Hande magazine. Issues of the journal were obtained from the National Library-Digital Periodicals section and Hakkı Tarık Us Digital Library.

Anahtar Kelimeler

Humor Press, Hande Magazine, Esref/Musavver Esref Magazine

İKİNCİ MEŞRUTİYET DÖNEMİ MİZAH DERGİLERİNDEN “HANDE” DERGİSİ

Öz

Basın tarihimizde İkinci Meşrutiyet dönemi süreli yayın sayısının adeta patlama yaptığı bir dönemdir. Ancak bu dönemde yayın hayatına başlayan süreli yayınların çok büyük bir çoğunluğu kısa ömürlü olmuştur. İncelemeye konu olan Hande dergisi de dönemin özelliklerini yansıtır şekilde 4 Nisan/25 Nisan 1910 tarihleri arasında sadece dört sayı olarak yayımlanmıştır. Hande, kapak sayfasında kendisini “haftalık edebi mizah gazetesidir” şeklinde tanıtmıştır. Derginin müdürü Hüseyin Nazmi, başyazarı ise Cevdet Maşuk’tur. Hande her ne kadar kendisini mizah gazetesi olarak tanıtmış olsa da basın tarihimizdeki Karagöz, Akbaba vb. mizah dergileriyle mukayese edildiğinde edebi yönü mizah yönüne ağır basan bir dergi görünümündedir. Nitekim dergide çoğunlukla karikatür, latife vb. mizah unsurlarından ziyade hikâyelere, şiirlere, bilmecelere ve okurlardan gelen telgraflara yer verilmiştir. Hande’nin, kısa süreli bir yayın hayatına sahip olmasına rağmen basın tarihimiz açısından önemi Eşref/Musavver Eşref dergisinin devamı niteliğinde olmasıdır. Makalede, Hande dergisi niteliksel içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Alanyazın taraması yapıldığında Hande dergisi hakkında akademik bir çalışma yapılmadığı görülmektedir. Bu çalışma Hande dergisi üzerine yapılan ilk akademik çalışma niteliğindedir. Derginin sayılarına Milli Kütüphane-Dijital Süreli Yayınlar kısmından ve Hakkı Tarık Us Dijital Kütüphanesinden ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mizah Basını, Hande Dergisi, Eşref/Musavver Eşref Dergisi, Cevdet Maşuk, Hüseyin Nazmi

Etik Beyan

Bu çalışma için etik kurul onayı gerekmemektedir.

Kaynakça

• Bozdoğan, A. (2014). Fecr-i Âti topluluğu ve “Musavver Muhit” mecmuası. Türklük Bilimi Araştırmaları, (35), 43-60.
• Çakır, H. (2006). Tarihimizin ilk mizah dergisi Diyojen’in kapatma cezalarına yine mizahi yoldan gösterdiği tepkiler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15), 161-172.
• Demirkol, G. (2016). Türkiye’nin ilk Türkçe mizah dergisi: Terakki. Gazi Akademik Bakış, 10 (19), 141-160.
• Erdoğan, İ. (2012). Pozitivist metodoloji ve ötesi, araştırma tasarımları: niteliksel ve istatistiksel yöntemler. Ankara: Erk Yayınları.
• Gazel, A. A. & Ortak, Ş. (2006). İkinci Meşrutiyet’ten 1927 yılına kadar yayın imtiyazı alan gazete ve mecmualar (1908-1927). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (1), 223-256.
• Günay, M. (2008). Hande - tahlilî fihrist - inceleme – metin. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi SBE, Konya.
• Koloğlu, O. (2006). Osmanlı’dan 21. yüzyıla basın tarihi. İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Lewis, B. (2020). Modern Türkiye’nin doğuşu. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Polat, N. H. & Yaygın, E. Ö. (2019). “Musavver Hâle” dergisi üzerine bir inceleme. Türklük Bilimi Araştırmaları, 1 (45), 173-198.
• Odabaşı, A. (2017). II. Meşrutiyet’te kitle iletişimi (1908-1918). K. Alemdar (Der.), Türkiye’de kitle iletişimi dün bugün yarın 1 içinde (ss.14-23). Ankara: Gazeteciler Cemiyeti.
• Tanış, C. (2018). II. Meşrutiyet döneminde mizah: Dalkavuk gazetesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7 (4), 2535-2550.
• Tanyıldız, A. (2020). Kâmi, Hüseyin Kâmi Bey. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kami-huseyin-kami-bey. (Erişim Tarihi: 25.10.2023).
• Topuz, H. (2003). II. Mahmut’tan holdinglere Türk basın tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ünver, M. (2013). Eski Türkçe mizah dergilerinin açıklamalı bibliyografyası (1870-1928). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• Vartanyan, Hovsep. (2017). Boş boğaz bir âdem. Çev. M. Cankara. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Eşref. 4 Şubat 1325 (Miladi 17 Şubat 1910). Numara: 23/49
• Eşref. 11 Şubat 1325 (Miladi 24 Şubat 1910). Numara: 24/50.
• Eşref. 18 Şubat 1325 (Miladi 3 Mart 1910). Numara: 25/51.
• Eşref. 28 Şubat 1325 (Miladi 13 Mart 1910). Numara: 26/52.
• Hande. 22 Mart 1326 (Miladi 4 Nisan 1910). Numara: 1.
• Hande. 29 Mart 1326 (Miladi 11 Nisan 1910). Numara: 2.
• Hande. 5 Nisan 1326 (Miladi 18 Nisan 1910). Numara: 3.
• Hande. 12 Nisan 1326 (Miladi 25 Nisan 1910). Numara: 4.