1930 İZMİR SEL AFETİ

Year 2024, Volume: 26 Issue: 3, 1006 - 1036, 15.09.2024

İsrafil Karataş

https://doi.org/10.16953/deusosbil.1484781

Abstract

Türkiye coğrafyası, yüzyıllardan beri çeşitli doğal afetlere maruz kalmış ve afetler önemli ölçüde can mal kayıplarına eden olmuştur. Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de depremlerden hemen sonra en fazla kayıplara neden olan doğal afet, sellerdir. Zaman zaman aşırı yağışlarla dolan akarsu yatakları, taşarak çevresindeki yerleşim yerlerine ve tarımsal alanlara oldukça büyük zararlar vermişlerdir. Şehir planlamasındaki hatalar, akarsu yataklarında gerekli tedbirlerin alınmaması ve altyapının zayıflığı gibi nedenler İzmir’de Cumhuriyetin ilk yıllarında sellerin, afete dönüşmesine neden olmuştur. 1922 yılında düşman işgalinden kurtulan İzmir şehri, henüz yaralarını saramadan deprem ve sel afetleri ile mücadele etmek zorunda kalmıştır. İzmir’de yaşanan sel afetleri içerisinde en çok can ve mal kaybına neden olan ve insanların hafızasında yer edineni 1930 İzmir sel afetinin olduğu söylenebilir. Zira bu afette; sayısı tam olarak tespit edilememekle birlikte 117’den fazla insan vefat etmiş, selden binlerce kişi etkilenmiş ve milyonlarca lira zarar ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada hedeflenen; 1930 yılı İzmir sel afetinin sebeplerini, etkilerini ve sonuçlarını doğal afet tarihi açısından ele alarak irdelemektir. Bunun yanı sıra, afet yönetiminde başarılı olunup olunmadığını ve bundan sonra bölgede olası sel afetleri karşısında ne gibi tedbirler alındığını ortaya koymaktır.

Keywords

Sel, İzmir, 1930, Doğal Afet, Afet Yönetimi

Ethical Statement

Etik kurul iznini gerektiren bir çalışma değildir.

1930 İZMİR FLOOD DISASTER

Abstract

The geography of Turkey has been exposed to various natural disasters for centuries, resulting in significant loss of life and property. Similar to worldwide trends, floods are among the most devastating natural disasters in Turkey immediately following earthquakes. Riverbeds swollen by occasional heavy rains have caused extensive damage to surrounding settlements and agricultural areas by overflowing. Factors such as urban planning errors, lack of necessary precautions in riverbeds, and weak infrastructure have contributed to the transformation of floods into disasters in Izmir during the early years of the Republic. The city of Izmir, liberated from enemy occupation in 1922, had to contend with earthquake and flood disasters before fully recovering from its wounds. Among the floods experienced in Izmir, the one in 1930 stands out as the one causing the most loss of life and property and remains entrenched in people's memories. In this disaster, although the exact number is not determined, more than 117 people perished, thousands were affected by the flood, and damages amounted to millions of lira. The aim of this study is to examine the causes, effects, and consequences of the 1930 Izmir flood disaster from the perspective of natural disaster history. Additionally, it seeks to ascertain whether successful disaster management was achieved and what measures were taken against possible future flood disasters in the region.

Keywords

Flood, Natural Disaster, Disaster Management

References

• Acar, D.G. (2017). 1929 Dünya ekonomik bunalımı ve İzmir’de gündelik yaşam. Belgi Dergisi, 13 (I), 408-428.
• Dölek, İ. (2015). Türkiye’de doğal afetler. İstanbul: Pegem Akademi Yayınları.
• Durgun, B. (2006). Atatürk döneminde İzmir ekonomisi 1923-1938. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İzmir.
• Levantine Heritage Foundation. http://www.levantineheritage.com/flood.htm. (Erişim tarihi: 21.06.2024).
• Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi, https://www.apikam.org.tr/tr/ArsivHizmetDetay/3894.(Erişim Tarihi: 22.06.2024).
• Kırışman, M. (2011). Fransız basınında İzmir yangını üzerine bazı değerlendirmeler, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 10(22), 77-93.
• Kıyıcı, A. K. (2008). Büyük İzmir yangınını hatırlamak (13 Eylül 1922). Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 13 (25), 149-164.
• Korkanç, S.Y. & Korkanç, M. (2006). Sel ve taşkınların insan hayatı üzerindeki etkileri. Zonguldak Kara Elmas Üniversitesi Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 8(9), 42-50.
• Mert, H. (2002). Sosyal, siyasal ve iktisadi yönleriyle bornova 1923-1981. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Özcan, E. (2006). Sel olayı ve Türkiye. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 26(1), 35-50.
• Serçe, E. (1996). İzmir’de belediyeciliğin tarihsel gelişimi (Tanzimat’tan 1945 yılına kadar). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İzmir.
• Tınal, M. (2009). 1928 torbalı (İzmir) depremi. Turkish Studies, 4(8), 2229-2243.
• BCA, 30.10.0.0/ 267.801.10 (15.11.1930).
• BCA, 30.10.0.0/117.819.6 (21.04.1931).
• BCA, 30.10.0.0/ 117.819.18 (11.07.1931).
• BCA, 30.10.0.0/118.822.16 (29.02.1936).
• BCA, 30.10.0.0/118.827.29 (28.09.1939).
• BCA, 30.10.0.0./118.827.30 (02.10.1939).
• BCA, 30.1.0.0./121.770.2 (06.01.1940).
• BCA, 30.10.0.0/118.829.1 (13.04.1940).
• BCA, 30.10.0.0/118.833.4 (28.12.1940).
• BCA, 30.10.0.0/118.833.17 (08.02.1941).
• T.C. İzmir Vilayeti 1930-1931 Senesi İstatistik Yıllığı (1931). İzmir: Marifet Matbaası.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 3, İçtima: 4, Cilt: 22, İn’ikat: I (01.11.1930).
• Hizmet. (1929, 18 Ocak). Şiddetli Geldi.
• Yeni Asır. (1936, 7 Şubat). Gediz Taştı, Arazi Sular Altındadır.
• Yeni Asır. (1936, 8 Şubat). K. Menderes Taştı.
• Yeni Asır. (1938, 1 Mart). Kızılay Mahallesinde.
• Son Posta. (1931, 11 Nisan). Yağmurlar.
• Anadolu. (1930, 27 Eylül). Son Yağmurda Ödemişte.
• Milliyet. (1930, 26 Ekim). İzmir’de Yağmur.
• Anadolu. (1930, 26 Ekim). Yağmur Değil, Büyük Bir Tufan.
• Hizmet. (1930, 27 Ekim). İzmir Bir Tufan Geçirdi.
• Son Posta. (1930, 27 Ekim). İzmir Felaket İçindedir.
• Vakit. (1930, 27 Ekim). İzmir Felaketi.
• Cumhuriyet. (1930, 27 Ekim). İzmir’imiz Tufan İçinde.
• Cumhuriyet. (1930, 28 Ekim). Anadolunun Verdiği Tefsilat.
• Anadolu. (1930, 28 Ekim). Başvekilin Telgrafları.
• Milliyet. (1930, 28 Ekim). Felaket Nasıl Oldu?.
• Hizmet. (1930, 28 Ekim). İzmir Belediyesi.
• Vakit. (1930, 28 Ekim). İzmir Faciası Neden Olmuş?.
• Hizmet. (1930, 28 Ekim). İzmir Sel Felaketinde.
• Akşam. (1930, 28 Ekim). İzmir Şehri Karanlıkta ve Su Altındadır.
• Hâkimiyeti Milliye. (1930, 28 Ekim). İzmir’de Büyük Bir Afet.
• Vakit. (1930, 28 Ekim). İzmir’deki Büyük Afet.
• Milliyet. (1930, 28 Ekim). İzmir’in Çok Elim Felaketi.
• Son Posta. (1930, 28 Ekim). Matem İçindeyiz.
• Hâkimiyeti Milliye. (1930, 28 Ekim). Meteoroloji Enstitüsü Müdürünün Beyanatı.
• Anadolu. (1930, 28 Ekim). Sanat Mektebindeki Zararlar.
• Son Posta. (1930, 29 Ekim). 600 Kişi Çıplaktır.
• Son Posta. (1930, 29 Ekim). Bu Dakikada.
• Son Posta. (1930, 29 Ekim). Dispanser Açıldı.
• Cumhuriyet. (1930, 29 Ekim). Hilal-i Ahmer’in Yardımı.
• Cumhuriyet. (1930, 29 Ekim). İzmir Felaketinin Son Günü.
• Akşam. (1930, 29 Ekim). İzmir Sel Felaketi.
• Milliyet. (1930, 29 Ekim). İzmir’de Tufanı Andıran Yağmurlar Dindi.
• Cumhuriyet. (1930, 29 Ekim). Ne Kadar Ceset Çıktı.
• Anadolu. (1930, 30 Ekim). Felaketzedelere Yardım.
• Vakit. (1930, 31 Ekim). 14 Nüfuslu Bir Aile Kâmilen Mahvoldu.
• Son Posta. (1930, 31 Ekim). Belediyede İçtima Edildi.
• Milliyet. (1930, 31 Ekim). Ekmeksiz Kalınmadı.
• Anadolu. (1930, 31 Ekim). Felaket ve Zarar.
• Son Posta. (1930, 31 Ekim). Hükümetten Yardım Geldi.
• Hâkimiyeti Milliye. (1930, 31 Ekim). İsmet Paşa’nın Teessür Telgrafları.
• Milliyet. (1930, 31 Ekim). İzmir Felaketi Nasıl Başladı, Nasıl Bitti.
• Cumhuriyet. (1930, 31 Ekim). İzmir Felaketinin Tafsilatı.
• Vakit. (1930, 31 Ekim). İzmir Valisinin Tebliği.
• Son Posta. (1930, 31 Ekim). İzmir’e Müstacelen Yardım Lazım.
• Milliyet. (1930, 31 Ekim). Sanatlar Mektebi.
• Vakit. (1930, 31 Ekim). Yılanlar Sokakta.
• Cumhuriyet. (1930, 1 Kasım). Asıl Felaket Merkezi.
• Hâkimiyeti Milliyet. (1930, 1 Kasım). Hilal-i Ahmer Felakete Uğrayanlara Yardım İçin Teberrüat Kabul Edecektir.
• Akşam. (1930, 1 Kasım). İzmir’de Sel Felaketi.
• Akşam. (1930, 1 Kasım). İzmir’deki Sel Felaketi.
• Cumhuriyet. (1930, 1 Kasım). İzmir’in Kurbanları.
• Hâkimiyeti Milliye. (1930, 1 Kasım). İzmir’in Ticari Zararı.
• Cumhuriyet. (1930, 1 Kasım). İzmir’in Verdiği Kurbanlar.
• Vakit. (1930, 1 Kasım). Tufandan Sonra İzmir.
• Vakit. (1930, 1 Kasım). Vekiller İzmir’de.
• Cumhuriyet. (1930, 1 Kasım). Zarar Miktarı.
• Vakit. (1930, 2 Kasım). Felaketin Sebebi.
• Vakit. (1930, 2 Kasım). Selden Sonra Zelzele.
• Akşam. (1930, 2 Kasım). Selden Sonra.
• Son Posta. (1930, 2 Kasım). Tufandan Sonra Zelzele Başladı.
• Vakit. (1930, 2 Kasım). Zarar Miktarı.
• Nadi, Y. (1930, 2 Kasım), İzmir Felaketi. Cumhuriyet.
• Hâkimiyeti Milliye. (1930, 3 Kasım). Dahiliye Vekili İzmir’e Gidiyor.
• Hâkimiyeti Milliye. (1930, 3 Kasım). İzmir Felaketzedelerine Yardım.
• Vakit. (1930, 3 Kasım). Sıhhiye Vekili İzmir’de.
• Cumhuriyet. (1930, 3 Kasım). Taharriyat.
• Cumhuriyet. (1930, 3 Kasım). Tufan Nasıl Başladı.
• Akşam. (1930, 4 Kasım). Felaketzedelere Yardım.
• Milliyet. (1930, 4 Kasım). Felaketzedelere Yardım.
• Milliyet. (1930, 4 Kasım). İzmir İanesi.
• Cumhuriyet. (1930, 4 Kasım). İzmir’de Mesken Buhranı.
• Milliyet. (1930, 4 Kasım). M. Venizelos, İzmir Felaketinden Dolayı Teessürlerini Bildirdi.
• Milliyet. (1930, 5 Kasım). Dahiliye Vekili İzmir’de.
• Cumhuriyet. (1930, 5 Kasım). Defter Yapılıyor.
• Cumhuriyet. (1930, 5 Kasım). Erzak Mubayaatı.
• Cumhuriyet. (1930, 5 Kasım). İzmir Felaketzedelerine Eşya Dağıtıldı.
• Cumhuriyet. (1930, 5 Kasım). İzmir Tufanı Nasıl Oldu?.
• Cumhuriyet. (1930, 6 Kasım). Bornova Felaketzedeleri Vagonlarda İskân Ediliyor.
• Cumhuriyet. (1930, 6 Kasım). İlbas ve İaşe Edilenler.
• Cumhuriyet. (1930, 6 Kasım). İzmir Felaketzedelerine Yardım.
• Cumhuriyet. (1930, 6 Kasım). Resmi Rapor.
• Vakit. (1930, 6 Kasım). Son Yağmurlar Tesiriyle Bir Tepe Çöktü.
• Milliyet. (1930, 6 Kasım). Şükrü Kaya Bey’in Tetkikleri.
• Vakit. (1930, 6 Kasım). Yıkılan Evlerin İmarı İçin.
• Cumhuriyet. (1930, 7 Kasım). Hilal-i Ahmer’in Müsameresi.
• Son Posta. (1930, 7 Kasım). İzmir’de Bir Suiistimal Meselesi.
• Cumhuriyet. (1930, 7 Kasım). İzmir’de İki Vekilin Tetkikatı Devam Ediyor.
• Hâkimiyeti Milliye. (1930, 7 Kasım). İzmir’de Sel Felaketine Uğrayanlar İçin.
• Vakit. (1930, 7 Kasım). Şükrü Kaya Bey.
• Cumhuriyet. (1930, 7 Kasım). Zirai Hasarlar.
• Hâkimiyeti Milliye. (1930, 8 Kasım). İzmir Felaketzedelerine Geniş Yardım.
• Cumhuriyet. (1930, 8 Kasım) İzmir Şehir Meclisi’nde Şiddetli Münakaşalar.
• Akşam. (1930, 8 Kasım). İzmir’de Sel Felaketi.
• Vakit. (1930, 8 Kasım). Seylap Felaketinin Mesuliyetini Belediyede Buluyorlar.
• Son Posta. (1930, 8 Kasım). Yağmur Saat Ona Doğru Kesildi.
• Cumhuriyet. (1930, 9 Kasım). Felaket Yerindeki Tetkikat.
• Son Posta. (1930, 9 Kasım). İzmir Halkı Neler Bekliyor ?.
• Milliyet. (1930, 9 Kasım). Yalan!
• Anadolu. (1930, 10 Kasım). Felaketzedeler İçin Yapılan Yardımlar.
• Akşam. (1930, 10 Kasım). İzmir’de Sigorta Sahtekârlığı.
• Cumhuriyet. (1930, 11 Kasım). Zavallı Bornuva!.
• Milliyet. (1930, 12 Kasım). CHF Grubu Toplandı.
• Hâkimiyeti Milliyet. (1930, 12 Kasım). Gediz İçin Tedbir.
• Cumhuriyet. (1930, 12 Kasım). İzmir’de Yapılacak Yeni Evlerin Yeri.
• Son Posta. (1930, 13 Kasım). İzmir Vilayetinin Tekzibine Cevap.
• Son Posta. (1930, 14 Kasım). İzmir’de 350 Ev Yapılacak.
• Cumhuriyet. (1930, 17 Kasım). Fabrikatörlerimiz Yardım Edecekler.
• Akşam. (1930, 17 Kasım). Sel Kurbanları.
• Milliyet. (1930, 21 Kasım). Belediyenin Tasavvurları Hâkimiyeti.
• Anadolu. (1929, 22 Kasım). Cellat Gölü Taştı.
• Anadolu. (1929, 23 Kasım). İmdat İstediler.
• Hâkimiyeti Milliye. (1930, 13 Aralık). Seylap Felaketine Karşı Tedbirler.
• Yeni Asır. (1940, 27 Aralık). Şiddetli Yağmurlardan Sonra.
• Yeni Asır. (1940, 28 Aralık). Seylap Afeti Büyük.
• Anadolu. (1939, 31 Aralık). Bir Bu Eksikti.