DETERMINATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN FEMALE ACADEMICS' ATTITUDES TOWARDS FERTILITY AND CHILDBEARING AND THEIR ATTITUDES TOWARDS GENDER ROLES

Year 2025, Volume: 27 Issue: 3, 989 - 1004, 15.09.2025

Fatma Nur Duman , Zehra Gölbaşı

https://doi.org/10.16953/deusosbil.1642360

Abstract

This study seeks to explore the relationship between female academics' views on fertility and childbearing and their perceptions of gender roles.Conducted as a descriptive study, the research population comprised female academics employed at universities in Turkey, while the sample included 204 female academics surveyed between May 2023 and March 2024. Data collection was carried out using the Personal Information Form, the “Attitudes Towards Fertility and Childbearing Scale (AFCS)”, and the “Gender Roles Attitudes Scale (GRAS)”. The mean scores of the academicians who participated in the study are as follows: 'future importance' sub-dimension 19.50 ± 7.48, 'present obstacle' sub-dimension 34.65 ± 7.28 and 'womanhood identity' sub-dimension 11.48 ± 4.85. A significant positive correlation was identified between the mean scores of the “future importance” and “female identity” sub-dimensions of the AFCS and both the sub-dimension and total scores of the GRAS. Conversely, a negative correlation emerged between the mean scores of the “present obstacle” sub-dimension of the AFCS and the GRAS sub-dimension and total scores. The regression analysis conducted to examine the causal relationship between GRAS and AFCS sub-dimensions revealed statistically significant results. Findings indicate that as academics adopt more egalitarian perspectives on gender, their attitudes towards fertility also become more positive. It can be deduced that female academics with higher education levels are more likely to have a positive outlook on fertility, possibly as a result of greater awareness and endorsement of egalitarian gender roles.

Keywords

Women , Fertility , Childbearing , Gender , Academic , Attitude

KADIN AKADEMİSYENLERİN DOĞURGANLIK VE ÇOCUK DOĞURMAYA YÖNELİK TUTUMLARI İLE TOPLUMSAL CİNSİYET ROLLERİNE YÖNELİK TUTUMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN BELİRLENMESİ

Abstract

Bu araştırmada, henüz anne olmamış ve gebe olmayan kadın akademisyenlerin doğurganlık ve çocuk doğurmaya ilişkin tutumları ile toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Kariyer gelişimi fırsatı fazla olan akademisyenlik mesleğinde, geleneksel toplumsal cinsiyet rollerine yönelik tutumun farklılaşabileceği ve bunun da doğurganlık tutumu ve çocuk doğurma isteği üzerinde etkili olabileceği düşünülmektedir. Bu nedenle tanımlayıcı bir tasarıma sahip olan bu araştırmanın evrenini, Türkiye'deki üniversitelerde görev yapan kadın akademisyenler oluştururken, örneklem grubunu Mayıs 2023-Mart 2024 tarihleri arasında erişilen 204 kadın akademisyen oluşturmaktadır. Veriler, “Bireysel Bilgi Formu”, “Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği (TCRTÖ)” ve “Doğurganlık ve Çocuk Doğurmaya Yönelik Tutum Ölçeği (DÇDYTÖ)” aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmaya katılan akademisyenlerin DÇDYTÖ puan ortalamaları sırasıyla şu şekildedir: "gelecekteki önem" alt boyutu 19,50±7,48, "şimdiki engel" alt boyutu 34,65±7,28 ve "kadınlık kimliği" alt boyutu 11,48±4,85. Akademisyenlerin TCRTÖ toplam puan ortalaması ise 92,42±8,33 olarak hesaplanmıştır. Analizler sonucunda, DÇDYTÖ’nün “gelecekteki önem” ve “kadınlık kimliği” alt boyutlarının puan ortalamaları ile TCRTÖ puan ortalamaları arasında pozitif bir ilişki belirlenirken, 'şimdiki engel' alt boyut puan ortalaması ile TCRTÖ puanı arasında negatif bir korelasyon tespit edilmiş olup yapılan regresyon analizi istatistiksel açıdan anlamlı sonuçlar vermiştir. Araştırmanın bulguları, akademisyenlerin toplumsal cinsiyet rollerine yönelik tutumları daha eşitlikçi hale geldikçe doğurganlığa yönelik tutumlarının da olumlu yönde değiştiğini ortaya koymaktadır. İleri eğitim alan kadın akademisyenlerin, eşitlikçi cinsiyet rolleri benimseyerek doğurganlığa ilişkin tutumlarını daha bilinçli ve olumlu bir farkındalıkla şekillendirdiği görülmektedir. Ancak, bu durumun kesinleştirilmesi adına farklı eğitim seviyelerine sahip kadın grupları üzerinde benzer çalışmalar yürütülmesi ve sonuçların eğitim düzeyi ekseninde değerlendirilmesi gerekmektedir.

Keywords

Kadın , Doğurganlık , Çocuk Doğurma , Toplumsal Cinsiyet , Akademisyen , Tutum.

References

• Andrew, L., Robinson, K., Dare, J., & Costello, L. (2023). Nursing students doing gender: Implications for higher education and the nursing profession. Nursing Inquiry, 30 (1), e12516. https://doi.org/10.1111/nin.12516
• Araban, M., Karimy, M., Armoon, B., & Zamani-Alavijeh, F. (2020). Factors related to childbearing intentions among women: A cross-sectional study in health centers, Saveh, Iran. Journal of the Egyptian Public Health Association, 95 (6), 1–8. https://doi.org/10.1186/s42506-020-00048-y
• Arı, M. (2018). Akademisyen olmak: Genç akademisyenlere öneriler. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2 (2), 450–455.
• Aydın, M., Özen Bekar, E., Yılmaz Gören, Ş., & Sungur, M. A. (2016). Hemşirelik öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (1), 223–242. https://doi.org/10.11616/basbed.vi.455842
• Bellieni, C. (2016). The best age for pregnancy and undue pressures. Journal of Family & Reproductive Health, 10 (3), 104–107.
• Berridge, D., Penn, R., & Ganjali, M. (2009). Changing attitudes to gender roles: A longitudinal analysis of ordinal response data from the British household panel study. International Sociology, 24 (3), 346–367. https://doi.org/10.1177/0268580909102913
• Berktaş, E. (2015). Fertility intention of women in Turkey from a gender equity perspective with focus on the division of labor within the home [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Hacettepe Üniversitesi Tez Merkezi.
• Cooke, A., Mills, T. A., & Lavender, T. (2010). 'Informed and uninformed decision making'—Women’s reasoning, experiences and perceptions with regard to advanced maternal age and delayed childbearing: A metasynthesis. International Journal of Nursing Studies, 47 (10), 1317–1329. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2010.03.011
• Çal, A., & Aydın Avcı, İ. (2020). Hemşire ve ebe öğrencilerin toplumsal cinsiyet rol tutumları ile aile içi şiddete yönelik tutumları ve yaşam değerleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 5 (2), 103–112. https://doi.org/10.47115/jshs.787564
• Çelik, A. S., Pasinlioğlu, T., Tan, G., & Koyuncu, H. (2013). Determination of university students’ attitudes about gender equality. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 21 (3), 181–186.
• Damar, E., & Bolsoy, N. (2021). Doğurganlık ve Çocuk Doğurmaya Yönelik Tutum Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. International Anatolia Academic Online Journal Health Sciences, 7 (3), 1–34.
• Dinç, A., & Çalışkan, C. (2016). The perspectives of university students on gender roles. Journal of Human Sciences, 13 (3), 3671–3683. https://doi.org/10.14687/jhs.v13i3.3924
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. (2019). 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve TÜBİTAK. http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2018/rapor/TNSA2018_ana_Rapor.pdf
• Kavas, S. (2014). Türkiye'de değişen doğurganlık oranları üzerine: Durum tespit çalışması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (29), 537–546.
• Kırık, A. M., & Korkmaz, M. (2014). The role of media in gender inequality. International Journal of Psychiatry and Psychological Researches, 1 (1), 1–16.
• Li, Y., & Jiang, Q. (2019). Women’s gender role attitudes and fertility intentions of having a second child: Survey findings from Shaanxi Province of China. Asian Population Studies, 5 (1), 66–86. https://doi.org/10.1080/17441730.2018.1553994
• Mathews, T. J., & Hamilton, B. E. (2009). Delayed childbearing: More women are having their first child later in life (Data Brief No. 21). National Center for Health Statistics. https://www.cdc.gov/nchs/products/databriefs/db21.htm
• Özdemir, H. (2019). Toplumsal cinsiyet perspektifinde erkeklik ve kadınlık algısı: Bir alan araştırması. Asya Studies, 4 (10), 90–107.
• Söderberg, M., Lundgren, I., Christensson, K., & Hildingsson, I. (2013). Attitudes toward fertility and childbearing scale: An assessment of a new instrument for women who are not yet mothers in Sweden. BMC Pregnancy and Childbirth, 13, 197. https://doi.org/10.1186/1471-2393-13-197
• Şimal, N., & Gursoy, E. (2020). Üniversite öğrencilerinin gelecekte çocuk sahibi olmaya ilişkin düşünceleri ve etkileyen faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 13 (3), 148–159.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2024). Doğum istatistikleri 2023. Erişim tarihi: 21 Haziran 2024. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dogum-Istatistikleri-2023-53708
• Türkmen, H., & Bakıman, Y. (2021). Anne ve baba tutumunun gençlerde doğurganlık ve çocuk doğurma tutumuna etkisi. Sağlık ve Toplum, 31 (2), 101–109.
• United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division. (2017). World Fertility Report 2015—Highlights (ST/ESA/SER.A/415). Erişim tarihi: 15 Eylül 2023. https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/fertility/worldFertilityReport2015_highlights.pdf
• Yılmaz, F. A. (2019). Attitudes to health personnel to gender roles and factors affecting their gender roles. Journal of Academic Research in Nursing, 5 (1), 40–45. https://doi.org/10.5222/jaren.2019.87468
• Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi. (2025). Öğretim Elemanları Sayıları Özet Tablosu 2023–2024. Erişim tarihi: 6 Ocak 2025. https://istatistik.yok.gov.tr/
• Zeyneloğlu, S., & Terzioğlu, F. (2011). Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeğinin geliştirilmesi ve psikometrik özellikleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 409–420.