Yahyâ Kemâl’in Söz Meydanı Şiiri Bir Na‘t-ı Şerîf Olarak Okunabilir mi?

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 24, 555 - 587, 01.07.2020

Meliha Yıldıran Sarıkaya

Öz

Yahyâ Kemâl, eski edebiyât ile yeni edebiyât arasında bir köprü konumundadır. Onun bazı şiirleri eski edebiyâtın bazı şiirleri yeni edebiyatın örnekleri arasında gösterilir. Bu makale onun Eski Şiirin Rüzgârıyle kitabında yer alan Söz Meydanı adlı gazelinin konusu hakkındadır. Söz Meydanı eski şiirin özelliklerini taşımaktadır. Muallim Nâcî’nin “olalı” redifli gazeline nazîre olarak söylenmiştir. Muallim Nâcî’nin gazeline başka şâirler de nazîre yazmıştır. Bu nazîrelerin bilinen sonuncu örneği Yahyâ Kemâl’e âittir. Söz Meydanı ilk bakışta klasik gazellerde olduğu gibi sevgiliyi öven bir gazel gibi görünmektedir. Fakat şiirdeki göndermeler biraz daha dikkatle incelendiğinde, Söz Meydanı’nın Hz. Peygamber hakkında yazılmış bir şiir olma ihtimâli ortaya çıkmaktadır. Bilindiği üzere Hz. Peygamber hakkında yazılan şiirler na’t türünü oluşturur. Na’t ise dinî edebiyâtın bir ürünüdür. Makalede Söz Meydanı na’t türünün diğer örnekleriyle karşılaştırılmış ve bazı müşterek unsurlar tespit edilmiştir. Söz Meydanı’nın bir na’t örneği olarak okunabileceği üzerinde durulmuştur. Dolayısıyla bu şiir üzerinden, Yahyâ Kemâl’in bu zamana kadar bilinmeyen bir özelliği, onun na’t kaleme almış bir şâir olduğu gösterilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yahyâ Kemâl, Muallim Nâcî, Söz Meydanı, na’t

Is it Possible to Read Yahya Kemal’s Soz Meydani Poem as a Naat?

Öz

Yahyâ Kemâl is a bridge between old literature and new literature. Some of his poems are shown as examples of old literature and some of them are shown as examples of new literature. This article is about the subject of his ghazal named Söz Meydani in his book Eski Şiirin Rüzgarıyle. Söz Meydani has the characteristics of old poetry and it was written in a similar style nazire “olalı” rhymed ghazal of Muallim Naci. Other poets also have written poems similar to nazire Muallim Naci’s “olalı” rhymed ghazal. The last known example of these similar poems nazire belongs to Yahya Kemal. At first glance, Söz Meydani looks like a ghazal that praises the beloved, as in classical gazelles. But when the references in the poem are examined more carefully, the possibility of Söz Meydani being a poem about the Prophet emerges. As it is known, the poems about the Prophet form the genre of naat. Naat is a product of religious literature. In this article, Söz Meydani was compared with other examples of the naat genre and some common elements were found. It was emphasized that the Söz Meydani can be read as an example of naat. So through this poem, it is shown an unknown feature of Yahya Kemal until now that Yahya Kemal is a poet who wrote naat.

Anahtar Kelimeler

Yahya Kemal, Muallim Naci, Söz Meydani, naat

Kaynakça

• AKÜN, Ömer Faruk 1994 , “Divan Edebiyatı”, DİA, IX, 389-427.
• ANDI, M. Fatih [trs.], “Modern Türk Şiirinde Gül İmajı”, Gül Kitabı: Gül Kültürü Üzerine İncelemeler, Isparta: Isparta Belediyesi.
• AYDEMİR, Semra 1990 , Dede Ömer Rûşenî Hayatı, Eserleri ve Dîvânı’nın Tenkîdli Metni , Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• AYVAZOĞLU, Beşir 2007 , Yahyâ Kemâl: Ansiklopedik Biyografi, İstanbul: Korpus Kültür Sanat Yayınları.
• BANARLI, Nihad Sami 1984 , Bir Dağdan Bir Dağa, İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• BANARLI, Nihad Sami 1959 , Yahya Kemal Yaşarken, İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yahya Kemal Enstitüsü Neşriyatı.
• BAŞER, Sait 1998 , Yahya Kemal’de Türk Müslümanlığı, İstanbul: Seyran Kitap.
• BAYRAM, Yavuz 2007 , “Burdur’un ve Divanların Gülü”, I. Burdur Sempozyumu Bildiriler 16-19 Kasım 2005 , I, 368-386.
• BEKTAŞ, Halime 2005 , Şeyh Mehmed Nazmî Divanı edisyon kritik, inceleme , Yüksek Lisans Tezi, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• [BEYATLI], Yahyâ Kemal 2009 , Bütün Şiirleri, İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti.
• BİLGEGİL, M. Kaya 1959 , “Yahya Kemâl’in Şiirlerinde Din”, İslâm İlimleri Enstitüsü Dergisi [Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi], I, 123-144.
• ÇELEBİOĞLU, Âmil 2018 , Muhammediye Yazıcıoğlu Mehmed, İstanbul: Dergah Yayınları.
• ÇETİŞLİ, İsmail 2012 , Türk Şiirinde Hz. Peygamber 1860-2011, Ankara: Akçağ Yayınları.
• DAĞLAR, Abdülkadir 2016 , “Şâirin Mazmûn Aynası: Tab’/Meş’ar”, Hikmet Akademik Edebiyat Dergisi, II, S. 4, 17-31.
• DEMİRCİ, Mehmet 1997 , “Hakîkat-i Muhammediyye”, DİA, XV, 179-180.
• GÜNEŞ, Mustafa 2006 , Eşrefoğlu Rûmî’nin Hayatı, Eserleri ve Dîvânı, İstanbul: Sahhaflar Kitap Sarayı.
• HACITAHİROĞLU, Abdullah Öztemiz 1966 , Hazreti Peygamber’e Şiirler Antolojisi: Naʻtlar, İstanbul: Yağmur Yayınları.
• HERSEKLİ ÂRİF HİKMET BEY 1918 , Dîvân, İstanbul: Âsâr-ı Müfîde Kütüphânesi.
• IŞIK, Emin 2016 , Kime Kulsun?, İstanbul: Nefes Yayınları.
• İZ, Mahir 2000 , Yılların İzi, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• KANDEMİR, Mehmet Yaşar 2011 , Canım Kurban Olsun Senin Yoluna, İstanbul: Tahlil Yayınları.
• KAPLAN, Mehmet 1969 , Şiir Tahlilleri: Tanzimattan Cumhuriyete Kadar, İstanbul: Bilmen Yayınları.
• KARATAŞ, Turan 2011 , Hüseyin Sîret, İstanbul: Timaş Yayınları.
• KÜRKÇÜOĞLU, Kemâl Edib 1985 , Seyyid Nesîmî Dîvânı’ndan Seçmeler, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• MUALLİM NÂCÎ 1303 , Muallim, İstanbul: Şirket-i Mürettibiye Matbaası.
• MUALLİM NÂCÎ 1301 , Yazmış Bulundum, İstanbul: Mihran Matbaası.
• OKAY, Orhan 1992 , “Beyatlı, Yahya Kemal”, DİA, VI, 35-39.
• ÖKTEN, Sadettin 2018 , “Yahya Kemâl’de Sırrî Esintiler”, Şeyh Sadeddin Sırri er-Rifai Armağan Kitabı, Ed.: Adalet Çakır , Kocaeli: Küv Yayınları, 267-272.
• ÖZGÜL, M. Kayahan 2016 , Şiirin Hazanında Gazel Dökenler: Muallim Naci Efendi, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• ÖZUYGUN, Ali Rıza 1999 , Hasan Sezâyî’nin Hayatı Edebî Kişiliği, Eserleri, Dîvanı’nın Tenkitli Metni ve İncelemesi, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• SEYİDOĞLU, Bilge 1988 , “Mitolojik Unsurlar Bakımından Yahya Kemal Beyatlı’nın Mehlikâ Sultan Adlı Şiirinin Tahlili”, Türk Kültürü, Ankara, XXVI, S. 307, 712-715.
• ŞEYH GALİB 2006 , Hüsn ü Aşk, Haz. Abdülbaki Gölpınarlı , İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• ŞEYHÎ 1990 , Şeyhî Divanı, Haz. Cemal Kurnaz, Mustafa İsen , Ankara: Akçağ Yayınları.
• TAHRALI, Mustafa 1997 , “Osman Hulûsî Efendi’nin Dîvânı’nda Yâr Sembolü”, Somuncu Baba ve Es-Seyyid Osman Hulûsî Efendi Sempozyumu Tebliğleri, Ankara: Es-Seyyid Osman Hulûsî Efendi Vakfı Yayınları.
• TARLAN, Ali Nihad 1985 , Fuzûlî Divanı Şerhi, I-III, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
• TİMURTAŞ, Faruk Kadri 1963 , “Yahya Kemal ve Eski Şiirin Rüzgârıyle”, Türk Kültürü, Ankara, I, S. 12, 31-33.
• TÜRER, Osman 2006 , “Azîz Mahmud Hüdâyî’nin Bir Şiirinin Varlık Ve İnsan Felsefesi Açısından Tahlîli”, Üsküdar Sempozyumu III: Azîz Mahmud Hüdâyî Uluslararası Sempozyum Bildirileri 20-22 Mayıs 2005 , I, 211-221.
• UÇMAN, Abdullah 2005 , “Muallim Nâci”, DİA, XXX, 315-317.
• UĞURCAN, Sema 1984 , “Yahyâ Kemâl’in Şiirlerinde Kadın”, Doğumunun 100. Yılında Yahya Kemal Beyatlı, İstanbul: Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi.
• YENİTERZİ, Emine 1993a , Divan Şiirinde Na’t, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• YENİTERZİ, Emine 1993b , Türk Edebiyatında Na’tlar, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• YETİŞ, Kazım 1988 , “Yahyâ Kemal’in Eserlerı̇nde Dînî Hayatın Tezâhürleri”, Kubbealtı Akademi Mecmuası, XVII/S. 1, 29-45.
• YÖNTEM, Ali Canip 1944 , “Muallim Naci: Terceman-ı Hakikat’te”, İstanbul Halkevleri Dergisi, II, S. 19, 4-6, 14.