Gelenek ve Osmanlı Hanedanına Yazılan Dört Modern Mersiye

Yıl 2018, Cilt: 21 Sayı: 21, 629 - 656, 30.12.2018

Murat Öztürk

Öz

Mersiye, klasik Türk şiirinde ölenin ardından duyulan üzüntünün dile getirildiği nazım türüdür. Bu nazım türü edebiyat tarihimizde en çok sultanlara ve şehzadelere yazılmıştır. Bu şiirlerde bir yandan ölümden kaynaklanan acılar dile getirilip feleğe sitem edilir, diğer yandan ölenlerin olumlu vasıfları anlatılırdı. Bu çalışmada biri -genelde devrik sultanlara ancak göndermelerinden ötürü- II. Osman’a, dördü şehzade Şehzade Cem, Şehzade Mustafa, Şehzade Cihangir ve Şehzade Bayezid , hanedandan beş kişiye yazılan son çağın dört şairinin Muhsin Macit, Ahmet Efe, Bülent Ecevit ve Ali Ural modern mersiyeleri, mersiye geleneğinin devamı açısından ele alınacaktır. Hanedandan dört isim de trajik şekilde can vermiş, ecelleriyle ölmemişlerdir. Dördü de şair olan bu sultan ve şehzade şairlerin trajik ölümleriyle ilgili kısa tarihi bilgiler bağlamında haklarında yazılan diğer şiirlere, geleneksel mersiyelere ve kendi şiirlerinden örneklere de yer verilecektir. Böylelikle hem klasik şiirin modern şiir üzerindeki etkisine kısaca değinilecek hem de gelenekten yararlanan şairlerin şiirleri üzerinden mersiye türünün gelenekten moderne evrilen özelliği üzerinde durulacaktır. Ele aldığımız şairlerin hanedandan isimlerin yaşanan trajedilerine yönelik şiirleri ve telmihleri de aynı bağlamda dikkate sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mersiye, gelenek, Cem Sultan, Şehzade Mustafa, Şehzade Bayezid, Genç Osman

Tradition and Four Modern Mersiye Dirge Written to the Ottoman Dynasty

Öz

Mersiye is the type of poem in which the sadness after the death of the classical Turkish poetry is expressed. This type of poetry is mostly written in sultans and princes in our literary history. In these poems, on the one hand, the anguish caused by death was expressed and explained to the forehead, while the positive qualities of the deceased were explained. In this study, one of the four princes of the last century Muhsin Macit, Ahmet Efe, Bülent , who wrote to the overturned sultans because of their sentences - Sultan II Osman , four princes Prince Cem, Prince Mustafa, Prince Cihangir and Prince Bayezid Ecevit and Ali Ural will be discussed in terms of the continuation of the tradition of mersiye. The four names of the dynasty were tragically dead, and they did not die with their ego. Other poems written in their rights in the context of short historical information about the tragic deaths of these sultans and prince poets who are also poets will be given examples of traditional mercies and their own poems. Thus, both the influence of the tradition of classical poetry on modern poetry will be briefly mentioned, and the feature of the poetry of traditional poetry will evolve from the tradition to the moderne. The poems and tallies of the poets we dealt with will be given in the same context to the living tragedies of the dynastic names.

Anahtar Kelimeler

MMersiye (dirge), tradation, Cem Sultan, Shehzade Mustafa, Shehzade Bayezid, Gench Osman

Kaynakça

• AFYONCU, Erhan-ÖNAL, Ahmet-DEMİR, Uğur 2010 , Osmanlı İmparatorlu- ğunda Askeri İsyanlar ve Darbeler. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• ARMAĞAN, Mustafa 1992 , Gelenek. Ankara: Akçağ Yayınları.
• ASİLTÜRK, Bâki 2013 , Türk Şiirinde 1980 Kuşağı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• AYVAZOĞLU, Beşir 1996 , Aşk Estetiği, İslam Sanatlarının estetiği Üzerine Bir Deneme, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• ÇAVUŞOĞLU, Mehmet 1977 , Yahya Bey Dîvân, Tenkidli Basım, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• ÇETİN, Nurullah 2012 , Yeni Türk Şiirinde Geleneğin İzleri, Ankara: Akçağ
• DEMİR, Fethi 2015 . 1980 Sonrası Türk Şiirinin Başlıca Tartışma Alanları, International Journal of Languages’ Education and Teaching Volume 3/1 April 2015 p. 144-163
• ECEVİT, Bülent 2005 , Bir Şeyler Olacak Yarın, Ankara: Doğan Kitap.
• EFE, Ahmet 2013 , Hümâ, İstanbul: NAR Yayınları.
• EFE, Ahmet 1980 , Veda Şiirleri, Ankara: Kandil Yayınları.
• EROĞLU, Ebubekir 2011 , Modern Türk Şiirinin Doğası, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• ERSOYLU, İ. Halil 1989 , Cem Sultan’ın Türkçe Dîvânı, Ankara: TDK Yayın- ları.
• İLHAN, Attila 2001 , Ayrılık Sevdaya Dâhil, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• İSEN, Mustafa 1994 , Acıyı Bal Eylemek, Türk Edebiyatında Mersiye, Ankara: Akçağ Yayınları.
• İSEN, Mustafa 1998 , Sehî Bey Tezkiresi Heşt Behişt, Ankara: Akçağ Yayınları.
• KAPLAN, Mehmet 1994 , Şiir Tahlilleri-II, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• KAPLAN, Mehmet 2007 , Şiir Tahlilleri-I, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• KESKİNKILIÇ, Esra 1999 , Sultan II. Osman, İstanbul: Şule Yayınları.
• KILIÇ, Filiz 2000 . Şâhî Hayatı ve Dîvânı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• KURNAZ, Cemal 1997 , Divan Edebiyatı Yazıları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• MACİT, Muhsin 1996 , Gelenekten Geleceğe, Ankara: Akçağ Yayınları.
• MACİT, Muhsin 2001 , Zembil, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• MACİT, Muhsin 2004 , Divan Şiirinde Ahenk Unsurları, İstanbul: Kapı Yayınları.
• OKUR, Münevver 1992 , Cem Sultan Hayatı ve Şiir Dünyası, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• ÖZTUNÇ, Mehmet 2014 , “A. Ali Ural İle Söyleşi”, Türk Dili dergisi, Cilt: CVI Sayı: 749, Mayıs 2014.
• TANYOL, Tuğrul 1997 , Toplu Şiirler, “Cem Gibi”, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları,.
• TÖKEL, Dursun Ali 2000 , Divan Şiirinde Mitolojik Unsurlar Şahıslar Mitolojisi, Ankara: Akçağ Yayınları.
• URAL, A. Ali 2014 , Körün Parmak Uçları, İstanbul: Şule Yayınları.
• URAL, A. Ali 2018 . Divan, İmam Şafii’nin Şiirleri çeviri eser , İstanbul: Şule
• URAL, A. Ali 2017 . Gizli Buzlanma, İstanbul: Şule Yayınları.