YUNUS EMRE DİVANI’NIN RAİF YELKENCİ NÜSHASINDAN AYRI DÜŞEN ŞERÂ’İTÜ’L-FAKR VE’L-FUKARÂ ADLI DERLEME

Yıl 2025, Cilt: 34 Sayı: 34, 156 - 176, 30.06.2025

Güler Doğan Averbek

https://doi.org/10.15247/devdergisi.1640177

Öz

Bu yazıda bugün Berlin Devlet Kütüphanesi’nde bulunan Yunus Emre Divanı Raif Yelkenci nüshasıyla birlikte satılan Şerā’iṭü’l-Faḳr ve’l-Fuḳarā metnini ihtiva eden yazma ele alınmıştır. Söz konusu yazmadaki el yazısı, Raif Yelkenci nüshasını kopyalayan müstensihin yazısıyla aynıdır. Ayrıca her iki yazmanın kâğıdı, ebadı, mürekkebi, cetveli vs. gibi fiziki unsurları birbirine çok yakın özellikler göstermektedir. Bu metnin, Osman Nuri Ergin ve Abdülbaki Gölpınarlı tarafından birer kopyası alınmıştır. Abdülbaki Gölpınarlı, Yunus Emre Divanı’nın Raif Yelkenci nüshasıyla irtibatını kurmadığını zannettiğimiz bu metni yayınlamayı planlamış; fakat anlaşılan o ki bu niyeti akim kalmıştır. Bu çalışmada her iki yazmanın serencamından bahsedilerek Şerā’iṭü’l-Faḳr ve’l-Fuḳarā metnini ihtiva eden yazmanın nüsha tavsifi verilmiş, eserin sair nüshaları ile muhtevası ele alınmış, ilgisi sebebiyle yazının başlarında Yunus Emre Divanı nüshalarıyla alakalı bazı tespitlere notlar hâlinde yer verilmiştir. Bir derleme olduğu anlaşılan Şerā’iṭü’l-Faḳr ve’l-Fuḳarā’nın Hacı Bektaş Velî’nin Makâlât’ı ve Bektaşilikle ilgili diğer bazı metinler ve fütüvvetnameler ile irtibatına değinildikten sonra çalışmanın sonunda Şerā’iṭü’l-Faḳr ve’l-Fuḳarā metni yer almıştır.

Anahtar Kelimeler

Yunus Emre Divanı , Raif Yelkenci , Bektaşilik , fütüvvetname , Makâlât , Hacı Bektaş Velî

Kaynakça

• Coşan, Mahmud Esad (2013). Makâlât-ı Hacı Bektâş-ı Velî: İnceleme, Mensur ve Manzum Metin, Sadeleştirme. İstanbul: Server İletişim.
• Coşan, Mahmud Esad (2019). Makâlât-ı Hacı Bektâş-ı Velî: Transkripsiyonlu Tam Metin. İstanbul: Server Yayınları.
• Doğan Averbek, Güler, Thoralf Hanstein (2022). “Oskar Rescher’s Manuscript Collections in Berlin and Leipzig: Did Rescher Take Advantage of Turkey’s Manuscript Market?” Orientalische Handschriften in Deutschland – Sammlungsgeschichte im Spannungsfeld von akademischem Wissensdrang, globalem Antiquitätenhandel und imperialem Machtstreben, 29 Haziran-1 Temmuz 2022, Berlin (Almanya).
• Doğan Averbek, Güler (2023). “Osman Reşer’in Berlin ve Leipzig Kütüphanelerine Sattığı Yazmalara Dair Bazı Tespitler.” 60. Doğum Yılı Münasebetiyle Prof. Dr. M. A. Yekta Saraç Armağanı. İstanbul: DBY Yayınları, s. 595-628.
• Doğan Averbek, Güler (2021). “The Manuscripts Oskar Rescher Sold to the Berlin State Library Between 1913-1936.” Journal of Islamic Review / İslam Tetkikleri Dergisi 11/2, 477-568.
• Gölpınarlı, Abdülbaki (1935). “Âşık Paşa’nın Şiirleri.” Türkiyat Mecmuası V, 87-100.
• Gölpınarlı, Abdülbaki (2022). Fütüvvet ve Fütüvvetname: Makaleler. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kütüphane ve Müzeler Müdürlüğü.
• Gölpınarlı, Abdülbaki (2003). Mevlana Müzesi Abdülbaki Gölpınarlı Kütüphanesi Yazma Kitaplar Kataloğu. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Gölpınarlı, Abdülbaki (1943). Yunus Emre Divanı: Metinler, Sözlük, Açıklama. İstanbul: Ahmet Halit Kitabevi.
• Gölpınarlı, Abdülbaki (1941). Yunus ile Âşık Paşa ve Yunus’un Bâtınîliği. İstanbul: Kenan Basımevi.
• Kavasoğlu, Fatma Elif (2019). “Abdülbaki Gölpınarlı’nın Bektaşilik-Alevilik İsimli Yazma Eseri: Metin ve İnceleme.” Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Köprülü, Mehmed Fuad (1981). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• “Ķur’ān Sūrelerinüŋ Ĥāŝŝiyetleri;” Aģmed b. ʿAbdülcebbār, Tuģfetü’l-Lešā’if, yazma eser, Berlin Devlet Kütüphanesi, Şarkiyat Departmanı, Ms. or. quart. 1868.
• Muhammed bin Alâaddin el-Hüseyin er-Razavî (2014). Fütüvvet-nâme-i Kebîr: Miftahü’d-Dekâik fî Beyâni’l-Fütüvve ve’l-Hakâik. haz. Sadullah Gülten, Hacı Yılmaz, ed. Alemdar Yalçın, Gıyasettin Aytaş. İstanbul: Yazma Eserler Kurumu.
• Orientalische Handschriften Zugangsbuch, 1919-. yazma eser, Berlin Devlet Kütüphanesi, Şarkiyat Departmanı. “Osman Ergin Yazmaları Tesbit Fişleri.” yazma eser, Atatürk Kitaplığı, OE Yz 1853.
• Sohrweide, Hanna (1981). Türkische Handschriften, c. XIII/5. Wiesbaden: Franz Steiner.
• Şerā’išü’l-Faķr ve’l-Fuķarā. yazma eser, Atatürk Kitaplığı, OE Yz 824, vr. 1b-13a.
• Şerā’išü’l-Faķr ve’l-Fuķarā. yazma eser, Berlin Devlet Kütüphanesi, Şarkiyat Departmanı, Ms. or. fol. 4224.
• Şerā’išü’l-Faķr ve’l-Fuķarā. yazma eser, Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi, Abdülbaki Gölpınarlı Koleksiyonu, 185.
• Şerģu Ķaŝīdeti Nuŝģiyye bi-Lügati Türkiyye, yazma eser, Berlin Devlet Kütüphanesi, Şarkiyat Departmanı, Ms. or. oct. 3473.
• Yalçın, Alemdar, Hacı Yılmaz (2003). “Bir Ocağın Tarihi: Seyyid Hacı Ali Türabi Ocağı.” Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi 27, 121-140.
• Yunus Emre (2021b). Divan, Fatih Yazması. haz. Erdoğan Boz. Ankara: Yunus Emre Enstitüsü.
• Yunus Emre. Divan. yazma eser, Atatürk Kitaplığı, OE Yz 275.
• Yunus Emre. Divan. yazma eser, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Nuri Arlasez Koleksiyonu, 27.
• Yunus Emre (2021a). Risâletü’n-Nushiyye, Fatih Yazması: Çeviri Yazılı Metin Günümüz Türkçesine Aktarılmış Metin Özgün Metin Sözlük. haz. Erdoğan Boz. Ankara: Yunus Emre Enstitüsü.
• Yunus Emre (1991). Yunus Emre Divanı. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Yunus Emre. Divan. yazma eser, Berlin Devlet Kütüphanesi, Şarkiyat Departmanı, Ms. or. fol. 4226.
• Yunus Emre. Divan. yazma eser, Berlin Devlet Kütüphanesi, Şarkiyat Departmanı, Ms. or. oct. 2575.