DİYARBAKIRLI SAİD PAŞA DİVANI DİVANDAKİ SADE TÜRKÇE ŞİİRLER VE ŞAİRİN HİKMETLİ BEYİTLERİNE ALİ EMİRİ EFENDİ’NİN YAZDIĞI NAZİRELER

Yıl 2009, Sayı: 1, 1 - 12, 01.06.2009

İdris Kadıoğlu

Öz

Makalede Diyarbekirli Sa‘id Paşa’nın kısaca hayatı, şiirlerini topladığı mürettep divanı hakkında bilgi verilmektedir. Şiirleri şekil ve içerik yönünden incelenmekte, sırf Türkçe kelimelerle yazdığı şiirler ve hikmetli beyitlerinden örnekler sunulmaktadır. Çalışma üç bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde Diyarbekirli Sa‘id Paşa’nın hayatı ve eserleri hakkında özet bilgi verilmiş, Sa‘id Paşa’nın şairliğini öne çıkaran eserlerinden Divançe-i Eşar’ı şekil ve içerik yönünden incelenmiştir. İkinci bölümde, Divan’daki sırf Türkçe yazdığı şiirler ele alınmış, aruz vezniyle Türkçe şiir yazmada karşılaştığı zorluk tespit edilmiştir. Son bölümde ise, Diyarbekirli Ali Emiri Efendi’nin, Sa‘id Paşa’nın hikmetli beyitlerine yazdığı nazireler incelenmiştir. Sa‘id Paşa, Klasik Türk şiirinde, hakîmâne üslûpla şiir yazan şairlerin sonuncusudur. Çalışmanın son bölümünde, Nabi tarzının son temsilcisi Sa‘id Paşa’nın, hikmetli beyitlerindeki ana temalar, Ali Emiri Efendinin beyitlerindeki temalarla karşılaştırılarak açıklanmıştır

Anahtar Kelimeler

Said Paşa, Divan, sade Türkçe şiir, nazire, hikmetli beyit

SA‘ID PASHA'S OF DIYARBAKIR DIVAN THE PURE TURKISH POEMS HIS DIVAN AND ALI EMIRI EFENDI’S NAZIRAS TO THE PHILOSOPHICAL COUPLETS OF SA‘ID PASHA

Öz

In this article, was given information Sa‘id Pasha's of Diyarbekir brieflylife and organized the Divan that collects his poems. The poems was examined form and content in the Divan. Examples has presented from in pure Turkish was written poetry and philosophical couplet. The article is consists of three sections. In the first chapter, Sa‘id Pasha's life and works was given summary information. Divançe-i Eşar that reveals the poetical direction him, was examined. In the second section, The pure Turkish poems has been determined in Divan and the difficulties countered on writing pure Turkish words with aruz measure poet. In the last section, Ali Emiri’s naziras on Sa‘id Pasha’s philosophical couplets has been examined. Sa‘id Pasha is the last of poets by the poems with philosophical style. In the last section of the studies has been describes main topics in the Sa‘id Pasha’s who the last of Nabi’s style philosophical couplets

Anahtar Kelimeler

Sa‘id Pasha, Divan, pure Turkish poem, nazira, philosophical couplet

Kaynakça

• Ali Emîrî, Tezkire-i Şuarâ-yı Âmid, İstanbul 1328.
• Ali Emiri Efendi, Esâmî-i Şuarâ-yı Âmid, (Haz. Galip –Nurhan Güner) Ankara 2003.
• Beysanoğlu, Şevket Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları, Birinci ve İkinci Cilt, San Matbaası, Ankara 1997.
• Erdoğan, Kenan, Diyarbakırlı Sa‘id Paşa Dîvânı, Manisa 2004.
• Erdoğan, Kenan, “Klasik Mi‘râciyyelerden Farklı Bir Mi‘râciyye: Sa‘id Paşa ve Mi‘râciyyesi”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.12, Erzurum 1999, s. 163-185.
• Erdoğan, Kenan, “Sa‘id Paşa Divanına Göre XIX. Yüzyıl Divan Şiirinde Görülen Bazı Değişimler”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi S.9, s.83-106, Konya 2001.
• Fidancı, Mahmut, Sa‘id Paşa Mizanü’l-Edeb, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, (Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü) Diyarbakır 1986.
• İnal, İbnülemin Mahmud Kemal, Son Asır Türk Şairleri, C.1,2,3, İstanbul 1988.
• Tahirü’l-Mevlevî, Edebiyat Lügatı, İstanbul 1994.
• Tevfikoğlu, Muhtar, Ali Emîrî Efendi, KBY, Ankara 1989.
• Sa‘id Paşa, Divançe-i Eş‘âr, Diyarbekir 1288.
• Ünver, Süheyl, Tuna Nezihe, “XVIII. Asırda Sırf Türkçe Manzumelere Üç Yeni Örnek”, 8. Türk Dil Kurultayında Okunan Bilimsel Bildiriler 1957, TDK yayınları S.179, Ankara 1960, s.165- 168.