MORAL OF A FABLE Story of Ahmedi of Diyarbekir Yusuf and Züleyha

Yıl 2009, Sayı: 2, 104 - 115, 01.12.2009

İdris Kadıoğlu

Öz

This article focuses on Ahmedi of Diyarbakır's book called Yusuf u Züleyha. Yusuf u Züleyha tales, which take their subject from the holy books especially from the Qur'an are religion-related, double hero love stories. The story appears in Sura-i Yusuf in the Qur'an and considered ahsenü'l-Kasas the best of stories . During the Ottoman period about one hundred Yusuf u Züleyha stories were written in the Turkish Literature. One of these is the work of poet and scholar Ahmedi of Diyarbakır lived in the eighteenth-century. The most striking aspect of the story that differs it from others is that it was written to educate people and to point a moral. Both in Yusuf u Züleyha 2590 couplets and in his other work Pend-name, written in the form of mesnevi and contains almost 11.000 couplets, Ahmedi used poem in the same way to educate people

Anahtar Kelimeler

Story, Ahmedi, Yusuf u Züleyha, moral of a fable.

KISSADAN HİSSE DİYARBEKİRLİ AHMEDÎ’NİN YÛSUF İLE ZÜLEYHÂ HİKÂYESİ

Öz

Çalışmada Diyerbekirli Ahmedî’nin Yûsuf u Züleyhâ adlı eseri üzerinde durulmaktadır. Yûsuf u Züleyha hikâyeleri, konusunu kutsal kitaplardan özellikle Kur’an’dan almış dini konulu, çift kahramanlı aşk hikâyeleridir. Hikâye, Kur’an’da Yûsuf suresinde geçmekte ve ahsenü’l-kasas kıssaların en güzeli olarak nitelendirilmektedir. Osmanlı döneminde Türk edebiyatında yüze yakın Yûsuf u Züleyhâ hikâyesi yazılmıştır. Bunlardan biri de 18. yüzyıl şair ve alimlerinden Diyarbekirli Ahmedî’nin eseridir. Eserin diğerlerinden ayrılan en dikkat çekici yönü halkı eğitmek, kıssadan hisse çıkarmak için yazılmış olmasıdır. Ahmedî, hem 2590 beyitli Yûsuf u Züleyhâ’da hem de mesnevi formunda yazdığı diğer bir eseri Pend-nâme Ahmediyye ’de ‘ki bu eser yaklaşık 11.000 beyittir’ aynı yöntemle insanları eğitmek için şiiri bir araç olarak kullanmıştır

Anahtar Kelimeler

Hikâye, Ahmedî, Yûsuf u Züleyhâ, kıssadan hisse

Kaynakça

• Ahmed Mürşidî, Ahmediyye (Pend-nâme), Sahhaf İbrahim Efendi Matbaası, İstanbul, 1304.
• Ali Emîrî, Tezkire-i Şuarâ-yı Âmid, Birinci Cilt, Dersaadet, 1328.
• Ali Emîrî Efendi, Esâmî-i Şuarâ-yı Âmid, Millet Kütüphanesi, Manzum Eserler, Tarih, No, 781/1.
• Beysanoğlu, Şevket, Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları, Birinci Cilt, Başlangıçtan Tanzimata Kadar, Ankara, 1996.
• Beysanoğlu, Şevket, “Ahmedî’nin Yûsuf u Zeliha Mesnevisi Üzerine”, Ziya Gökalp Dergisi, İstanbul, 1985.
• Bursalı, Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri I-II-III, Tıpkıbasım-Dizin, Hazırlayanlar: Mustafa Tatcı, Cemal Kurnaz, Ankara, 2000.
• Dolu, Halide, Menşeinden Beri Yûsuf Hikâyesi ve Türk Edebiyatındaki Versiyonları, (Basılmamış Doktora Tezi) İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, İstanbul, 1953.
• Dolu, Halide, “Yûsuf Hikâyesi Hakkında Birkaç Söz ve Bazı Türkçe Nüshalar” TDED, C. IV, S. 4, İstanbul, 1952.
• Kadıoğlu, İdris, Diyarbakırlı Ahmedî, Yûsuf u Züleyhâ, (İnceleme, Metin, Dizin, Sözlük), Malatya, 2005.
• Kavruk, Hasan, Eski Türk Edebiyatında Mensur Hikâyeler, İstanbul, 1998.
• Kitâb-ı Mukaddes, Eski Ahit (Tevrat), Kitâb-ı Mukaddes Şirketi, İstanbul, 1958.
• Köksal, M. Asım, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2004.
• Kur’an-ı Kerim ve Türkçe Meali, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1993.
• Levend, Agah Sırrı, “Divan Edebiyatında Hikaye”, TDAY, Belleten, Ankara, 1967.
• Onur, M. Naci, Yûsuf ve Züleyhâ, Hamdî, Akçağ yayınları, Ankara, 1991.