MİLLİ MÜCADELEDE MİLLİ EĞİTİM SİSTEMİ KURMA TARTIŞMALARI VE TEVHİD-İ TEDRİSAT’A GİDİŞ

Yıl 2018, Sayı: 20, 263 - 280, 01.06.2018

Ayşe Yanardağ

Öz

30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Mütarekesi ile Anadolu işgal altına düşmüştür. Ancak işgale karşı Türk milleti Mustafa Kemal Paşa liderliğinde Millî Mücadeleye başlamıştır. Bilinen süreçlerden sonra TBMM 23 Nisan 1920’de açılmıştır. Bu meclis öncelikle Misak-ı Millî’de belirlenen Türk vatanını kurtarmak için toplanmıştır. Bununla birlikte Osmanlı Devleti’nin bu duruma düşmesinin sebeplerini yetersiz eğitim ve öğretimde gören TBMM milletvekilleri daha meclisi açtıkları ilk günlerde eğitim ve öğretim işleri hakkında hararetli tartışmalar yapmışlardır. Milletvekilleri savaş yılları olmasına rağmen eğitim konusunda çeşitli teklifleri meclise sunmuşlar ve bu teklifleri son derece hassas bir şekilde inceleyip, tartışmışlardır. Bununla birlikte savaş koşulları eğitim ile ilgili tüm bu meselelerin çözülmesine fırsat vermemişse de ülkenin kurtarılmasından sonra eğitim alanında yapılacak devrimlere bir zemin ve bilgi birikimi sağlamıştır. Nitekim bu dönemde eğitime dair tartışılan konular eğitimde birlik, eğitim birliğinin nasıl sağlanacağı, bu yönde eğitimin nasıl teşkilatlanacağı, muallimlerin malî durumları ile kalite ve sayılarının yetersizliği, kapanan okullar en çok tartışılan konular olmuştur. Millî Mücadele’nin askeri safhası bittikten sonrada çeşitli şekillerde eğitim meseleleri ele alınmaya devam etmiştir. Çalışmada çoğunlukla TBMM Zabıt Ceridelerinden yararlanılmıştır. Ayrıca Tevhid-i Tedrisat Kanunu’na giden süreci açıklayabilmek için basından bazı örneklere yer verilmiştir

Anahtar Kelimeler

TBMM, Eğitim, Millî Eğitim, Muallim, Tedrisat-ı İbtidaiye Kanunu

DISCUSSIONS ON NATIONAL EDUCATION SYSTEM BUILDING IN THE NATIONAL STRUGGLE PERIOD AND DEPARTURE TO TEVHİD-İ TEDRİSAT

Öz

With the Mondros Armistice signed on October 30, 1918, Anatolia was occupied. However, against the occupation, the Turkish nation Mustafa Kemal Pasha led the National Struggle under the leadership. After the known process, the Parliament was opened on April 23, 1920. This parliament gathered primarily to rescue the Turkish nationality determined by the National Pact. However, parliamentarians who saw the reasons for the collapse of the Ottoman State in inadequate education and training, had a heated debate about education and training in the first days when they opened the parliament. Despite the years of war, the parliamentarians presented various proposals on education, and they examined and discussed these proposals in a very sensitive way. Nevertheless, the conditions of war did not allow for the dissolution of all these issues related to education, but after the liberation of the country it provided a background and knowledge for the revolutions in the field of education. As a matter of fact, discussions on education in this period have been the most discussed topics, how to provide education unity in education, how to organize education, how to organize education, financial status of teachers, quality and numbers of inadequacies. Most of the work was done with the Parliamentary Constitutional Court. In addition, some examples have been given in order to be able to explain the process leading to the Tevhid-i Tedrisat Kanunu

Anahtar Kelimeler

Grand National Assembly of Turkey, Education, Education, Teachers, Law of Education ibtidâî

Kaynakça

• I.TBMM Zabıt Cerideleri
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 1, Cilt 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 13, 14, 15, 16, 22, 23, T.B.M.M. Matbaası, Ankara, 1959.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 2, Cilt 7, T.B.M.M. Matbaası, Ankara, 1959.
• II. Gazete ve Mecmualar
• Hâkimiyet-i Milliye, 13, 15, 16, 17, 19 Ağustos 1923.
• Hâkimiyet-i Milliye, 25, 27, 28, 29, 30 Teşrinisani 1923.
• İçtihat, 10 Şubat 1923, Sayı 151.
• Maarif-i Umûmîye Mecmuası, 15 Kânunuevvel 1923, Sayı 1.
• Muallimler Mecmuası, 23 Mart 1923, Sayı 7.
• Muallimler Mecmuası 30 Nisan 1923, Sayı 8.
• Mihrab, 15 Ocak 1924, Sayı 5, Cilt 1.
• Mihrab, 1 Şubat 1924, Sayı 6, Cilt 1.
• Sebilürreşat, 1 Ocak 1924, Sayı 632, Cilt 25.
• Türkiye Edebiyat Mecmuası, 11 Şubat 1924, Sayı 4.
• III. Araştırma Eserleri
• AKYÜZ, Yahya, Türk Eğitim Tarihi M.Ö.1000 – M.S.2012, Pegem Akademi, Ankara, 2012.
• Atatürk’ün Söylev Ve Demeçleri, Cilt I, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2006.
• ATATÜRK, Mustafa Kemal, Nutuk, Cilt I, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2006.
• BAĞDADİ, Rıfat Erdinç, Birinci İzmir İktisat Kongresi Ekonomik Felsefesinin Türk Ekonomisine Yansımalarının Analizi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• BİNBAŞIOĞLU, Cavit, Başlangıçtan Günümüze Türk Eğitim Tarihi, Anı Yayıncılık, Ankara, 2014.
• ÇAKAN, Işıl, “Cumhuriyet Döneminde İlköğretimin Finansman Sorunu ve Mektep Vergisi Uygulaması”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, Sayı 2, 2002.
• ERGİN, Osman, Türk Maarif Tarihi, Cilt III-IV, Eser Matbaası, İstanbul, 1977.
• KAŞTAN, Yüksel, “Osmanlı Devleti’nde “1913 Tarihli İdare-i Umumiye-i Vilayat Kanun- i Muvakkatı” İle Vilayet Yönetiminin Yeniden Yapılandırılması”, OSMED, Cilt 2, Sayı 2, 2016 (Ocak).
• Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti Dönemi Türk İstiklal Harbi Özet Tarihi, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 2001.