DİYARBAKIRLI SAÎD PAŞA DÎVÂNI'NIN NEŞRİ ÜZERİNE NOTLAR

Yıl 2016, Sayı: 15, 27 - 41, 01.06.2016

Atabey Kılıç

Öz

Diyarbakırlı Saîd Paşa Dîvânı, şâir hayattayken, Diyarbakır Vilâyeti Matbaası’nda 1288 1871 yılında basılmış 56 varaklık müretteb olmayan matbû bir dîvândır. İnceleyeceğimiz matbû dîvân Türkiyat Enstitüsü Nu: 1957/255’te kayıtlı nüshadır. Bu matbû dîvândan yaklaşık on yıl sonra kendi el yazısıyla kaleme aldığı dîvânı, Fatih Millet Kütüphanesi Ali Emîrî Kitaplığı’nda AEmnz210 numarada bulmaktadır. Bu yazma dîvân 27 varaktır. Diyarbakırlı Saîd Paşa Dîvânı, toplam 1387 beyitten oluşan bir eserdir. Saîd Paşa, ilk basıldığında matbû dîvânını hacminden dolayı “Dîvânçe-yi Eş‘âr” diye adlandırmıştır. Fakat bu dîvânçeden sonra şâir gazel, muhammes, müseddes, mu‘aşşer, tercî‘-i bend gibi şiirler yazarak eserin hacmini artırmıştır. Böylelikle dîvânçesini dîvân tertibine doğru götürmüştür. Dîvân, 2004 yılında Manisa’da Kenan Erdoğan tarafından çalışılmıştır. Biz bu çalışmada, Diyarbakırlı Saîd Paşa Dîvânı’nın neşrinde görülen, dalgınlık, vezni göz önüne almama gibi sebeplerden kaynaklanması muhtemel okuma hataları ile daktilo ve baskı aşamalarından kaynaklanması muhtemel imlâ hatalarını yazma ve matbû nüshalarla mukâyese yoluyla tenkîd edeceğiz. Bu çalışmadaki amacımız, dîvânın bundan sonra yapılacak olan basımlarında veya neşirlerinde daha sağlam bir metin ortaya çıkarılmasına katkıda bulunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Diyarbakırlı Saîd Paşa, Dîvân, neşr, tenkîd

NOTES ON THE PUBLISHING THE SAİD PASHA’S DİVAN FROM DİYARBAKIR

Öz

Divan of Saîd Paşa from Diyarbakır is a printed divan that is printed in 1288 1871 – when the poet was alivein Diyarbakır City Printing House and has 56 sheets not reorganized. Printed divan that will be studied is the copy registered in Turkic Studies Institute in Number: 1957/255. His other divan that he wrote ten years later than this by his manuscript is in Fatih Millet Library in Ali Emiri Bookcase in number AEmnz210. This manuscript divan is 27 sheets. Divan of Saîd Paşa comprises of 1387 couplets. Saîd Paşa termed his manuscript divan as “Dîvânçe-yi Eş‘âr” because of its volume. Though after this divançe he increased the volume of thzel, e work by writing poems like gazal, muhammes, müseddes, mu‘aşşer, tercî‘-i bend. Thus he changed his divançe as divan. The divan has been studied by Kenan Erdoğan in Manisa, 2004. In this study, we will criticize the faults of reading that might derive from wandering, ignoring rhythm etc. and faults of dictation that might derive from typewriter and pressing stage that have been seen in the publication of Saîd Paşa’s Divan by comparing manuscript and printed copies of it. Our aim is contributing to reveal a more steady publication for the next editions and publications of the Divan.

Anahtar Kelimeler

Saîd Paşa from Diyarbakır, dîvân, publication, criticism

Kaynakça

• Adsoy, Şerefettin. “Said Paşa ve Hülâsa-i Mantık Adlı Risâlesi”, E-Şarkiyat Dergisi, Kasım 2015, s 14, s. 327
• Atalay, Mehmet. “Ebu’l-feth el-Bustî’nin Kasîde-i Nûniyye’sinin, Diyarbakırlı Saîd Paşa Tarafından Yapılan Türkçe Manzum Tercümesi”, Atatürk ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S 27, Erzurum, 2005, s. 145-154.
• Aydoğan, Saliha. Diyârbakırlı Saîd Paşa-Mîzânü’l-Edeb, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2009.
• Erdoğan, Kenan. Diyarbakırlı Sa‘îd Paşa Dîvânı, Manisa 2004.
• Diyarbakırlı Saîd Paşa, Mir’ât-i Sıhhat, Vilâyet Matbaası, Diyârbekir 1287.
• Diyarbakırlı Saîd Paşa, İlm-i Hesâb, İbret Matbaası, İstanbul 1288.
• Diyarbakırlı Saîd Paşa, Dîvânçe-i Eş’âr, Vilâyet Matbaası, Diyârbekir 1288.
• Diyarbakırlı Saîd Paşa Nuhbetü’l-Emsâl (Muhtasar Tercüme), Diyârbekir Vilâyeti Matbaası, 1289.
• Diyarbakırlı Saîd Paşa, Diyârbekir Tarihi (1885 tarihli Diyarbekir Salnâmesi’nin ikinci kısmı) 1885.
• Diyarbakırlı Saîd Paşa, Mir’âtu’l-İber (9 Cilt), Karabet ve Kasbar Matbaaları, Dersa’âdet 1305.
• Diyarbakırlı Saîd Paşa, Hulâsa-i Mantık, Âlem Matbaası, Dersa’âdet 1310.
• Koncu, Hanife. “Vardır Söyleyecek Çok Sözüm Sana-Sa‘îd Paşa’nın Bir Şiir Defteri Üzerine Bazı Düşünceler”, Said Paşa ve Süleyman Nazif Sempozyumu, 26-27 Mart 2015, Diyarbakır.
• Tanyıldız, Ahmet. “Saîd Paşa’nın Nuhbetü’l-Emsâl Adlı Eseri Üzerine”, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Said Paşa ve Süleyman Nazif Özel Sayısı, Diyarbakır 2016.
• Yavuz, Eren. Diyarbekirli Mehmed Said Paşa-Tabsıratü’l-İnsân-İnsana Tutulan Ayna, Büyüyen Ay Yayınları, İstanbul 2015.