TÜRK SİYASETİNDE ASKER-SİVİL İLİŞKİLERİ 1960-1971

Yıl 2016, Sayı: 16, 132 - 149, 01.09.2016

Barış Ertem

Öz

Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki dört askerî müdahaleden ilki 27 Mayıs 1960, ikincisi ise 12 Mart 1971 tarihinde gerçekleşmiştir. 27 Mayısçılar, darbeden sonra iktidardaki Demokrat Parti’yi kapatmış ve seçilmiş Başbakan Adnan Menderes idam edilmiştir. 12 Martçılar ise siyasete müdahale ettikten sonra iktidardaki Adalet Partisi’ni kapatmayıp sadece iktidardan uzaklaştırmış ve uygun gördükleri isimlerden oluşan hükümetlerle ülkeyi yaklaşık iki buçuk yıl yönetmişlerdir. On yıl arayla gerçekleşen bu iki askerî müdahale, Türkiye’de sivil siyasete askerî müdahale geleneğini pekiştirmiştir

Anahtar Kelimeler

27 Mayıs 1960, 12 Mart 1971, Türkiye’de askerî darbeler, Adnan Menderes, Süleyman Demirel

MILITARY-CIVILIAN RELATIONS in TURKISH POLITICS 1960-1971

Öz

The first of the four military coups in the history of the Republic of Turkey on May 27, 1960 while the second was held on March 12, 1971. After the May 27, 1960, Demokrat Parti was dissolved by the military coup regime. And elected Prime Minister Adnan Menderes was executed. After March 12, 1971, Adalet Partisi was not dissolved. But coup regime ruled the country for about 2 and a half years. These two military coups have strengthened the tradition of military coup in Turkey

Anahtar Kelimeler

May 27, 1960, March 12, 1971, military coups in Turkey, Adnan Menderes, Süleyman Demirel

Kaynakça

• Bila, Hikmet. (2008), CHP: 1919-2009, 4. Baskı, Doğan Kitap, İstanbul
• Birand, Mehmet Ali. (2007), 12 Mart: İhtilâlin Pençesinde Demokrasi, (8. Baskı), İmge, Ankara
• Birand, Mehmet Ali. (1991), Demirkırat: Bir Demokrasinin Doğuşu, Milliyet, İstanbul
• Bozbeyli, Ferruh. (2000), Alaca Siyaset, İstanbul: Babıali Kültür Yayıncılığı
• Çavdar, Tevfik. (2004), Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, (3. Baskı), İmge, Ankara
• Demirel, Tanel. (2004), Adalet Partisi: İdeoloji ve Politika, İletişim, İstanbul
• Erhan, Çağrı, (2002), “ABD ve NATO’yla İlişkiler”, Türk Dış Politikası, Cilt 1 (1919- ),(6. Baskı), (Editör) Baskın Oran, İletişim, İstanbul, s.681-715
• Fırat, Melek M. (1999), 1960-71 Arası Türk Dış Politikası ve Kıbrıs Sorunu,Siyasal Kitabevi, Ankara
• Hale, William. (1991), Turkish Politics and Military, Routledge, London
• Hale, William. (1994), Türkiye’de Ordu ve Siyaset (1789’dan Günümüze), (Çeviren)
• Ahmet Fethi, Hil, İstanbul Kili, Suna. (1976), 1960-1975 Döneminde Cumhuriyet Halk Partisi’nde Gelişmeler
• Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul Öymen, Altan. (2009), Öfkeli Yıllar, (8. Baskı), Doğan Kitap, İstanbul
• Özdemir, Hikmet. (2007), Atatürk’ten Günümüze Cumhurbaşkanı Seçimleri, Remzi Kitabevi, İstanbul
• Öztuna, Yılmaz, Gökdemir, Ayvaz. (1987), Türkiye’de Askerî Müdahaleler, Tercüman, İstanbul
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2008), Milletvekili Genel Seçimleri (1923-2007), TÜİK, Ankara Resmî Yayınlar
• Türkiye Büyük Millet Meclisi. (1969), Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi, Cilt 54
• Türkiye Büyük Millet Meclisi. (1950), TBMM Tutanak Dergisi, Dönem 9, Cilt 1
• Türkiye Büyük Millet Meclisi. (1953), TBMM Tutanak Dergisi, Dönem 9, Cilt 26
• Türkiye Büyük Millet Meclisi. (1960), TBMM Tutanak Dergisi, Dönem 11, Cilt 13
• Türkiye Büyük Millet Meclisi. (1961), TBMM Tutanak Dergisi, Dönem 1, Cilt 1
• Türkiye Büyük Millet Meclisi. (1965), TBMM Tutanak Dergisi, Dönem 2, Cilt 1
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (1966), TBMM Tutanak Dergisi, (Birleşik Toplantı), Cilt 5
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (1966), TBMM Tutanak Dergisi, Dönem 2, Cilt 2
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (1966), TBMM Tutanak Dergisi, Dönem 2, Cilt 7
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (1969), TBMM Tutanak Dergisi, Dönem 2, Cilt 36
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (1970), TBMM Tutanak Dergisi, Dönem 3, Cilt 6
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (1973), TBMM Tutanak Dergisi, (Birleşik Toplantı), Cilt 12
• T.C. Resmî Gazete, 14 Haziran 1960, no.10525
• T.C. Resmi Gazete, 22 Ağustos 1960, no.10584
• T.C. Resmi Gazete, 20 Temmuz 1961, no.10859
• T.C. Resmi Gazete, 9 Ağustos 1966, no.12370
• T.C. Resmi Gazete, 7 Haziran 1971, no.13858 Gazeteler Akşam, 1 Mayıs 1959 Akşam, 3 Nisan 1960 Akşam, 19 Nisan 1960 Akşam, 12 Temmuz 1960 Akşam, 4 Ağustos 1960 Akşam, 15 Ekim 1960 Akşam, 14 Ekim 1965 Akşam, 8 Kasım 1964 Akşam, 16 Şubat 1969 Cumhuriyet, 28 Ocak 1954 Cumhuriyet, 12 Şubat 1961 Cumhuriyet, 1 Aralık 1964 Cumhuriyet, 2 Aralık 1964
• Cumhuriyet, 13 Haziran 1968 Cumhuriyet, 12 Aralık 1970 Cumhuriyet, 13 Mart 1971 Cumhuriyet, 15 Mayıs 1972
• Gece Postası, 16 Eylül 1961 Hürriyet, 29 Nisan 1960 Hürriyet, 18 Eylül 1961 Hürriyet, 27 Ekim 1961 Hürriyet, 8 Temmuz 1966 Hürriyet, 15 Temmuz 1966 Hürriyet, 25 Mayıs 1969 Hürriyet, 4 Mart 1971 Hürriyet, 12 Mart 1971 Hürriyet, 21 Mart 1973 Hürriyet, 26 Aralık 1973 Milliyet, 13 Temmuz 1960 Milliyet, 30 Kasım 1964 Milliyet, 13 Ekim 1969 Milliyet, 19 Mart 1971 Milliyet, 5 Kasım 1972 Son Posta, 26 Temmuz 1950 Tercüman, 11 Temmuz 1961 Tercüman, 21 Kasım 1961 Ulus, 15 Mayıs 1969 Yeni Asır, 30 Eylül 1960
• Yeni İstanbul, 17 Eylül 1961