ZİYA GÖKALP’İN DİN VE DİNİ TERBİYE ANLAYIŞI

Yıl 2022, Sayı: 29, 380 - 398, 28.02.2022

Davut Işıkdoğan

Öz

Bu çalışmada; Osmanlı son dönemlerine ve Cumhuriyet’in ilk yıllarına tanıklık etmiş bir düşünür olarak Ziya Gökalp’in; din anlayışı ve dini terbiye hakkındaki görüşleri üzerinde durulmaktadır. Gökalp’in din ve dini terbiye ile ilgili düşünceleri Cumhuriyetin kurucu iradesi üzerinde oldukça etkili olmuştur. Düşünce itibariyle dramatik geçişler yaşayan Gökalp, sosyoloji, siyaset ve terbiye ile ilgili görüşleriyle toplumu da etkilemiştir. Osmanlıcı düşüncesiyle dini, toplumu bir arada tutan temel faktör olarak görmesine karşın Gökalp, ikinci döneminde laik anlayışı savunmuş, şiir ve yazılarıyla bu düşüncelerini ortaya koymuştur. Din eğitiminin çocukluktan itibaren verilmesi gerektiğini ifade eden Gökalp, bu süreçte tarih, kültür, din esasları ve fen ilimlerinin beraber verilmesinin önemine işaret etmiştir.

Anahtar Kelimeler

ziya gökalp, din eğitimi, din, dini anlayış

ZİYA GÖKALP'S APPROACH OF RELIGION AND RELIGIOUS TRAINING

Öz

In this study; as a thinker who witnessed the last periods of the Ottoman Empire and the first years of the Republic, Ziya Gökalp’s understanding of religion and his views on religious upbringing hane been discussed. Gokalp's thoughts on religion and religious upbringing had a great impact on the founding will of the Republic. Gokalp, who experienced dramatic transitions in thought, also influenced the society with his views on sociology, politics and education. Although he saw religion as the main element to unit society with his Ottomanist thought, Gokalp defended the secular understanding in his second period and revealed these thoughts with his poems and writings. Expressing that religious education should be given from childhood, Gokalp points out the importance of giving history, culture, religious principles and science together in this process.

Kaynakça

• Baltacıoğlu, İ. H. (1966). Ziya Gökalp. Yeni Matbaa.
• Bolay, S. H. (1989). Ziya Gökalp’in Sisteminde Dinin Yeri ve Önemi. Ziya Gökalp Sempozyumu Bildirileri.
• Duru, K. N. (1965). Ziya Gökalp. MEB Yayınları.
• Gökalp, Z. (1923). İçtimaiyyat, Kıymetler Nefsi mi? Yoksa Şe’ni mi? Küçük Mecmua.
• Gökalp, Z. (1976a). Makaleler-I (Ş. Beysanoğlu, Ed.). Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Gökalp, Z. (1976b). Türkçülüğün Esasları. Türk Kültür Yayınları.
• Gökalp, Z. (1982). Makaleler VII (A. Çay, Ed.). Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Gökalp, Z. (1987). Yeni Hayat Doğru Yol (M. Cunbur, Ed.). Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Gökalp, Z. (1997). Terbiyenin Sosyal ve Kültürel Temelleri I (R. Kardaş, Ed.). Milli Eğitim Basımevi.
• Göze, E. (1975). Profesörler Geçiyor. Bedir Yayınevi.
• Günay, Ü. (1989). Ziya Gökalp ve Din Sosyolojisi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8, 223-237.
• Günay, Ü. (1992). Ziya Gökalp’in Sosyolojisi. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8.
• Güngör, E. (1993). Sosyal Meseleler ve Aydınlar. Ötüken Yayınları.
• Hanioğlu, M. Ş. (1966). Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi. Öcdal Neşriyat.
• Heyd, U. (1979). Türk Ulusçuluğunun Temelleri. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Kafadar, O. (1997). Türk Eğitim Düşüncesinde Batılılaşma. Vadi Yayınları.
• Keskin, Y. M. (2003). Ziya Gökalp’in Din Anlayışı. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8, 101-118.
• Kısakürek, N. F. (1968). Tanrı Kulundan Dinlediklerim: C. I. Cilt. Toker Yayın.
• Kocaman, G. (2004). Ziya Gökalp’in Din Eğitimi İle İlgili Görüşlerinin Tespit ve Değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Parla, T. (1999). Kemalizm ve Türkiye’de Korporatizm. İletişim Yayınları.
• Şapolyo, E. B. (1974). Ziya Gökalp (2. Baskı). İnkılap Kitabevi.
• Türkdoğan, O. (1987). Ziya Gökalp Sosyolojisinin Temel İlkeleri. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ülken, H. Z. (2014). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Yıldırım, E. (1999). Değişen Din Anlayışının Sosyolojisi. Bilge Yayınları.