COVİD-19 SÜRECİNDE ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA: BİTLİS ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Sayı: 32 (Dicle Üniversitesi'nin 50. Yılına Özel 50 Makale), 300 - 323, 01.03.2023

Mahsum Korkutan , Nurettin Menteş , Mümtaz Korkutan

Öz

Psikolojik dayanıklılığın stresli yaşam koşullarına karşı uyum gösterme yeteneği olduğu düşünüldüğünde tüm dünyayı etkileyen COVİD-19 pandemisi de bireyin uyum yeteneğini zorlayarak psikolojik dayanıklılığını tehdit altında bırakmış ve bireyi bu zorlu süreçte uyum sağlamaya zorlamıştır. Özellikle üniversite öğrencileri bu süreçten etkilenmiş ve stres seviyeleri artmıştır. Ancak kimi öğrenciler bu süreci fırsata çevirirken kimileri ise bu süreçle baş edemeyip daha büyük problemlerle mücadele etmiştir. Bu duruma etki eden faktörlerden biri de psikolojik dayanıklılıktır. Bu çalışmada; üniversite öğrencilerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin belirlenmesi ve çeşitli demografik değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu araştırmaya gönüllü olarak katılmayı kabul eden 259 öğrenci oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında demografik bilgi formu ve Basım & Çetin (2011) tarafından Türkçe uyarlaması yapılan yetişkinler için psikolojik dayanıklılık ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, t-testi, ANOVA, korelasyon ve regresyon yöntemleri kullanılmıştır. Sonuç olarak; psikolojik dayanıklılık ölçek puanlarının ortalaması (122,5±18,75) hesaplanmıştır. Ayrıca psikolojik dayanıklılık toplam puanları, cinsiyet, sigara/alkol kullanma alışkanlığı ve düzenli spor yapma alışkanlıkları için gruplar arasında anlamlı farklılaşma göstermektedir. Kadın öğrencilerin psikolojik dayanıklılığı erkek öğrencilerden daha fazla olduğu bulunmuştur. Sigara/alkol kullanmayanların psikolojik dayanıklılığı kullananlara göre daha fazladır. Düzenli spor yapma alışkanlığı olanlarında olmayanlara göre psikolojik dayanıklılığı daha fazladır. COVİD-19’a yakalanma durumu ile COVİD-19 korkusunun psikolojik dayanıklılık üzerinde belirleyici olmadığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Psikolojik dayanıklılık, Üniversite öğrencisi, Lojistik regresyon

A STUDY ON EXAMINING THE PSYCHOLOGICAL RESILIENCE LEVELS OF UNIVERSITY STUDENTS DURING THE COVID 19 PROCESS: THE CASE OF BİTLİS

Öz

Considering that psychological resilience is the ability to adapt to stressful living conditions, the COVID-19 pandemic, which affects the whole world, has also put the psychological resilience of the individual under threat by forcing the adaptation ability of the individual and forced the individual to adapt in this difficult process. Especially university students were affected by this process and their stress levels increased. However, while some students turned this process into an opportunity, some of them could not cope with this process and struggled with bigger problems. One of the factors affecting this situation is psychological resilience. In this study; It was aimed to determine the psychological resilience levels of university students and to examine them in terms of various demographic variables. The study group of the research consisted of 259 students who voluntarily agreed to participate in the research. In targeting the data, the demographic information formula and the psychological resilience criterion for the dimensions adapted into Turkish by Basım & Çetin (2011) were used. Descriptive statistics, t-test, ANOVA, correlation and regression methods were used in the analysis of the data. As a result; The mean score of the psychological resilience scale (122.5±18.75) was calculated. In addition, psychological resilience total scores differ significantly between groups for gender, smoking/alcohol use and regular sports habits. It was found that the psychological resilience of female students was higher than that of male students. Psychological resilience of those who do not smoke/alcohol is higher than those who use it. Psychological resilience is higher in those who have the habit of exercising regularly than those who do not. It has been concluded that the state of being caught in COVID-19 and the fear of COVID-19 are not determinative on psychological resilience.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik dayanıklılık, Üniversite öğrencisi, Lojistik regresyon.

Kaynakça

• Akbulut, Ö., & Çapık, C. (2022). Çok Değişkenli İstatistiksel Analizler İçin Örneklem Büyüklüğü. Journal of Nursology, 25(2), 111-116.
• Altundağ, Y. (2021). Erken Dönem COVİD-19 Pandemisinde COVİD-19 Korkusu ve Psikolojik Dayaniklilik. EKEV Akademi Dergisi, 25(85), 499-516 .
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2005). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (SPSS Uygulamalı), Sakarya Kitabevi, 4. Baskı, Sakarya.
• Atan, T., & Ünver, Ş. (2020). Spor bilimleri fakültesi ve ilahiyat fakültesi öğrencilerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin karşılaştırılması. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 14(20), 207-222.
• Basım, H. N. & Çetin, F. (2011). Yetişkinler için psikolojik dayanıklılık ölçeği’nin güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 22(2):104-114.
• Benz, A., Meier, M., Bentele, U. U., Dimitroff, S., Denk, B. F., Pruessner, J. C., & Unternaehrer, E. (2020). Perceived stress, depression, and anxiety during the COVİD‐19 pandemic. Psychoneuroendocrinology, 119, 104961.
• Can, M., & Cantez, K. E. (2018). Üniversite öğrencilerinin mutluluk, psikolojik sağlamlık ve öz yeterlik düzeyleri arasındaki ilişki. Aydın Toplum ve İnsan Dergisi, 4(2), 61-76.
• Çetin, C., & Anuk, Ö. (2020). COVİD-19 pandemi sürecinde yalnızlık ve psikolojik dayanıklılık: bir kamu üniversitesi öğrencileri örneklemi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7859, 170-189.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları (Vol. 2). Ankara: Pegem Akademi.
• Çutuk, S., Beyleroğlu, M., Hazar, M., Akkuş Çutuk, Z. & Bezci, Ş. (2017). Judo sporcularının psikolojik dayanıklılık düzeyleri ile kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11( 1), 109-117.
• Demir, B., Demir, S., & Cantürk Doğrul, A. (2021). COVİD-19 salgını sürecinde Türkiye'de endişe, stres, öfke ve korkudaki değişim: Seri-kesitsel takip bulguları. Klinik Psikiyatri Dergisi, 24, 537-546.
• Demirhan, Y. & Korkutan, M. (2022). Türkiye’nin COVİD-19 pandemi krizi ile mücadele performansı üzerine bir inceleme . Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 13 (2) , 639-667
• Dereceli, Ç. (2021). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin covid 19 sürecinde algıladıkları stres düzeylerinin psikolojik sağlamlık üzerindeki etkisinin incelenmesi. Spor Eğitim Dergisi, 5(2), 74-81.
• Erdoğan, S., Nahcivan, N., Esin, N., Coşansu, G., Seçginli, S. (2014). Araştırmaya giriş ve araştırma süreci, İstanbul. Diener, E., Wirtz, D., Tov, W., Kim-Prieto, C., Choi, D., Oishi, S., & Biswas-Diener, R. (2010). New wellbeing measures: Short scales to assess fl ourishing and positive and negative feelings. Social Indicators Research, 97: 143-156
• Friborg, O., Barlaug, D., Martinussen, M., Rosenvinge, J. H. & Hjemdal, O. (2005). Resilience in relation to personality and intelligence. International Journal of Methods in Psychiatric Research, 14(1), 29-42.
• Gilbar, O., Gelkopf, M., Berger, R., & Greene, T. (2022). Risk factors for depression and anxiety during COVİD-19 in Israel: a two-wave study before and during the pandemic. Stress and Health, 38/4.
• Graber, R., Pichon, F. & Carabine, E. (2015). Psychological resilience: state of knowledge and future research agendas. Overseas Development Institute, October.
• Green, S. B. (1991). How many subjects does it take to do a regression analysis. Multivariate behavioral research, 26(3), 499-510.
• González-Sanguino, C., Ausína, B., Castellanosb, M. A., Saizc, J., López-Gómezd, A., Ugidosc, C., & Muñoza, M. ( 2020). Mental health consequences during the initial stage of the 2020 Coronavirus pandemic (COVİD-19) in Spain. Brain, Behavior, and Immunity, 87, 172–176.
• Göksu, Ö. & Kumcağız, H. (2020). COVİD-19 salgınında bireylerde algılanan stres düzeyi ve kaygı düzeyleri. Turkish Studies, 15(4), 463-479.
• Güler, K. & Yöndem, K. (2021). COVİD-19 sürecinde öğretmenlerin psikolojik sağlamlılık ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(119), 134-151.
• Huang, Y., Su1, X. , Si1, M., Xiao1, W.,Wang1, H., Wang, W., & Qiao, Y. (2021). The impacts of coping style and perceived social support on the mental health of undergraduate students during the early phases of the COVİD-19 pandemic in China: a multicenter survey. BMC Psychiatry, 21(530), 1-12.
• İlhan, A. (2017). Egzersiz Katılımcılarının Psikolojik Dayanıklılık, Optimal Performans Duygu Durumu ve Güdülenme İlişkisi, (Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sporda Psiko Sosyal Alanlar Anabilim Dalı, İzmir.
• Kaçar, S., Şimşek, E. Ç., Turfan, G., Taylar, N., & Kutlubay, Z. (2021). Sağlık Çalışanlarının COVİD-19 Pandemisi Sırasında Yaşadıkları Kaygının İncelenmesi. International Social Sciences Studies Journal, Vol:7, Issue:80; pp:1178-1187
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (Vol. 5, p. 359). Ankara, Turkey: Asil Yayın Dağıtım.
• Karademir, T., Açak, M. (2019). Üniversiteli Sporcuların Psikolojik Dayanıklılık Düzeylerinin İncelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (2), 803-816. DOI: 10.33437/ksusbd.566577 Karaşar, B., & Canlı, D. (2020). Psychologıcal resılıence and depressıon durıng the COVİD-19 pandemıc ın Turkey. Psychiatria Danubina, 32(2), 273-279.
• Karagöz, Y. (2016). SPSS 23 ve AMOS 23 uygulamalı istatistiksel analizler. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karataş, Z. (2020). COVİD-19 Pandemisinin Toplumsal Etkileri, Değişim ve Güçlenme. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 4(1), 3-15.
• Kaya, S. A. (2019). Alkol kullanım bozukluğu olan ve olmayan bireylerde psikolojik dayanıklılık ve baş etme becerilerinin karşılaştırmalı incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kimter, N. (2020). COVİD-19 Günlerinde Bireylerin Psikolojik Sağlamlık Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, Özel sayı, 574-605.
• Kohls, E., Baldofski, S., Moeller, R., Klemm, S. L., & Rummel-Kluge, C. (2021). Mental health, social and emotional well-being, and perceived burdens of university students during COVİD-19 pandemic lockdown in Germany. Frontiers İn Psychiatry, 12, 1-11.
• Kurt, M. E., Çapar, H., Çakmak, C., Türken, A. & Menteş, N. (2022). “The Validity and Reliability Study of the Turkish Version of the Pandemic Fatigue Scale PFS” WORK A Journal of Prevention, Assessment & Rehabilitation, vol. Pre-press, no. Pre-press, pp. 1-11.
• Malkoç, A., & Yalçın, İ. (2015). Relationship among resilience, social support, coping, and psychological wellbeing among university students. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 5(43), 35-43
• Masten, A. S., Morison, P., Pellegrini, D., &Teliegen, A. (1990). Competence under stress: risk and protective factors. In J. Rolf, A. S. Masten, D. Cicchetti, K. H. Nuechterlein ve S. Weintraub (Eds.). Risk and protective factors in the development of psychopathology (236-256). New York: Cambridge University Press.
• Mayers, A. (2013). Introduction to statistics and SPSS in psychology.
• Mukhtar, S. (2020). Psychological health during the coronavirus disease 2019 pandemic outbreak. International Journal of Social Psychiatry, 66(5), 512–516.
• Mosleh, S. M., Shudifat, R. M., Dalky, H. F., Almalik, M. M., & Alnajar, M. K. (2022). Mental health, learning behaviour and perceived fatigue among university students during the COVİD-19 outbreak: a cross-sectional multicentric study in the UAE. BMC Psychology, 10:47, 1-11.
• Odriozola-González, P., Planchuelo-Gómez, A., Irurtia, M. J., & Luis-García, R. (2020). Psychological effects of the COVİD-19 outbreak and lockdown among students and workers of a Spanish university. Psychiatry Research, 290, 1-8.
• Özdemir N. (2019) The Investigation of elite athletes’ psychological resilience. Journal of Education and Training Studies 7(10): 47–57
• Özkan, Y., Danışmaz-Sevin, M. & Avcı, Ü. E. (2021). Buzdolabında aranan mutluluk: COVİD-19 küresel salgın sürecinde depresyon, anksiyete ve stresin duygusal yeme bozukluğuna etkisi. Toplum ve Sosyal Hizmet, COVİD-19 Özel Sayı, Cilt 1, 183-200.
• Polatcı, S. & Tınaz, Z. D. (2021). Kişilik Özelliklerinin Psikolojik Dayanıklılık Üzerindeki Etkisi. OPUS International Journal of Society Researches, 17(36), 2890-2917.
• Sekeran, U. (1992). Research Methods for Business, A Skill Building Approach. New York: John Willey & Sons.
• Sezgin, K. (2016), Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık ve dindarlık düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Din Psikolojisi Bilim Dalı, Diyarbakır.
• Siddiqui, K. (2013). Heuristics for sample size determination in multivariate statistical techniques. World Applied Sciences Journal, 27(2), 285-287.
• Şar, N. Ş. (2016). Spor yapan ve yapmayan bireylerin psikolojik dayanıklılık ve kişilik özelliklerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Anabilim Dalı, Sakarya.
• Şenışık, S., & Kayış, H. (2021). Spora girişin ergenlik dönemindeki tutukluluk ve kaygıya etkisi. Ege Tıp Dergisi, 60 (3): 210-218.
• Terzi, Ş. (2008). Üniversite öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıkları ve algıladıkları sosyal destek arasındaki ilişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(29), 1-11.
• Trainor, S., Delfabbro, P., Anderson, S., & Winefield, A. (2010). Leisure activities and adolescent psychological well-being. J Adolesc; 33 (1):173-86
• Topçu, F. (2017). Üniversite öğrencilerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinde beş faktör kişilik özelliklerinin yordayıcı etkisinin incelenmesi.Yüksek Lisans Tezi. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tönbül, Ö. (2020). Koronavirüs (COVİD-19) Salgını Sonrası 20-60 Yaş Arası Bireylerin Psikolojik Dayanıklılıklarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Uluslararası Akademik Psikolojik Danışma ve Rehberlik Araştırmaları Dergisi, 2(2), 159-174.
• Yiğitbaş, Ç., Ağçay, B. Ç., Erdoğan, Y., Taş, Z., Hanbay-Özdemir, D., Gökçe, T. & Çöpoğlu-Eren, Ü. (2018). Hemşirelik öğrencilerinde psikolojik dayanıklılık. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 5(3):220-225. Doi: 10.5455/sad.13-1531653452.
• Zhang, C., Ye, M., Fu, Y., Yang, M. , Luo, F., Yuan, J., & Tao, Q. (2020). The Psychological Impact of the COVİD-19 Pandemic on Teenagers in China. Journal of Adolescent Health, 67, 747-755.
• Zhou, S. J., Wang, L. L., Qİ, M. M., Yang, X. J., Gao, L., Zhang, S. Y., …Chen, J. X. (2020). Depression, Anxiety, and Suicidal Ideation in Chinese University Students During the COVİD-19 Pandemic. Frontiers in Psychology, 12, 1-9.
• Wang, C., Pan, R., Wan, X., Tan, Y., Xu, L., Ho, C. S., & Ho, R. C. (2020).Immediate Psychological Responses and AssociatedFactors during the Initial Stage of the 2019 Coronavirus Disease (Covıd-19) Epidemic amongthe General Population in China. Int J Environ Res Public Health, 17: 1729, 1-25.
• WHO (2022). Dünya Sağlık Örgütü web sayfası, https://covid19.who.int/ (Erişim tarihi: 24.02.2023).