Lozan Barış Antlaşması ve Montrö Boğazlar Sözleşmesi Çerçevesinde Kanal İstanbul Projesi

Yıl 2023, Sayı: 34, 584 - 600, 21.10.2023

Ahmet Fethi Gün

https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1311040

Öz

Lozan Antlaşması kapsamında yürürlüğe giren ve ulusal bir statüye sahip olan Boğazlar, 1939 Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile birlikte özel bir statüye kavuşmuştur. Ancak günümüzde gerek coğrafi şartlar gerekse çevresel koşullar nedeniyle Boğazların gemi geçiş trafiği yoğunluğunu azaltmak, bölgeyi daha güvenli bir hale getirmek, ekonomik ve siyasi açıdan da daha büyük faydalar sağlamak adına 2011 yılında Kanal İstanbul Projesi adı altında Boğazlara alternatif bir suyolu oluşturulmak istenmiştir. Ancak bu projenin Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ne nasıl bir etki edeceği konusu günümüzde halen tartışma konusudur. Bu bağlamda Kanal İstanbul Projesi Montrö Boğazlar Sözleşmesi kapsamında olası riskleri ve fırsatları incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Gemi Geçiş Şartları, Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Lozan Barış Antlaşması

Kaynakça

• KAYNAKÇA Akkaya, M. A. (2015). Kanal İstanbul Projesi Karadeniz kıyısındaki devletlerle olan ilişkilerimize etkisi ve Montrö sözleşmesi, (Canal Istanbul Project and the effect thereof upon our relations with the coastal states of the black sea, and the Montreux convention). Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(12), 242-262.
• Altun, H., & Akiner, M. E. (2017, Mayıs 5). Risk management in megaprojects: Canal İstanbul as a case study. http://ena.lp.edu.ua (22.05.2023).
• Apaydın, T. D. (2018). The Canal Istanbul Project: Governance by national law or ınternational law?. In E. Csatlos (Ed.). Recent Challenges of Public Administration. Keszült az Innovariant Kft. Armaoğlu, F. (2014). 20. Yüzyıl siyasi tarihi (1914-1995). Timaş Yayınları.
• Çınar, M. (2017). Kanal İstanbul’un uluslararası hukuk bağlamında değerlendirilmesi. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 1(3), 20-34.
• Güneş, Ş. (2007). Türk Boğazları. ODTÜ Gelişme Dergisi, 34, 217-250.
• Keller, C. (2011). Kanal İstanbul: Pipedream or Politics?, Actuelles de l’Ifri, 2011. https://policycommons.net/artifacts/1408463/kanal-istanbul/2022728/.
• Kuran, S. (2021). Kanal İstanbul Projesi’nin Uluslararası Hukuk ve Montrö Boğazlar Sözleşmesi kapsamında değerlendirilmesi. https://kriterdergi.com/dosya-kanal-istanbul/kanal-istanbul-projesinin-uluslararasi-hukuk-ve-montro-bogazlar-sozlesmesi-kapsaminda-degerlendirilmesi (31.05.2023).
• Meray, S. L. (2018) Lozan Barış Konferansı tutanaklar belgeler (Takım II, Cilt 1, Kitap 2). Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Meray, S. L., & Olcay, O. (2020). Montrö Boğazlar konferansı, tutanaklar, belgeler. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Oğuzülgen, S. (1995). The importance of pilotage services in the Turkish Straits for the protection of life, property, and the environment. In İ. Soysal (Eds.). Turkish straits: New problems and new solutions, (ss.105-125). ISIS Ltd.
• Öğüt, S. (2014). Kanal İstanbul Projesi’nin uluslararası hukuk açısından değerlendirilmesi. Uluslararası Hukuk ve Politika, 10(38), 119-153.
• Özel, S. (2019). 6 Maddede Kanal İstanbul’un yaratacağı felaketler. https://www.istanbulbarosu.org.tr/HaberDetay.aspx?ID=15318&. (29.05.2023). Pazarcı, H. (2006). Uluslararası hukuk (4. Baskı). Turhan Kitabevi.
• Popescu, D. (2015). The Straits – between geopolitical best card and bone of contention in the Turkish-Russian Relations. Kanal Istanbul Projesi. Romanian Journal of History and International Studies, 2(2), 233-244.
• Sander, O. (1991). Siyasi tarih, 1918-1990. (Genişletilmiş 2. Baskı). İmge Kitabevi. Saydam, A. C, Kanal İstanbul Projesi: Bilimsel bir karşı görüş. https://yeniinsanyayinevi.com/kanal-istanbul-projesi-bilimsel-bir-karsi-gorus-cemal-saydam/ (22.05.2023).
• Şener, B. (2020). Kanal İstanbul projesinin Montrö boğazlar rejimine olası etkileri üzerine bir değerlendirme. In Ö. Tüfekçi (Ed.). Karadeniz: 2020 gelişmeleri ışığında bölgesel değerlendirmeler. Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayınları.
• Vank, M. D. (1998). Uluslararası Boğazların hukuki statüsü, geçiş rejimleri ve Türk boğazları. Ankara Barosu Dergisi, 1(1), 84-116.
• Yılmaz, H. K. E. (2020). Uluslararası hukuk perspektifinden kanallara kazandırılabilecek hukuki statüler: Kanal İstanbul örneği. DÜHFD, 25(42), 95-100.