BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI TERAPİ TEMELLİ PSİKO-EĞİTİM PROGRAMININ AKADEMİK ERTELEME DAVRANIŞI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2024, Sayı: 36, 231 - 254, 04.07.2024

Metin Batmaz , Yağmur Ulusoy

https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1418812

Öz

Bu araştırmada Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) temelli psiko-eğitim programının ortaokul öğrencilerinin akademik erteleme davranışı üzerindeki etkisi test edilmiştir. Araştırma; deney ve kontrol gruplu 24 öğrencinin yer aldığı yarı deneysel modeldir. Veri toplama aracı olarak Akademik Erteleme Davranışı Ölçeği kullanılmıştır. Deneysel işlem öncesinde, deney ve kontrol grubuna akademik erteleme davranışı ölçeği ön test olarak uygulanmış, puan ortalamaları arasında anlamlı farklılık görülmemiştir. Deney grubuna sekiz oturumluk psiko-eğitim programı uygulanırken, kontrol grubuna uygulama yapılmamıştır. Araştırmanın verileri tekrarlı ölçümler için ANOVA ile analiz edilmiş ve son test puanlarına göre deney ve kontrol grupları arasında fark olmadığını görülmüştür. Ancak tekrarlı ölçümler arasındaki fark ile deney ve kontrol gruplarında olmanın ortak etkisinin anlamlı olduğu görülmektedir. Bu bulgulara göre BDT temelli psiko-eğitim programının, akademik erteleme davranışlarını azaltmada etkili olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Akademik erteleme, bilişsel davranışçı terapi, psiko-eğitim

Kaynakça

• Aghamohammadian Shaarbaf, H. R., Timuri, S., Sanadgol, M., & Gazidari, E. (2015). Assessment of effectiveness of cognitive-behavioral group training on self-esteem and achievement motivation of high school students. Future of Medical Education Journal, 5(4).
• Akdoğan, A. (2013). Farklı depresyon anksiyete stres düzeylerine sahip üniversite öğrencilerinin akademik erteleme davranışlarının incelenmesi (Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi).
• Akinsola, M. K., Tella, A., & Tella, A. (2007). Correlates of academic procrastination and mathematics achievement of university undergraduate students. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 3(4), 363-370.
• Ardanıç, P. (2017). Bilişsel çarpıtmalar ölçeğinin Türkçeye uyarlanması geçerlik ve güvenirlik çalışması (Yüksek lisans tezi, İstanbul Arel Üniversitesi).
• Aslan, S., & Erhan, T. (2021). Akademik erteleme davranışını azaltmaya yönelik gerçeklik terapisine dayalı grup rehberliği programının etkisi. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, (16), 291-314.
• Ayres, I., Bankman, J., Fried, B., & Luce, K. (2017). Anxiety psychoeducation for law students: A pilot program. J. Legal educ., 67, 118.
• Balkis, M., & Duru, E. (2009). Prevalence of academic procrastination behavior among pre-service teachers, and its relationship with demographics and individual preferences. Journal of Theory & Practice in Education (JTPE), 5(1).
• Balkis, M., & Duru, E. (2009). Prevalence of academic procrastination behavior among pre-service teachers, and its relationship with demographics and individual preferences. Journal of Theory & Practice in Education (JTPE)/Eğitimde Kuram ve Uygulama, 5(1).
• Balkis, M., Duru, E., & Bulus, M. (2013). Analysis of the relation between academic procrastination, academic rational/irrational beliefs, time preferences to study for exams, and academic achievement: a structural model. European Journal of Psychology of Education, 28, 825-839.
• Başol, G., & Altay, M. (2009). Eğitim yöneticisi ve öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 58(58), 191-216.
• Beck, J. S. (2014). Bilişsel davranışçı terapi ve ötesi. (çev. ed. M. Şahin). Nobel Yayınları.
• Behr, H.L. (2003). The integration of theory and practice. The third eye: Supervision of Analytic groups (Edt. Sharpe, M. ) Routledge.
• Bridges, K. R., & Roig, M. (1997). Academic procrastination and irrational thinking: A re-examination with context controlled. Personality and Individual Differences, 22(6), 941- 944.
• Brown, N. W. (1998). Psychoeducational groups.. USA: Taylor-Francis.
• Burka, J., & Yuen, L. M. (2007). Procrastination: Why you do it, what to do about it now. Hachette Uk.
• Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: istatistik, araştırma deseni, spss uygulamaları ve yorum. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Can, A. (2022). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Pegem Akademi Yayınları.
• Cassady, J. C., & Johnson, R. E. (2002). Cognitive test anxiety and academic performance. Contemporary Educational Psychology, 27(2), 270-295.
• Chun Chu, A. H., & Choi, J. N. (2005). Rethinking procrastination: Positive effects of" active" procrastination behavior on attitudes and performance. The Journal of Social Psychology, 145(3), 245-264.
• Cloutier, R. (1982). Ergenlik psikolojisinde kuramlar. (Çev. B. Onur).
• Cloutier, R., & Bekir, O. N. U. R. (2019). Ergenlik psikolojisinde kuramlar. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 27(2), 875-904.
• Cohen, J. W. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Corey, G. (2008). Psikolojik danışma ve psikoterapi kuram ve uygulamaları. (çev. ed. T. Ergene). Mentis Yayıncılık.
• Çakıcı, D. Ç. (2003). Lise ve üniversite öğrencilerinde genel erteleme ve akademik erteleme davranışının incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Ankara üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
• Çakır, S., Akça, F., Kodaz, A. F., & Tulgarer, S. (2014). The survey of academic procrastionation on high school students with in terms of school burn-out and learning styles. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 114, 654-662.
• Çelikkaleli, Ö., & Akbay, S. E. (2013). Üniversite öğrencilerinin akademik erteleme davranışı, genel yetkinlik inancı ve sorumluluklarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 237-254.
• DeLucia-Waack, J. L. (2006). Leading psychoeducational groups for children and adolescents. Sage Publications.
• Düşmez, İ., & Barut, Y. (2016). Rational emotive behavior based on academic procrastination prevention training programme of effectiveness. Participatory Educational Research, 3(1), 1-13.
• Ellis, A. & Knaus, W.J. (1977). Erteleminin üstesinden gelmek. Rasyonel Yaşam Enstitüsü.
• Ellis, A. (1994). Reason and emotion in psychotherapi, revised. NY: Kensington.
• Esmaeili, N., & Monadi, M. (2016). Identifying the causes of academic procrastination from the perspective of male middle school male students. International Journal of Humanities and Cultural Studies, 2464, 1-20.
• Fat'hi, A., Azar, E. F., Mirnasab, M. M., & Gargari, R. B. (2015). The effectiveness of teaching academic procrastination reducing strategies on academic self-regulation in the secondary school students in tabriz. Biosciences Biotechnology Research Asia, 12(3), 2595-2600.
• Ferrari, J. R. (2001). Procrastination as self‐regulation failure of performance: effects of cognitive load, self‐awareness, and time limits on ‘working best under pressure’. European Journal of Personality, 15(5), 391-406.
• Ferrari, J. R., Johnson, J. L., & McCown, W. G. (1995). Procrastination and task avoidance: Theory, research, and treatment. Springer Science & Business Media.
• Field, A., & Hole, G. (2019). Araştırma nasıl tasarlanır ve raporlaştırılır (Çev. Ed. Özer, A.). Anı Yayıncılık. Flett, G. L., Stainton, M., Hewitt, P. L., Sherry, S. B., & Lay, C. (2012). Procrastination automatic thoughts as a personality construct: An analysis of the procrastinatory cognitions inventory. Journal of Rational - Emotive & Cognitive - Behavior Therapy, 30(4), 223-236.
• Grunschel, C., Patrzek, J. & Fries, S. (2013). Exploring reasons and consequences of academic procrastination: an interview study. European Journal of Psychology of Education, 28(3), 841-861.
• Güçray, S. S., Çekici, F., & Çolakkadıoğlu, O. (2009). Psiko-eğitim gruplarının yapılandırılması ve genel ilkeleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1).
• Horebeek, W. V., Michielsen, S., Neyskens, A., & Depreeuw, E. (2004). A cognitive-behavioral approach in group treatment of procrastinators in an academic setting. In H. C. Schouwenburg, C. H. Lay, T. A. Pychyl, & J. R. Ferrari (Eds.), Counseling the procrastinator in academic settings (pp. 105–118). American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/10808-008
• Höcker, A., Engberding, M., Beißner, J. ve Rist, F. (2008). Evaluation of a cognitive-behavioural intervention for procrastination. Verhaltenstherapie, 18(4), 223-229.
• Johnson, J. L., & Bloom, A. M. (1995). An analysis of the contribution of the five factors of personality to variance in academic procrastination. Personality and Individual differences, 18(1), 127-133.
• Kagan, M. (2020). Akılcı duygusal davranışsal yaklaşıma dayalı akademik erteleme davranışını önleme programının etkililiğinin değerlendirilmesi. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 38-59.
• Karataş, S., & Gürbüz, O. C. A. K. (2019). Ortaokul öğrencilerinin akademik erteleme davranışı ölçeği: geçerlilik ve güvenirlilik çalışması. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(1), 93-113.
• Kaya, Y. (2022). Üniversite öğrencilerinde bilişsel davranışçı yaklaşım temelli çevrimiçi akademik motivasyon psiko-eğitim programının akademik motivasyon ve akademik erteleme üzerindeki etkisi. Yüksek lisans tezi. Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kaynak, Ü. & Terzi, S. (2019). Bilişsel davranışçı yaklaşıma dayalı grupla psikolojik danışma uygulamaları ve programları (2.bs.). Anı Yayıncılık.
• Kınık, Ö. (2015). Üniversite öğrencilerinin akademik erteleme davranışları ile fonksiyonel olmayan tutumları, depresyon düzeyleri ve benlik-saygıları arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Klassen, R. M., & Kuzucu, E. (2009). Academic procrastination and motivation of adolescents in Turkey. Educational psychology, 29(1), 69-81.
• Korkut, F. (2003). Rehberlikte önleme hizmetleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (9), 441-452.
• Larson, C. C. (1992). The effects of a cognitive-behavioral education program on academic procrastination. The Johns Hopkins University.
• Leahy, R.(2010). Bilişsel terapi yöntemleri. Hyb Yayıncılık.
• Madhan, B., Kumar, C. S., Naik, E. S., Panda, S., Gayathri, H., & Barik, A. K. (2012). Trait procrastination among dental students in India and its influence on academic performance. Journal of Dental Education, 76(10), 1393-1398.
• Marano, H., Ferrari, P. D., & Pychyl, P. D. (2002). Tomorrow… Tomorrow: Why We Procrastinate. 2003-10-16]. http://ww, ediets, com/news/printArticle. cfm.
• Marshall, C., & Rossman, G. B. (2014). Designing qualitative research. Sage Publications, Inc.
• Owens, A. M., & Newbegin, I. (2000). Academic procrastination of adolescents in english and mathematics: gender and personality variations. Journal of social behavior & personality, 15(5). 111–124.
• Pychl, T. (2016). Prokrastineyşın. (Çev. O. Öztürk). Metropolis Yayıncılık.
• Rakes, G. C., & Dunn, K. E. (2010). The impact of online graduate students’ motivation and self-regulation on academic procrastination. Journal of Interactive Online Learning, 9(1), 78-93.
• Ramsay, J. (2002). A cognitive therapy approach for treating chronic procrastination and avoidance: Behavioral activation interventions. Journal of Group Psychotherapy, Psychodrama & Sociometry, 55(2/3), 79-92.
• Reinecke, L., Meier, A., Aufenanger, S., Beutel, M. E., Dreier,M., Quiring, O., et al. (2018). Permanently online and permanently procrastinating? The mediating role of Internet use for the effects of trait procrastination on psychological health and well-being. New Media Soc. 20, 862–880.
• Rodebaugh, T. L., Holaway, R. M., & Heimberg, R. G. (2004). The treatment of social anxiety disorder. Clinical Psychology Review, 24(7), 883-908.
• Rothblum, E. D., Solomon, L. J., & Murakami, J. (1986). Affective, cognitive, and behavioral differences between high and low procrastinators. Journal of counseling psychology, 33(4), 387.
• Rozental, A., Bennett, S., Forsström, D., Ebert, D. D., Shafran, R., Andersson, G., & Carlbring, P. (2018). Targeting procrastination using psychological treatments: A systematic review and meta-analysis. Frontiers in Psychology, 9, 1588.
• Saputra, W. N. E. (2017). Effectiveness of cognitive restructuring technique to reduce academic pracrastination of vocational high school students. COUNS-EDU: The International Journal of Counseling and Education, 2(1), 6-10.
• Savaşır, I., ve Batur, S. (2003). Depresyonun bilişsel-davranışçı tedavisi. I.Savaşır, G. Soygüt ve E. Kabakçı (Editörler), Bilişsel-Davranışçı Terapiler. Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Schniering, C. A. ve Rapee, R. M. (2004). The relationship between automatic thoughts and negative emotions ın children and adolescents: a test of the cognitive content-specificity hypothesis. Journal of Abnormal Psychology,113(3), 464470.
• Schubert W., Lilly J. ve Stewart, D. W. (2000). Overcoming the powerlessness of procrastination. Guidance and Counseling, 16(1), 17- 28.
• Senécal, C., Koestner, R., & Vallerand, R. J. (1995). Self-regulation and academic procrastination. The Journal of Social Psychology, 135(5), 607-619.
• Silver, M. (1974). Procrastination. Centerpoint.
• Solomon, L. J., & Rothblum, E. D. (1984). Academic procrastination: frequency and cognitive-behavioral correlates. Journal of Counseling Psychology, 31(4), 503.
• Sungur, M. Z. (1997). Bilişsel-davranışçı terapilerin gelişim öyküsü. Psikoterapiler El Kitabı. Tangör A (Ed). Ege Psikiyatri Sürekli Yayınlanan 4. Kitap. 50-66.
• Tanrıöğen, A. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık.
• Toker, B. (2014). Bilişsel davranışçı kurama dayalı olarak geliştirilen akademik erteleme davranışıyla baş etme beceri eğitimi psiko-eğitim grup yaşantısının üniversite öğrencilerinin akademik erteleme davranışlarına etkisi. Yüksek lisans tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Toker, B., & Avci, R. (2015). Effect of cognitive-behavioral-theory-based skill training on academic procrastination behaviors of university students. Educational Sciences: Theory and Practice, 15(5), 1157-1168.
• TOLAN, Ö. Ç. (2023). Developing University Students Coping Skills with Academic Procrastination Behavior: A Cognitive Behavioral Theory Based Psychoeducation Practice. Journal of Computer and Education Research, 11(22), 728-743.
• Türkçapar, H.(2012). Bilişsel terapi. Hyb Yayıncılık.
• Türkçapar, H.(2021). Bilişsel davranışçı terapi. Epsilon Yayınevi.
• Ugwuanyi, C. S., Gana, C. S., Ugwuanyi, C. C., Ezenwa, D. N., Eya, N. M., Ene, C. U., ... & Ossai, V. O. (2020). Efficacy of cognitive behaviour therapy on academic procrastination behaviours among students enrolled in physics, chemistry and mathematics education (PCME). Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 38(4), 522-539.
• Uzun Ozer, B., Demir, A., & Ferrari, J. R. (2013). Reducing academic procrastination through a group treatment program: A pilot study. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 31, 127-135.
• Uzun Özer, B. (2009). Bir grup lise öğrencisinde akademik erteleme davranışı: sıklığı, olası nedenleri ve umudun rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(32), 12-19.
• Uzun-Özer, B. (2005). Akademik erteleme davranışı: yaygınlığı, olası sebepleri, cinsiyet farkı ve akademik başarıyla olan ilişkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, ODTÜ, Ankara.
• Xu, S. (2021). Academic procrastination of adolescents: a brief review of the literature. Online Learning, 21(39), 79.
• Xu, Z. (2016). Just do it! Reducing academic procrastination of secondary students. Intervention in School and Clinic, 51(4), 212-219.
• Yuen, L. M., & Burka, J. B. (1983). Procrastination: Why you do it, what to do about it. Reading, PA: Addison-Wesley, 54.
• Zakeri, H., Esfahani, B. N., & Razmjoee, M. (2013). Parenting styles and academic procrastination. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 84, 57-60.