İlahiyat/İslami İlimler Arapça Lisans Programları: Mevcut Durum, İmkanlar ve Zorluklar

Year 2025, Issue: 38, 103 - 129, 28.02.2025

Sabahattin Bala

https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1486758

Abstract

Bu araştırmada, İlahiyat/İslami İlimler (Arapça) lisans programları konu edilmiştir. Araştırmanın temel amacı, ilk örneği 2011 yılında açılmış olan söz konusu programların hangi fakültelerde yer aldığı, fakültelerin programlara yönelik amaçlarının ne olduğu, program müfredatlarının nasıl içeriklendirildiği, istihdam edilen öğretim üyeleri profili, programlara ayrılan öğrenci kontenjanları ve öğrenci alım şartları gibi hususları tespit etmek ve böylece İlahiyat/İslami İlimler (Arapça) lisans programlarının mevcut durumunu ve temel çerçevesini ortaya koymaktır. Doküman analizi yönteminin kullanıldığı bu araştırmanın bulgularından hareketle elde edilen sonuçlara göre; Arapça lisans programlarını barındıran on iki fakültenin bulunduğu ve bu fakültelerin, program aracılığıyla öğrencilerini İslam’ın temel kaynaklarına, ilmi ve kültürel mirasa, kadim geleneğe ve günümüz uluslararası konjonktüre hâkim birer mümin kişi olarak yetiştirmeyi amaçladığı anlaşılmaktadır. Ancak fakültelerin, amaçlarına ulaşmak için ortak bir müfredat geliştirmedikleri, mevcut müfredatlarda yer alan Arapça derslerinin oran ve içerik açısından farklı şekillerde yapılandırıldığı ve beş dil becerisini geliştirmeye yönelik yapılandırmayı yansıtmadığı anlaşılmaktadır. Arapça lisans programlarını barındıran fakültelerde, Türk akademisyenlerin yanında uluslararası öğretim elemanlarının da istihdam edildiği anlaşılmaktadır. Diğer yandan Arapça lisans programlarına ayrılan kontenjanların hemen her yıl dolduğu ancak öğrenci alımlarına yönelik herhangi bir özel şartın bulunmadığı anlaşılmaktadır. Bütün bu sonuçlar, araştırmada karşılaştırmalı ve eleştirel bir yaklaşımla yorumlanmış, böylece programların avantaj ve zorlukları tartışılmıştır.

Keywords

Din Eğitimi, İlahiyat, İslami İlimler, Arapça Lisans Programları, Yüksek Din Öğretimi

Theology/ Islamıc Scıences (Arabıc) Degree Programs: Current Sıtuatıon, Opportunıtıes And Challenges

Abstract

This study focuses on the undergraduate programs in Theology/Islamic Sciences (Arabic). The main purpose of the research is to determine the faculties in which these programs, the first of which was opened in 2011, are located, what the faculties' objectives are for the programs, how the curricula of the programs are contented, the profile of the faculty members employed, the student quotas allocated to the programs and the conditions for student admission, and thus to reveal the current situation and the basic framework of the Theology/Islamic Sciences (Arabic) undergraduate programs. Based on the findings of this study, which used the document analysis method, it is understood that there are twelve faculties that host (Arabic) undergraduate programs and that these faculties aim to educate their students as believers who are knowledgeable about the basic sources of Islam, scientific and cultural heritage, ancient tradition and today's international conjuncture. However, it is understood that the faculties have not developed a common curriculum to achieve their goals, and the Arabic courses in the existing curricula are structured differently in terms of ratio and content, and do not reflect the structuring aimed at developing the five language skills. It is understood that faculties that host (Arabic) undergraduate programs employ Turkish academics as well as international lecturers. On the other hand, it is understood that the quotas allocated to Arabic undergraduate programs are filled almost every year, but there are no special requirements for student recruitment. All these results are interpreted in a comparative and critical approach in the study, thus discussing the advantages and challenges of the programs.

Keywords

Religious Education, Theology, Islamic Sciences, Arabic Undergraduate Programs, Higher Religious Education

References

• Aşıkoğlu, N. Y. (2015). Yüksek öğretimde din eğitimi ve öğretimi. İçinde R. Doğan & R. Ege (Ed.). Din eğitimi el kitabı. (ss. 181-197). Grafiker Yayınları.
• Atatürk Üniversitesi, (2023a). Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Arapça program müfredatı. https://birimler.atauni.edu.tr/ilahiyat-fakultesi/ders-karteksleri/ (Erişim Tarihi: 20.09.2023)
• Atatürk Üniversitesi, (2023b). Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi program amaçları. https://birimler.atauni.edu.tr/ilahiyat-fakultesi/program-amaclari/ (Erişim Tarihi: 04.02.2023)