SYMBOLIC TELLING IN DIWANI HIKMET OF KHOJA AHMAT YASSAWI

Year 2017, Volume: 53 Issue: 1, 155 - 177, 01.01.2017

LAMİA LEVENT Abul

Abstract

Khoja Ahmad Yassawi,
known as the sheikh of
Turkistan, has left indelible
influence on religious and
sufistic life of Central Asian
Turkish population.
Diwan-i Hikmet, composed
of his pure and clear writing
style, is still being eagerly
read worldwide in first
day freshness in spite of
hundreds of years that have
passed since it was written.
Handling religious, moral
and mystic subjects in plain
language that is comprehensible
by the people of
that time, the book played a
key role on identity survival
of Turkic generations. In
Diwan-i Hikmet, although
ecstatic utterances (shatahat)
which are employed by Sufis
are not encountered, symbolic
style of Sufi tradition
is still observed. Symbolic
manner of telling, found
almost in every culture as a
way of expression, ensures
a broader expression to
state feelings and ideas. As
in art and literature, people
benefitted from the world
of symbols effectively in
theology as well.
Because, they wanted to
utilize sincere, elegant
and intuitional aspects of
language in addition to its
objective and strong nature.
Sufis encountered difficulties
in expressing their deep
mystic experiences and, as
a result, developed a special
language decorated with
symbols. This article studies
the symbolic expressions
found in Diwan-i Hikmet
and explains the pointed
mystical facts

Keywords

Symbolic lan guage, Sufism, Khoja Ahmad Yassawi, Diwan-i Hikmet.

AHMED YESEVÎ’NİN DÎVÂN-I HİKMET’İNDE SEMBOLİK DİL

Abstract

Pîr-i Türkistânî olarak anılan Hoca Ahmed Yesevî,
Orta Asya Türklerinin dinî ve tasavvufî hayatında
silinmez tesirler bırakmıştır. Onun sade ve yalın
söyleşiyle oluşturduğu Dîvân-ı Hikmet’i, aradan geçen
yüzyıllara rağmen hâlâ ilk günkü tazeliği ile geniş bir
coğrafyada büyük bir iştiyakla okunmaktadır. Dinî,
ahlâkî ve tasavvufî konuları o günün insanın anlayabileceği
bir üslûpla anlatan Dîvân-ı Hikmet, Türk
boylarının kimliklerini koruma ve devam ettirmelerin
de önemli bir rol oynamıştır. Dîvân-ı Hikmet’te
birtakım sûfîlerden sâdır olan şatahat türü ifadelere
rastlanmasa da mutasavvıfların sıklıkla başvurdukları
sembolik anlatımların yer aldığı görülür. Bir ifade
tarzı olarak her kültürde başvurulan sembolik anlatım,
insana duygu ve düşüncelerini iletmede geniş bir ifade
alanı sunmaktadır. İnsanlar sanat ve edebiyatta olduğu
gibi dinî eserlerde de semboller dünyasını etkili bir
şekilde kullanmışlardır. Zira nesnel ve katı gerçekliğe
dayanan dilin yanı sıra sezgiye dayalı sıcak ve incelikli
dilin imkânlarından da faydalanmak istemişlerdir.
Özellikle sûfîler yaşadıkları derûnî tecrübeyi anlatmada
birtakım zorluklarla karşılaşmış ve bunu aşmak
için sembollerle bezeli özel bir dil geliştirmişlerdir.
Bu makalede Ahmed Yesevî’nin Dîvân-ı Hikmet’inde
yer alan sembolik ifadeler ve onların tasavvuf ilmînde
işaret ettikleri hakikatler izah edilmîştir

Keywords

Sembolik anlatım, Tasavvuf, Ahmed Yesevî, Dîvân-ı Hikmet.