BADR AL-DIN AL-ZARKASHÎ AND AN EVALUATION ABOUT HIS HADITHISM

Year 2019, Volume: 55 Issue: 2, 313 - 337, 26.06.2019

Fatih Çimen

Abstract

Badr
al-Din al-Zarkashî was a versatile scholar who was born in Cairo during the
reign of the Bahrî Mamlûks, raised there and had written more than sixty works
in almost every field of Islamic sciences. He lived a modest life with his
devotion to knowledge and research. Zarkashî not only in the Quran and fiqh
studies, but also has succeeded in making his mark with the important works he
has revealed in the science of Hadith. Zarkashî collected in his book that
among the public known as the hadith, the memorabilia of works on the hadiths
in the works of the Islamic jurisprudence, the commentaries he wrote on the
Sahîh al-Bukhârî, Ibn al-Salah’s Muqaddima with the names of the leading names
in the discourse. The fact that Ibn Hadıar states that Zarkashî concerns
about   the hadith science and shows that
this is the illusion. Zarkashî is a scientific person who has made a
significant contribution to almost all fields of Islamic sciences, especially
fiqh and hadith, by living a short but scientific life. In this study, his life
and hadithism will be evaluated.

Keywords

Zarkashî, Hadith, Scrutiny, Mamluks

BEDREDDİN EZ-ZERKEȘÎ VE HADİSÇİLİĞİNE DAİR BİR DEĞERLENDİRME

Abstract

Bedreddin ez-Zerkeşî (ö. 794/1392), Bahrî Memlükler döneminde Kahire’de dünyaya gelmiş, orada yetişmiş ve İslâmî ilimlerin hemen her alanında altmıştan fazla eser telif etmiş çok yönlü bir âlimdir. Hayatı boyunca ilme ve araştırmaya olan düşkünlüğü ile tanınmış ve sade bir hayat yaşamıştır. Zerkeşî, Kur’ân ve fıkıh ilminde olduğu kadar, hadis ilminde de ortaya koyduğu önemli eserlerle kendinden söz ettirmeyi başarmıştır. Halk arasında hadis diye bilinen ancak aslı olmayan sözleri ilk defa bir eserde toplaması, önemli fıkıh eserlerindeki hadislere dair telif ettiği tahric eserleri, Buhârî’nin Sahîh’i üzerine yazdığı şerhleri, İbnü’s-Salâh’ın Mukaddime’sine hadis ilminin önde gelen isimleriyle birlikte nüket yazarak dönemin hadis tartışmalarına müdâhil olması ve bunun gibi daha birçok husus, İbn Hacer’in de ifade ettiği gibi onun hadis ilmiyle çokça meşgul olduğunu ve bu ilme olan vukûfi yetini göstermektedir. Zerkeşî, kısa fakat ilmî açıdan bereketli bir hayat sürerek fıkıh ve hadis başta olmak üzere İslâmî ilimlerin hemen her alanına önemli katkılarda bulunmuş ilmî bir şahsiyettir. Bu çalışmada onun hayatı ile birlikte hadisçiliği, hadis ilmine dair telif ettiği eserler esas alınarak değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Keywords

Zerkeşî, Hadis, Nüket, Memlükler

References

• Abdülaziz b. İbrahim. Ed-Delîl ile’l-mütûni’l-ilmiyye. Riyad: Dâ- ru’s-Samî‘î ve’t-tevzî‘, 1420/2000.
• Abdülkerim el-Enîs. El-İmâm ez-Zerkeşî ve kitâbühû el-Leâli’l-mensûra fi’l-ehâdîsi’l-meşhûra. Dubâî: Dâiratü’ş-Şüûni’l-İslâmiyye, 1436/2015.
• Abdürrahîm b. Muhammed Ahmed el-Kaşkarî. Tahkîk el-Muteber fî tah- rîci ehâdîsi’l-Minhâc ve’l-Muhtasar. Doktora tezi, Medine İslâm Üniversi- tesi, 1984.
• Ahmed b. Hanbel. Müsned. Nşr. Şuayb Arnaûd. 2. Baskı. 50 Cilt. Bey- rut: Müessesetü’r-Risâle, 1420/1999.
• Akdoğan, Muhammed. “Zerkeşî ve et-Tezkire fi’l-Ehâdîsi’l-Müştehira İsimli Eserinde Rivayetleri Değerlendirme Yöntemi”, Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 12/1 (2018): 215-232.
• Atmaca, Esra. Halep’te İlmî Hayat. İstanbul: Ensar Yayınları, 2016.
• Bulkīnî, Ebû Hafs Sirâcüddîn. Mehâsinü’l-ıstılâh. Nşr. Âişe Abdurrahman. Kahire: Dâru’l-Meârif, ts.
• Canlı, Mustafa. Bedreddin Zerkeşî ve Hadis İlmindeki Yeri. Yüksek li- sans tezi, Erciyes Üniversitesi, 1992.
• Cemal Ferhan. el-İmâmü’z-Zerkeşî müfessiren min-hılâli kitâbihî el-Burhân fî ulûmi’l-Kur’ân. Doktora tezi, Ümmü Dermân el-İslâmiyye Üniversitesi, 2014.
• Dâvûdî, Şemsüddîn Muhammed. Tabakātü’l-müfessirîn. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Deliser, Bilal. “Bedreddîn ez-Zerkeşî Hayatı ve Eserleri Üzerine Bir De- ğerlendirme”, Toplum Bilimleri Dergisi 7/9 (2011): 171-190.
• Erul, Bünyamin. Hz. Aişe’nin Sahabeye Yönelttiği Eleştiriler. 10. Baskı, (Ankara: OTTO Yayınları, 2017).
• Gürkan, Menderes. “Zerkeşî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedi- si. 44: 289-293. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
• Hasan Nur Hasan Ali. Tahkîk ve dirâsetü Kitâbi’l-Kelâm alâ ulûmi’l-ha- dîs lil-İmâm Bedreddîn ez-Zerkeşî. Doktora tezi, Ümmü’l-Kurâ Üniversite- si, 1995.
• İbn Dakîkul‘îd, Ebu’l-Feth Muhammed. Şerhu’l-İlmâm bi-ehâdîsi’l-ah- kâm. Nşr. Muhammed Halûf, 2. Baskı. 5 Cilt. Suriye: Dâru’n-Nevâdir, 1430/2009.
• İbn Hacer. el-Askalânî Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn. İnbâü’l-gumr bi eb- nâi’l-‘umr fi’t-tarih. Nşr. Hasan Habeşî. 4 Cilt. Mısır: Meclisü’l-A‘lâ, 1389/1969.
• İbn Hacer. en-Nüket alâ Sahîhi’l-Buhârî. Nşr. Ebu’l-Velîd Hişâm. 2 Cilt. Kahire: el-Mektebetül-İslâmiyye, 1425/2005.
• İbn Hacer. Nüzhetü’n-nazar fî tavzîhi Nuhbeti’l-fiker. Nşr. Nureddin Itr. Dımaşk: Matbaatü’s-Sabâh, 1420/2000. İbn Hacer. ed-Dürerü’l-kâmine fî aʿyâni’l-miʾeti’s̱ -s̱ âmine. Nşr. Muham- med Abdulmuîd. 2. Baskı. 6 Cilt. Haydarâbâd: Meclisü Dâireti’l-Maâri- fi’l-Osmâniyye, 1391/1972.
• İbn Kādî eş-Şühbe. Ebü’s-Sıdk Takıyyüddîn Ebû Bekr. Tabakātü’ş-Şâfi- iyye. Nşr. Abdülalîm Hân. 4 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1407/1986.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed ed-Dîneverî. Te’vîlü muhtelifi’l-hadîs. 2. Baskı. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1419/1999.
• İbn Tağrîberdî. Ed-Delîlü’ş-şâfî ale’l-Menheli’s-safî. Nşr. Fehîm Mu- hammed. 2 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1373/1954.
• İbnü’l-Attâr. Fetâvâ’l-İmâm en-Nevevî. Nşr. Muhammed el-Haccâr. 6. Baskı. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1416/1996.
• İbnü’l-İmâd, Ebü’l-Felâh Abdülhay. Şezerâtü’z-zeheb fî ahbâri men ze- heb. Nşr. Muhammed Arnaûd. 10 Cilt. Dımaşk: Dâru İbn Kesîr, 1417/1997. Kandemir, M. Yaşar. “Moğultay b. Kılıç”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30: 229-231. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
• Makrîzî, Ebû Muhammed Takıyyüddîn. Es-Sülûk li-marifeti düve- li’l-mülûk. Nşr. Abdülkadir Atâ. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1418/1997.
• Mizzî, Ebü’l-Haccâc Cemâlüddîn Yûsuf. Tehzîbü’l-Kemâl fî esmâi’r-ri- câl. Nşr. Beşşâr Avvâd. 35 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1400/1980.
• Muhammed Kemâleddin İzzeddin. El-Bedrü’z-Zerkeşî müerrihan. Bey- rut: Âlemü’l-Kütüb, 1409/1989.
• Nâsır b. Suûd. Mu‘cemü müellefât’l-allâme ez-Zerkeşî eş-Şâfiî. Kâhire: Dâru’l-Felâh, 2002/1402.
• Özaydın, Abdülkerim. “İbn Kesîr”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansik- lopedisi. 20: 132-134. Ankara: TDV Yayınları. 1989.
• Sehâvî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed. ed-Dav’ü’l-lâmi‘ li eh- li’l-karni’t-tâsi‘. 6 Cilt. Beyrut: Dâru Mektebeti’l-Hayât, ts.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn. Ḥüsnü’l-muḥâḍara, fî târîh-i Mısır ve’l-Kâhire. Nşr. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, 2 Cilt. Kahire: Dâru İh- yâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1386/1967.
• Süyûtî, el-Leâli’l-masnûa fî ehâdîsi’l-mevzûa. Nşr. Ebû Abdurrahman Salâh. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1417/1996.
• Süyûtî, Tedrîbü’r-râvî fî Şerhi Takrîbi’n-Nevevî, Nşr. Muhammed Avvâ- me, 5 Cilt. Medine: Dâru’l-Yüsrâ, 1437/2016.
• Süyûtî. el-Bahru’llezî zehar fî Şerh-i Elfiyeti’l-eser. Nşr. Ebû Enes Enîs. 4 Cilt. Suûd: Mektebetü’l-Gurabâ, ts.
• Uzunpostalcı, Mustafa. “Bulkīnî” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklo- pedisi. 6: 410-411. Ankara: TDV Yayınları. 1989.
• Zebîdî, Ebü’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ. Tâcü’l-arûs min cevâhi- ri’l-kâmûs. Nşr. Mustafa Hicâzî. 2. Baskı. 40 Cilt. Kuveyt: Matbaatü Hükûmet-i Kuveyt, 1397/1977.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed. Tezkiratü’l-huffâz. Nşr. Zekeriya Umeyrât. 4 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1418/1998.
• Zerkeşî, Ebû Abdillâh Bedrüddîn. el-İcâbe i-îrâdi me’stedrekethü ʿÂʾişe ʿale’ṣ-ṣaḥâbe. Nşr. Saîd Afgânî. 2. Baskı. Beyrut: Mektebü’l-İslâmî, 1390/1970.
• Zerkeşî. el-Leâli’l-mensûra fî ehâdîsi’l-meşhûra (et-Tezkira fî ehâdî- si’l-meşhûra). Nşr. Mustafa Abdülkadir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İl- miyye, 1406/1986.
• Zerkeşî. el-Mu‘teber fî tahrîci ehâdîsi’l-Minhâc ve’l-Muhtasar. Nşr. Hamdî Abdülmecîd es-Selefî. Kuveyt: Dâru’l-Erkâm, 1404/1984.
• Zerkeşî. en-Nüket alâ Mukaddimeti İbni’s-Salâh. Nşr. Zeynelâbidin Belâ Ferîc. 3 Cilt. Riyad: Mektebetü Azvâi’s-Selef, 1418/1998.
• Zerkeşî. et-Tenkîh li-elfâzı’l-Câmii’s-sahîh. Nşr. Yahya b. Muhammed. 3 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1423/2003.
• Ziriklî, Ebû Gays Muhammed Hayrüddîn. El-A‘lâm. 15. Baskı. 8 Cilt. Beyrut: Daru’l-İlm lil-Melâyîn, ts. Zürkânî, Muhammed b. Abdülbâkî. Muhtasaru Makâsıdı’l-hasene fî beyâni kesîrin mine’l-ehâdîsi’l-müştehirati ale’l-elsine. Nşr. Muhammed b. Lütfi. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1409/1989.