Abstract
Bu makale, Ebû Hanîfe’nin (ö. 150/767) İslâm hukukunun gelişimine katkısını ‘hukukî soru’ veya ‘mesele’ çalışmasıyla değerlendirmektedir. İlk bölüm, Ebû Hanîfe’nin sorularının doğasını ve kabulünü göstermek için anekdot niteliğinde açıklamalar sunmaktadır. Ayrıca, Ebû Hanîfe’nin sorularının öğrencilerinin, özellikle Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî’nin (ö. 189/805) yazıları aracılığıyla yayılmasını da incelemektedir. İkinci bölüm, abdest alırken mestlerin (deri çorapların) mesh edilmesi konusunu ele alan hukukî soruların gelişimine yönelik araştırmaları (1) İslâm’ın ilk iki buçuk yüzyılındaki hukuki soruların gelişimini, (2) hukuk okullarının en önemli ikinci ve üçüncü yüzyıl metinlerinde ele aldığı soruların niteliğini ve (3) hukuk okullarının klasik dönem hukuk derlemelerinde temel okul doktrinini oluşturan soruları değerlendirerek sunmaktadır. Makale, Ebû Hanîfe’nin sorularının, hukukun çeşitli konularını ele alan yapılandırılmış hukukî soruların geliştirilmesinde en açık nedensel etkiye sahip olduğu sonucuna varırken, rakip hukuk çevrelerinin sadece Ebû Hanîfe’nin sorularını taklit etmekle kalmayıp, daha ziyade kendi yasal proje anlayışlarını yansıtan sorular geliştirdiğini vurgulamaktadır.