“TEBSIRATÜ’L-EDİLLE’DE” BÜYÜK GÜNAH MESELESİ

Year 2021, Volume: 57 Issue: 1, 317 - 348, 15.03.2021

Ebubekir Yalçın

Abstract

Kelâm ekollerince tartışılan konulardan birisi Müslüman olduğu halde büyük günah sahiplerinin âhiretteki cezalarının durumudur. Bu konu, büyük günah (mürtekibu’l-kebîre) meselesi adıyla incelenmiştir. İnsan doğası gereği her zaman kendisi için çizilen sınırlar içinde kalmaz. Beşerî duygular, hırs ve öfke gibi zafiyetler onun kanunları çiğnemesine yol açabilir. Bu bağlamda bir Müslümanın dinî yasaklardan bir veya birkaçını işlemesi halinde dünya ve âhirette durumunun ne olacağı önemli teolojik sorunlardandır. Hicrî 4. asırda Orta Asya’da yaşamış olan Ehl-i sünnet âlimlerinden Ebü’l-Muîn en-Nesefî, Tebsıratü’l-edille fî usûli’d-dîn adlı eserinde öncelikle mü’min, kâfir ve fâsık kavramlarının tanımları üzerinden büyük günah meselesini incelemektedir. Nesefî’ye göre inanmak bir şeyin doğruluğunu veya yanlışlığını kalben onaylamaktır. Geniş anlamıyla İslâm akaidinin inanç esaslarını tasdik etmektir. İnancını muhafaza ettiği sürece bir müminin büyük veya küçük işlediği suçlar, Allah’ın isteğine bağlı olarak ya bağışlanır ya da suçuyla orantılı olarak cezalandırılır. Ancak büyük günahları hafife alır veya helal görürse bu avantajdan yararlanamaz ve inkârcılar gibi muamele görür.

Keywords

Kelâm, Büyük Günah, Ebu’l-Muîn Nesefî, Tebsıratü'l-Edille, Bağışlanma, Azap

THE MAJOR SIN ISSUE IN "TABSIRAT AL-ADILLA"

Abstract

One of the issues discussed by the schools of kalam is the state of the punishment of those who have major sins in the hereafter, even though they are Muslim. This subject has been studied under the name of the major sin (murtakib alkabira) issue. Human nature does not always stay within the boundaries drawn for itself. In this context, what will happen to a Muslim in the world and the hereafter if he commits one or more of the religious prohibitions is one of the important theological problems. Abu al-Mu’in al-Nasafi is one of the scholars of Ahl al-Sunnah who lived in Central Asia in the 4th century of the Hijri. In his work titled Tabsirat al-Adilla fi Usul al-Din, he primarily examines the major sin issue through the definitions of the concepts of believer (mumin), unbeliever (kafir) and rebellious (fasiq). According to Nasafi, believing is confirming the truth or wrongness of something by heart. Major or minor sins committed unintentionally by a believer can be forgiven or punished by Allah (swt). However, if one underestimates major sins or regards it as lawful, he/ she cannot benefit from this advantage and is treated like deniers.

Keywords

Kalam, Major Sin, Abu al-Mu’in al- Nasafi, Tabsirat al-Adilla, Forgiveness, Torment

References

• Akoğlu, Muharrem. "Kebîre ve İman Bağlamında Hâricilik-Mu‘tezile İlişkisi". Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 23 (2007), 317-339.
• Bağdadî, Ebû Mansûr Abdülkahir b. Tâhir. Mezhepler Arasındaki Farklar (el-Fark beyne’l-fırak). çev. Ethem Rûhi Fığlalı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 7. Baskı. 2014.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. Saḥîḥ-i Buhârî. Beyrut: Dar-ı İbn Kesir, 2002.
• Cürcânî, Seyyid Şerif. Muʿcemü’t-taʿrîfât. thk. Muhammed Sıddik el- Minşârî. Kahire: Darü’l-Fazile, 2004.
• Eş‘arî, Ebü’l-Hasen Alî b. İsmâîl. Maḳālâtü’l-İslâmiyyîn. thk. Muhammed Muhyiddin Abdul Hamid. Kâhire: Mektebetü’n-Nehce, 1950.
• Gümüşhanevî, Ahmed Ziyaüddin. Câmiu’l-Mütûn fi hakki envai’s-sıfati’l- İlahiyye (Ehl-i Sünnet İtikadı). çev. Abdulkadir Kabakçı. Fuad Günel. İstanbul: Bedir Yayınevi, 2014.
• Harun Çağlayan. "Azabın Neliği ve Çıkış İmkânı". Dinî Araştırmalar 16/43 (2013), 193-223.
• İbn el-Murtazâ Ahmed b. Yahyâ. Ṭabaḳātü’l-Muʿtezile. thk. Susanna Diwald-Wilzer. Beyrut: Daru’l-Muntezar, 2. Baskı. 1988.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l- ʿArab. 10 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2003.
• İsfahânî, Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed er-Râgıb. el-Müfredât fî ġarîbi’l-Ḳurʾân. çev. Abdulbaki Güneş - Mehmet Yolcu. Beyrut: 2002.
• Kaçar, Halil İbrahim. "Arapça’da Meânî (Semantik) Açısından Atıf (Bağlama) Edatları". Cumhuriyet Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Dergisi 16/2 (2012), 163-191.
• Kādî Abdulcebbâr. Müteşâbihu’l-Kur’ân. thk. Adnan Muhammed Zerzur. Kâhire: Dâru’t-Turâs, 1185.
• Kādî Abdulcebbâr, İbn Ahmed el-Esed Âbâdi. Şerḥu’l-Uṣûli’l-ḫamse (Mu’tezile’nin Beş İlkesi). çev. İlyas Çelebi. 3 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2013.
• Karaağaç, Hilmi. "Tekfir ve Elfâz-ı Küfre Dair İki Risale". I. Uluslararası Geçmişten Günümüze Trabzon’da Dini Hayat Sempozyumu Bildiriler Kitabı 1(2016), 459-466.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Kitâbü’t-Tevḥîd. ed. Fethullah Huleyf. İskenderiye: Darü’l-Camiâti’l-Mısriyye, ts.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Teʾvîlâtü’l-Ḳurʾân. ed. Muhammed Boynukalın. İstanbul: Mizan Yayınevi, 2005.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim. Sahîh-i Muslim ve Tercemesi. çev. Mehmet Sofuğlu. İstanbul: İrfan Yayımcılık, ts.
• Nesefî, Ebü’l-Muîn Meymûn b. Muhammed b. Muhammed b. Mu‘temid. Tebṣıratü’l-edille fî uṣûli’d-dîn. thk. Hüseyin Atay - Şaban Ali Düzgün. 2 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2003.
• Nesefî, Ebü’l-Muîn Meymûn b. Muhammed b. Mu‘temid. Kitâbu’t-Temhîd li-ḳavâʿidi’t-tevḥîd. thk. Habibullah Hasan Ahmed. Kâhire: Dâr-ı Tıbâati’l- Muhammediyye, 1986.
• Nesefî, Ebü’l-Muîn Meymûn b. Muhammed. Bahrü’l-kelâm. thk. Muhammed Salih el Ferfur. Şam: Mektebetü Dari’l-Ferfur, 2. Baskı. 2000.
• Sâbûnî, Nureddin Ahmed b. Mahmud b. Ebi Bekr. Mâtürîdîyye Akâidi (El-Bidaye Fi Usuli’d-Din). çev. Bekir Topaloğlu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 8. Baskı. 2005.
• Sinanoğlu, Mustafa. "İstihfaf". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. ts. https://islamansiklopedisi.org.tr/istihfaf.
• Şehristânî, Ebü’l-Feth Tâcüddîn (Lisânüddîn) Muhammed b. Abdilkerîm. el-Milel ve’n-niḥâl. Beyrut: Daru’l-Kutübi’l-İlmiyye, 2. Baskı. 1992.
• Tahânevî, Ali b. Muhammed. Keşşâfü ıstılâhâti’l-fünûn ve’l-ulûm. https:// waqfeya.com/search.php, ts. https://waqfeya.com/search.php?getword=% C7%E1%DF%D4%C7%DD&st=15&field=btags.
• Teftâzânî, Sa’du’d-dîn. Şerhu’l-ʿAkāʾid. çev. Talha Hakan Alp. İstanbul: İFAV Yayınları, 3. Baskı. 2017.
• Topaloğlu, Bekir - Çelebi, İlyas. Kelâm Terimleri Sözlüğü. Ankara: İslamî Araştırmalar Merkezi, 5. Baskı. 2017.
• Uğur, Hakan. "Büyük Türk Müfessir İmam-ı Maturidi’nin Te’vilat’ında Büyük Günah Kavramı". III. Uluslararası Hamza Nigari Türk Dünyası Kültürel Mirası Sempozyumu Bildirileri, 678-690.
• Yurdagür, Metin. "Ehl-i Kıble". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. ts.
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri. ts.