Hodja Ahmad Yassawi

Year 2016, Volume: 52 Issue: 4, 93 - 112, 27.12.2016

Ahmet Ögke

Abstract

Hodja Ahmad Yassawi, the pioneer of Turkic mystical thought, masterly projected all elements of love literature that are prevalent in the mystical tradition that he followed in his Diwan-e Hikmat. It is possible to say that the main theme of Diwan-e Hikmat is love. It is obvious that he was fully a man of love. There are certain signifi ers pointing to this truth: That he observed the balance between affection and love; that he favoured the way of love typifi ed by the wise lover against the way of reason typifi ed by the ascetic servant. Starting right from his own experiences of love, he vividly explained in his wisdoms all states of love and the lover both in this world and the hereafter with all its kinds and aspects.

Keywords

Hodja Ahmad Yassawi, Diwan-e Hikmat, Sufi sm, Love, Reason

AHMED-İ YESEVÎ’DE İLÂHÎ AȘK

Abstract

Türk tasavvuf düşüncesinin öncüsü Pîr-i Türkistân Hoca Ahmed-i Yesevî, kendi mensubu bulunduğu tasavvufî gelenekteki aşk edebiyatının bütün unsurlarını Dîvân-ı Hikmet’ine büyük bir ustalıkla yansıtmıştır. Dîvân-ı Hikmet’in en birincil teması aşktır, denebilir. Gerek klasik edebiyattaki muhabbet ve aşk dengesini gözetmesi, gerek vuslat-ı ilâhîyi gerçekleştirebilmek için âbid ve zâhid tipinin temsil ettiği akıl yolu ile ârif âşık tipinin temsilciliğini yaptığı aşk yolunu savunmadaki aşk yönündeki tercihi, onun tam bir aşk adamı olduğunu göstermektedir. Başta kendi kişisel aşk tecrübesinden başlayarak o, aşkın bütün çeşitlerini ve boyutlarını, aşkın ve âşıkın bu dünyadaki ve âhiretteki bütün hâllerini çok canlı sahneler hâlinde hikmetlerinde anlatmıştır.

Keywords

Hoca Ahmed-i Yesevî, Dîvân-ı Hikmet, Tasavvuf, Aşk, Akıl.

References

• Atay, Rıfat, “Bilgi ve Eylem Arasında Mevlâna’da Estetik Değerler Eği- timi: Mesnevî Merkezli Bir Okuma Denemesi”, Eğitimde Gelecek Arayışları: Dünden Bugüne Türkiye’de Beceri, Ahlâk ve Değerler Eğitimi Uluslararası Sempozyumu, Atam Yay., Ankara 2016, c. II, s. 1233-1249.
• Ayvazoğlu, Beşir, Aşk Estetiği, Ankara 1982.
• el-Cürcânî, es-Seyyid eş-Şerîf Ali b. Muhammed, et-Tâ’rîfât, haz. Muham- med Abdülvâhid et-Tûbâ-Ömer Hüseyin el-Haşşâb, Mısır 1306 H., Beyrut trz.
• Deliser, Bilal, “Ahmed-i Yesevî’nin Dîvân-ı Hikmet’inde Âyet ve Hadisle- rin Kullanılış Üslûbu”, Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakülte- si 1. Uluslararası Akdeniz Sanat Sempozyumu, Antalya Mayıs 2016, s. 99-110.
• el-Kâşânî, Abdürrezzâk, Mu’cemu ıstılâhâti’s-sûfi yye, tahk. Abdu’l-Âl Şâ- hin, Dâru’l-Menâr, Kâhire 1992.
• Kutluer, İlhan, “Aşk”, DİA, c. IV, s. 17-19.
• Pişgin, Yasin, “Din-Sanat İlişkisi Bağlamına Dinî Düşüncenin Sanat Ru- huna Etkisi”, Akdeniz Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi İslâm ve Sanat Sempozyumu, İSAV Yay., İstanbul 2015, s. 53-54.
• et-Tehânevî, Muhammed Ali b. Ali, Keşşâfü ıstılâhâti’l-fünûn, neşr.: Mu- hammed Vecîh, Mevlevî Abdülhak, Gulâm Kâdir, Kalküta, İstanbul 1984.
• Teber, Ömer Faruk, Bektâşî Erkânnâmelerinde Mezhebî Unsurlar, Ankara 2008.
• Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul 1991.
• _______, “Aşk”, DİA, c. IV, s. 11-17.
• Uzun, Mustafa, “Aşk”, DİA, c. IV, s. 19-21.
• Ülken, Hilmi Ziya, Aşk Ahlâkı, IV. baskı, İstanbul 1981.
• Yesevî, Hoca Ahmed, Dîvân-ı Hikmet, haz. Hayati Bice, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara 1993.